همه چیز درباره کاخ توپکاپی استانبول

1

سلطان‌های عثمانی زمانی بر امپراتوری‌ای فرمانروایی می‌کردند که در سه قاره گسترده ‏شده بود! وقتی از کاخ توپکاپی (‏Topkapi Palace‏) در استانبول بازدید می‌کنید، در همان ‏راهروهایی قدم می‌زنید که برای نزدیک به ۴۰۰ سال محل تصمیم‌گیری‌هایی بودند که ‏سرنوشت جهان را تغییر دادند. این کاخ باشکوه که بر فراز تنگه بسفر قرار گرفته، تنها ‏یک شاهکار معماری نیست بلکه همانند یک کپسول زمان، شکوه، قدرت و رمز و ‏رازهای امپراتوری عثمانی را در خود حفظ کرده است.‏

کاخ توپکاپی از سال ۱۴۷۸ تا ۱۸۵۶ اقامتگاه اصلی و مرکز اداری سلطان‌های عثمانی ‏بود، تا اینکه پادشاهان عثمانی به کاخ مدرن‌تر دلمه باغچه نقل مکان کردند. بازدید از این ‏مجموعه تاریخی، سفری به قلب یکی از قدرتمندترین امپراتوری‌های تاریخ است.‏

تاریخچه کاخ توپکاپی

از فتح تا کاخ: تولد توپکاپی

پس از فتح قسطنطنیه در سال ۱۴۵۳، سلطان محمد دوم (که به‌حق «فاتح» نام گرفت) ‏نیاز به مقر فرماندهی‌ای داشت که در شأن امپراتوری تازه‌تأسیسش باشد. او مکانی باشکوه ‏را بر فراز آکروپولیس بیزانسی باستانی انتخاب کرد، جایی که مشرف به شاخ طلایی، ‏تنگه بسفر و دریای مرمره بود. ساخت کاخ در سال ۱۴۵۹ آغاز شد و تا سال ۱۴۷۸، ‏سلطان صاحب اقامتگاه جدید خود شد.‏

برخلاف کاخ‌های اروپایی که به‌صورت بنایی یکپارچه ساخته می‌شدند، توپکاپی به‌صورت ‏مجموعه‌ای از عمارت‌ها، حیاط‌ها و ساختمان‌هایی طراحی شد که در چهار حیاط اصلی ‏پیرامون هم قرار گرفته‌اند که همانند شهرکی در دل شهر بود. این طراحی، بازتاب کاملی ‏از اصول عثمانی در حریم خصوصی، سلسله‌مراتب و نظم بود؛ هرچه به درون کاخ ‏نزدیک‌تر می‌شدی، فضا خصوصی‌تر و انحصاری‌تر می‌شد.‏

درام‌های پنهان پشت دیوارها

اگر دیوارهای این کاخ می‌توانستند سخن بگویند، از دسیسه‌های درباری، کشمکش‌های ‏قدرت و بازی‌های سیاسی داستان‌ها نقل می‌کردند. این مکان شاهد دوران اوج قدرت ‏عثمانی و همچنین آغاز افول تدریجی آن بود. در توپکاپی جشن پیروزی‌های نظامی گرفته ‏شد، جشن‌های باشکوه ختنه شاهزادگان برگزار شد و بحران‌های جانشینی در فضا پیچید.‏
در قرون ۱۶ و ۱۷، دوره‌ای معروف به «سلطنت زنان» شکل گرفت؛ زمانی که مادران ‏سلطان و همسران قدرتمند، از درون حرم‌سرا تأثیرات شگرفی بر سیاست و اداره کشور ‏داشتند و گاه به طور غیررسمی اداره امپراتوری را در دست می‌گرفتند. با نزدیک شدن به ‏قرن نوزدهم و تلاش امپراتوری برای مدرن‌سازی، سلطان عبدالمجید تصمیم گرفت در ‏سال ۱۸۵۶ به کاخ اروپایی‌تر دلمه باغچه نقل مکان کند که این امر پایان دوره توپکاپی ‏به‌عنوان مرکز فرمانروایی عثمانی را رقم زد.‏

حرم‌سرا: فراتر از افسانه‌ها

تصویرسازی فیلم‌ها و سریال‌ها را فراموش کن؛ حقیقت حرم‌سرا بسیار پیچیده‌تر و جالب‌تر ‏است! این بخش محرمانه از کاخ، اقامتگاه مادر سلطان، همسران رسمی، کنیزان، فرزندان ‏و خدمتکاران زن بود.‏
برای بازدید از حرم‌سرا (که بلیت جداگانه‌ای دارد)، وارد هزارتویی از بیش از ۳۰۰ اتاق ‏می‌شوید، اتاق‌هایی با کاشی‌کاری‌های باشکوه ایزنیک و چوب‌کاری‌هایی بی‌نظیر که جزو ‏زیباترین بخش‌های کاخ هستند. حرم فقط یک فضای مسکونی نبود؛ مؤسسه‌ای با نظم ‏دقیق، سلسله‌مراتب مشخص و آموزشی جدی در زمینه هنر، ادبیات، موسیقی و سیاست ‏بود. بسیاری از زنان حاضر در حرم‌سرا به مقام‌هایی با نفوذ بالا می‌رسیدند، تا جایی که ‏گاه مادر سلطان قدرتی بیش از هر کسی جز خود سلطان داشت.‏

