تحصیل با «خرج» بمب

625 هزار کودک در حالی در غزه وارد دومین سال تحصیلی شدند که به دلیل جنگ از حق تحصیل محروم‌اند.

حدود یک سال از آغاز جنگ در نوار غزه گذشته است و بنا بر آخرین اعلام وزارت بهداشت فلسطین، آمار شهدای جنگ غزه از هفتم اکتبر تاکنون به ۴۱‌هزار‌و ۴95 نفر و تعداد مجروحان به ۹6‌هزار‌و شش نفر رسیده است. در این بین شمار کودکان کشته‌شده کم نیست؛ به‌ویژه که این روزها با بازگشایی مدارس جای خالی کودکان به‌شهادت‌رسیده بیش از قبل خودنمایی می‌کند.

15 سپتامبر، وزارت آموزش‌وپرورش و آموزش عالی نوار غزه در بیانیه‌ای اعلام کرد در جریان حملات ارتش رژیم صهیونیستی به غزه بیش از ۲۵ هزار کودک شهید و زخمی شده‌اند که از این میان ۱۰ هزار نفر را دانش‌آموزان مدرسه تشکیل می‌دهند و ۹۰ مدرسه نیز تخریب شده است. تیرماه بود که رژیم صهیونیستی در حمله به مدرسه الجاعونی در اردوگاه النصیرات، تعدادی فلسطینی را مجروح کرد.

جنگ در نوار غزه بسیاری از امور را مختل کرده است؛ سلامت، آرامش، زندگی و تحصیل. در این یک سال دانش‌آموزان و دانشجویان بسیاری از روال عادی تحصیل ‌دور مانده‌اند و همین نیز برای آنها رنج مضاعفی است.

آنروا (آژانس امداد و اقدامات سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک) اعلام کرده است ‌بر اساس گزارش سازمان ملل، حداقل 1.9 میلیون نفر (یا از هر 10 نفر 9 نفر) در سراسر نوار غزه آواره شده‌اند. برخی از آنها تاکنون بیش از 10 بار آوارگی و ترک سکونت موقت را تجربه کرده‌اند.

625 هزار بازمانده از تحصیل

به‌تازگی گاردین در گزارشی نوشته است که هفته گذشته قرار بود آغاز سال تحصیلی جدید در فلسطین باشد، اما در غزه 625 هزار کودک در سن مدرسه اکنون وارد دومین سال تحصیلی می‌شوند که در آن به دلیل جنگ اسرائیل از حق تحصیل محروم‌اند؛ «بیش از 45 هزار کودک شش‌ساله قرار بود امسال مدرسه را شروع کنند». در این گزارش گفته شده که بر اساس گزارش خوشه آموزش، مجموعه‌ای از گروه‌های امدادرسان به رهبری یونیسف و نجات کودکان، حدود 90 درصد از 307 ساختمان مدرسه دولتی غزه و همه 12 دانشگاه در حملات اسرائیل آسیب دیده یا ویران شده‌اند.

در گزارش گاردین روایت برخی از دانش‌آموزان و دانشجویان ذکر شده است: ‌یارا الشوا، 22ساله، از شهر غزه، سپتامبر گذشته متوجه شد یک بورسیه تحصیلی کامل برای کارشناسی ارشد رشته حقوق بشر در قطر دریافت کرده است. اما او و خواهران و برادرانش که در سن مدرسه هستند، نمی‌توانند غزه را به دلیل محاصره اسرائیل ترک کنند‌. یارا گفته که فعلا از صبح تا شب در تلاش‌اند تا خانواده خود را زنده نگه دارند. او درباره برادر 15ساله‌اش گفته است: «برادر کوچک‌ترم اکنون مسئولیت‌هایی را بر عهده می‌گیرد که هیچ کودکی نباید آن را بر عهده بگیرد؛ مثل جمع‌آوری لوازم، آوردن آب، رسیدگی به نیازهای خانه ما. مدرسه برای او یک خاطره دور است. او در این شرایط مجبور شده است خیلی سریع بزرگ شود. من همیشه از اینکه چقدر او تغییر کرده است شگفت‌زده هستم. او دیگر کوچک نیست».

