چشم در برابر علم؛ آیا عنبیه واقعاً راز سلامتی را فاش می‌کند؟

خبرگزاری آنا- محمدامین پورحسینقلی: چشم‌های شما دریچه‌ای به روح‌تان هستند، اما آیا می‌توانند بیماری‌های بدنتان را هم فاش کنند؟ مدعیان عنبیه‌شناسی بر این باورند که با نگاه کردن به عنبیه چشم شما (بخش رنگی چشم)، می‌توانند گذشته، حال و حتی آینده سلامت شما را پیش‌بینی کنند.

از سردرد‌های کوچک گرفته تا بیماری‌های مزمنی که ممکن است سال‌ها بعد به سراغتان بیایند. اما وقتی این ادعا‌ها زیر ذره‌بین علم قرار می‌گیرند، حقیقت از یک سو شگفت‌انگیز و از سوی دیگر، بامزه‌تر از آن است که تصور کنید.

 عنبیه‌شناسی: علم یا پیشگویی با چشم‌ها؟

طرفداران عنبیه‌شناسی معتقدند که هر خط، لکه یا تغییر رنگ در عنبیه چشم نشان‌دهنده وجود یا احتمال بروز یک بیماری خاص است. مثلاً یک لکه در بخش خاصی از عنبیه ممکن است به بیماری کلیوی یا مشکل گوارشی اشاره کند. این افراد معمولاً نقشه‌هایی از عنبیه منتشر می‌کنند که مثل نقشه مترو، هر نقطه‌ای از آن را به یک عضو یا سیستم بدن مرتبط می‌کنند. اما آیا این ادعا‌ها پایه و اساسی علمی دارند؟

 در یکی از آزمایش‌های معروف در آمریکا، تصاویری از عنبیه افرادی که برخی از آنها به بیماری‌های خاصی مبتلا بودند و برخی کاملاً سالم بودند، به مدعیان عنبیه‌شناس طب سنتی نشان داده شد.

عنبیه‌شناسی سنتی به‌عنوان یک روش شبه‌علمی جذابیت دارد، اما شواهد علمی برای حمایت از آن بسیار محدود است. از سوی دیگر، استفاده از فناوری‌های پیشرفته در بررسی عنبیه، می‌تواند به عنوان یک ابزار مفید در پزشکی مدرن به‌کار رود، اما این روش هیچ شباهتی به عنبیه‌شناسی سنتی ندارد.

آنها باید بر اساس بررسی عنبیه، بیماران را از افراد سالم تشخیص می‌دادند. نتیجه؟ عنبیه‌شناسان نتوانستند بهتر از یک حدس تصادفی، افراد بیمار را شناسایی کنند! در حقیقت نیمی از کسانی که آنها بیمار تشخیص داده بودند، سالم بودند. در واقع، نتایج آنها بیشتر شبیه به پرتاب سکه بود تا یک تشخیص پزشکی معتبر!

 وقتی یادگیری ماشین وارد میدان می‌شود

در سوی دیگر ماجرا، علم واقعی نشان داده که بررسی دقیق عنبیه می‌تواند به تشخیص برخی بیماری‌ها کمک کند، اما نه به شکلی که عنبیه‌شناسان سنتی ادعا می‌کنند. با استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، پژوهشگران توانسته‌اند الگو‌های مرتبط با بیماری‌های خاص، مثل دیابت یا مشکلات قلبی‌عروقی را در تصاویر عنبیه شناسایی کنند.

این روش بر اساس تحلیل حجم بالایی از داده‌ها عمل می‌کند، نه بر اساس نقشه‌های خیالی که عنبیه‌شناسان ارائه می‌دهند. در حقیقت، با روش‌های علمی، عنبیه می‌تواند به‌عنوان یک ابزار غربالگری مفید برای برخی بیماری‌ها عمل کند. اما اگر کسی به شما گفت که با نگاه کردن به عنبیه‌تان می‌تواند بگوید فردا سردرد می‌گیرید یا سه سال بعد دچار فشار خون خواهید شد، احتمالاً بهتر است با لبخند از او فاصله بگیرید.

چرا عنبیه‌شناسی سنتی هنوز طرفدار دارد؟

خبرگزاری آنا- محمدامین پورحسینقلی: یکی از دلایل محبوبیت عنبیه‌شناسی این است که بسیار ساده و سریع به نظر می‌رسد. به‌جای انجام آزمایش‌های پیچیده و وقت‌گیر، فقط کافی است کسی به چشمان شما نگاه کند و همه‌چیز را بداند. این وعده ساده و جذاب است، اما متأسفانه واقعیت علمی پیچیده‌تر از این حرف‌هاست. همچنین، عنبیه‌شناسی سنتی از تکنیک‌های مرموز و ظاهر علمی استفاده می‌کند تا خود را معتبر جلوه دهد. نقشه‌ها، اصطلاحات پزشکی جعلی و ادعا‌های بزرگ، همه در خدمت این هستند که مخاطب احساس کند با یک علم واقعی روبه‌روست. اما همان‌طور که آزمایش‌ها نشان داده‌اند، این ادعا‌ها بیشتر شبیه به پیشگویی با گوی شیشه‌ای است تا علم.

 علم واقعی کجا ایستاده است؟

در حالی که عنبیه‌شناسی سنتی همچنان در دنیای شبه‌علم دست‌وپا می‌زند، علم واقعی به دنبال استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای شناسایی بیماری‌ها از طریق عنبیه است. استفاده از یادگیری ماشین و تحلیل داده‌های بزرگ به ما امکان می‌دهد الگو‌هایی را کشف کنیم که ممکن است برای پزشکان قابل‌مشاهده نباشد. اما مهم است که بدانیم علم واقعی همیشه محدودیت‌ها و شواهد خود را می‌پذیرد. بر خلاف عنبیه‌شناسی سنتی که ادعا می‌کند می‌تواند هر بیماری را پیش‌بینی کند، روش‌های علمی فقط در موارد خاص و با شواهد معتبر صحبت می‌کنند.

نتیجه‌گیری: چشم‌ها شاید آینه روح باشند، اما نه نقشه بدن!

در نهایت، عنبیه‌شناسی سنتی به‌عنوان یک روش شبه‌علمی جذابیت دارد، اما شواهد علمی برای حمایت از آن بسیار محدود است. از سوی دیگر، استفاده از فناوری‌های پیشرفته در بررسی عنبیه، می‌تواند به عنوان یک ابزار مفید در پزشکی مدرن به‌کار رود، اما این روش هیچ شباهتی به عنبیه‌شناسی سنتی ندارد.

پس دفعه بعد که کسی به شما گفت: “بیا تا با نگاه کردن به چشمت بگویم آینده سلامتت چه می‌شود”، شاید بهتر باشد به او بگویید: “اگر آینده را این‌قدر خوب می‌بینی، لطفاً به من بگو کی ثروتمند می‌شوم! ” البته حواستان باشد این کار را هم مجانی انجام بدهد!