برترین گنجینه‌های موزه توپکاپی: سفری به قلب شکوه عثمانی

از سال ۱۹۲۴، کاخ توپکاپی به‌عنوان موزه فعالیت می‌کند و فرصتی کم‌نظیر فراهم آورده ‏تا بازدیدکنندگان، شکوه و عظمت امپراتوری عثمانی را از نزدیک لمس کنند. در ادامه با ‏برخی از چشمگیرترین بخش‌های این موزه آشنا می‌شویم، گنجینه‌هایی که شما را به سفری ‏در دل قرن‌ها تاریخ می‌برند:‏

گنجینه سلطنتی (‏Imperial Treasury‏)‏

آماده باشید تا با یکی از ارزشمندترین مجموعه‌های جهان شگفت‌زده شوید. در این تالار ‏می‌توانید الماس معروف «چاقوساز» با ۸۶ قیراط درخشندگی را ببینید، همچنین خنجر ‏باشکوه توپکاپی که با زمرد تزیین شده و در فیلم ‏Topkapi‏ شهرت یافت. تخت‌های زرین، ‏اشیای جواهرنشان و هدایای گران‌قیمت اهدایی از شاهان اروپایی و آسیایی نیز در این ‏بخش خودنمایی می‌کنند.‏

مجموعه آثار مقدس (‏Sacred Relics Collection‏)‏

این مجموعه‌ی منحصربه‌فرد، شامل اشیایی است که گفته می‌شود به پیامبر اسلام و دیگر ‏شخصیت‌های برجسته دینی تعلق داشته‌اند، از جمله: عبای پیامبر، شمشیر، کمان و رد پایی ‏که در خاک رس حفظ شده است. برای مسلمانان، این مجموعه از ارزشمندترین گنجینه‌های ‏دینی در دنیاست و فضایی از وقار و احترام در آن حاکم است.‏

آشپزخانه‌های سلطنتی (‏The Kitchens‏)‏

این آشپزخانه‌های عظیم روزگاری برای هزاران نفر از ساکنان کاخ غذا تهیه می‌کردند. ‏امروز اما میزبان یکی از زیباترین مجموعه‌های ظروف چینی جهان هستند، ظروفی که از ‏طریق جاده ابریشم به استانبول رسیده‌اند. در کنار آن‌ها، ظروف نقره‌ای و کریستالی ‏عثمانی نیز به نمایش گذاشته شده‌اند که ظرافت و هنر آن دوران را به رخ می‌کشند.‏

نگارخانه پرتره‌های سلطنتی (‏Imperial Portrait Gallery‏)‏

در این بخش از موزه، مجموعه‌ای جذاب از پرتره‌های سلاطین عثمانی را خواهید دید که ‏نسل به نسل در کنار هم قرار گرفته‌اند. این نگارخانه تصویری زنده از سیر تحول ‏چهره‌های قدرت در دل امپراتوری ارائه می‌دهد.‏

گنجینه سلاح‌ها (‏The Weapons Collection‏)‏

در این بخش خیره‌کننده، مجموعه‌ای از شمشیرها، کمان‌ها، سپرها و تفنگ‌هایی را خواهید ‏دید که با تزییناتی ظریف و هنرمندانه مزین شده‌اند. این سلاح‌ها نه‌تنها قدرت نظامی ‏عثمانی‌ها را نشان می‌دهند، بلکه جلوه‌ای از مهارت مثال‌زدنی صنعتگران آن دوران را نیز ‏به تصویر می‌کشند. هر قطعه، آمیزه‌ای از زیبایی و کارایی، نمادی از قدرت و شکوه در ‏میدان نبرد است.‏

عمارت بغداد (‏The Baghdad Pavilion‏)‏

این عمارت باشکوه، یکی از آرامش‌بخش‌ترین فضاهای اختصاصی سلاطین بوده است. در ‏دل آن، حوضی مرمرین قرار دارد که زمانی با شربت‌های خوش‌طعم پر می‌شد. دیوارهای ‏آن با کاشی‌های آبی ایزنیک پوشیده شده‌اند و مبلمان منبت‌کاری شده با صدف، فضایی ‏رؤیایی و شاهانه پدید آورده‌اند. عمارت بغداد از بهترین نمونه‌های معماری عثمانی در ‏دوران شکوه این امپراتوری‌ است.‏