همچنین در این گزارش گفته شده که بر اساس مطالعات انجام‌شده، هر‌‌چه کودکان زمان بیشتری از مدرسه دور بمانند، جبران یادگیری ازدست‌رفته برای آنها دشوارتر و احتمال بازگشت آنها به مدرسه کمتر می‌شود: «رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی کودکان آسیب می‌بیند. دختران بیشتر در سنین پایین‌تر ازدواج می‌کنند و پسران مجبور به کار یا ستیزه‌جویی می‌شوند».

بااین‌حال، محدودیت همیشه راهکارهایی به همراه دارد؛ مثل همین کلاس‌های غیررسمی برای جبران حداقل اندکی از عقب‌ماندگی بچه‌ها از مدرسه. ماه گذشته، آنروا برنامه بازگشت به یادگیری را در 45 پناهگاه خود با معلمان راه‌اندازی کرد. در این مکان‌ها بازی، نمایش، هنر، موسیقی و فعالیت‌های ورزشی برای کمک به سلامت روان کودکان و کاهش تأثیر جنگ انجام می‌شد. یا مثلا اسماء مصطفی زن 38ساله‌ای است که به گاردین گفته هر روز عصر، به مدت دو ساعت با بچه‌های کوچک اردوگاه نصیرات در مرکز غزه می‌نشیند و درس می‌خوانند. گاهی اوقات قلم و کاغذی برای ریاضیات و سواد ابتدایی وجود دارد، اما بیشتر اوقات کلاس با داستان‌سرایی، آوازخواندن و بازی می‌گذرد.

او قبل از جنگ در یک دبیرستان دخترانه در شهر غزه تدریس می‌کرده است: «اکنون بسیاری از کودکان کار می‌کنند یا به خانواده‌هایشان کمک می‌کنند تا چیزهای اساسی برای زنده‌ماندن مانند غذا را در طول روز پیدا کنند، اما من سعی می‌کنم عصرها کمی به آنها ریاضیات 

درس بدهم».

تخریب دانشگاه‌ها

مقامات فلسطینی در وزارت آموزش گفته‌اند ارتش اسرائیل تلاش کرده تا بسیاری از دانشگاه‌ها در نوار غزه به پادگان‌ها و مکان‌های تحقیقاتی تبدیل شود و بعد از اتمام کار آنها را تخریب کرده است. عرب 24 در گزارشی به مهم‌ترین دانشگاه‌های تخریب‌شده توسط ارتش رژیم صهیونیستی از هفتم اکتبر تاکنون اشاره کرده است. مانند دانشگاه الازهر غزه که یکی از برجسته‌ترین دانشگاه‌های فلسطینی است که با ۶۰۰ کارمند علمی و اداری به ۱۵ هزار دانشجوی دختر و پسر خدمات آموزشی ارائه می‌دهد. هیئت‌مدیره این دانشگاه تأیید کرده که ساختمان‌های این دانشگاه متحمل خسارات سنگینی شده‌اند. با‌این‌حال، شورای دانشگاه مصمم است پس از پایان جنگ، ساختمان‌ها، سالن‌ها و آزمایشگاه‌های دانشگاه را بازسازی کند.

دانشگاه اسلامی غزه یکی دیگر از مهم‌ترین دانشگاه‌های فلسطین است که پس از هدف قرارگرفتن توسط ارتش رژیم صهیونیستی متحمل خسارات فراوان و مادی شدید شده است. در این گزارش به گفته‌های مدیریت دانشگاه استناد شده است که گفته طی حملات صهیونیست‌ها، ساختمان دانشکده فناوری اطلاعات، ساختمان ریاست، خدمات اجتماعی و آموزش و ساختمان دانشکده علوم دانشگاه و کلیه تجهیزات و آزمایشگاه‌های آنها آسیب جدی دیده و علاوه بر این بیشتر شیشه‌های نمای ساختمان‌های دانشگاه شکسته است.

دانشگاه فلسطین، دانشگاه الاسراء، دانشگاه آزاد القدس- واحد غزه از دیگر دانشگاه‌هایی هستند که در این جنگ تخریب شده‌اند.

کمبود هولناک دارو

وضعیت سلامت و بهداشت در نوار غزه هم به سیاق قبل است. چند روز پیش وزارت بهداشت فلسطین اعلام کرد از هفتم اکتبر (15 مهرماه سال گذشته) تاکنون بیش از ۹۹۰ نفر از کادر پزشکی و درمانی در حملات اسرائیل به غزه شهید شده‌اند.

وضعیت بیماران به‌ویژه کودکان بیمار و زنان باردار به مراتب بدتر است. هفته گذشته مدیر منطقه‌ای یونیسف در ایکس نوشت: «با بسیاری از کودکان مبتلا به سرطان خون، از انواع بیماری‌های سرطانی که نیاز به تخلیه پزشکی دارند، ملاقات کردم؛ اگر به سرعت آنها را تخلیه نکنیم، آنها جان خود را از دست خواهند داد. ما تمام تلاش خود را با همکاران‌مان در سازمان بهداشت جهانی انجام خواهیم داد تا این کودکان را برای درمان از غزه خارج کنیم. از آخرین دیدار من در ژانویه (دی‌ماه ۱۴۰۲) تا امروز، میزان تخریب و رنج کودکان به‌طور قابل‌ توجهی افزایش یافته است. تعداد کل افراد آواره از ۱.۷ به ۱.۹ میلیون نفر رسیده است». او از تخریب ۸۲ تا ۸۵‌درصدی مدارس غزه به‌طور جزئی یا کامل هم

 یاد کرده بود.

وزارت بهداشت فلسطین نیز اعلام کرد بیمارستان‌های اصلی این وزارتخانه به دلیل کمبود روغن و قطعات یدکی لازم برای تعمیرات دوره‌ای، در آستانه تعطیلی قرار دارند. زندگی صدها بیمار در بخش‌های مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌های اصلی در جنوب غزه در خطر است. به همین دلیل وزارت بهداشت از تمامی افراد و سازمان‌های بشردوست در جهان خواسته است برای تسهیل ورود قطعات لازم برای ادامه فعالیت مولدهای برق با رژیم اشغالگر اسرائیل تماس بگیرند.

مروان الحمس، مدیر بیمارستان‌های صحرایی وزارت بهداشت غزه، تأیید کرد که بخش پزشکی به‌شدت از کمبود سوخت، دارو و تجهیزات پزشکی رنج می‌برد. او به خبرگزاری قطر (QNA) گفته است که 65 درصد از انبار دارو از انبارهای وزارت بهداشت غزه به همراه بیش از 85 درصد تجهیزات پزشکی تخلیه شده است و این موضوع بر کل سیستم مراقبت‌های بهداشتی از‌جمله بخش‌های مراقبت‌های ویژه و اتاق‌های عمل نقش قابل توجهی داشته است.

این پزشک به نبود تجهیزات پزشکی ضروری به دلیل تخریب هدفمند بیمارستان‌ها در حملات اسرائیل هم اشاره و بر نیاز فوری به بیمارستان‌های صحرایی بیشتر برای کمک به مقابله با حملات طاقت‌فرسا تأکید کرده است. کفاح طومان، مدیر انبار داروی وزارت بهداشت فلسطین نیز کمبود دارو در انبار وزارت بهداشت را بسیار خطرناک توصیف کرد‌. به گفته او، اوضاع با تشدید بیماری‌های خطرناک پوستی و بیماری‌های فصلی میان آوارگان بدتر و وخیم‌تر هم می‌شود. ضمن اینکه متأسفانه کودکان هم به علت سوء‌تغذیه و ضعف سیستم ایمنی، بیشتر در معرض بیماری هستند. برخی رسانه‌های عرب‌زبان نیز از نایاب‌بودن داروهای ضد سرماخوردگی، تنفسی، آنتی‌بیوتیک و مُسکن در نوار غزه خبر داده‌اند.