اعتراض دانشجویان و کنشگران جوان محیط زیست به تصمیمات غیر اصولی جنگل های هیرکانی

به گزارش سلامت نیوز به دنبال صدور مجوز برداشت درختان شکسته وافتاده از جنگل های هیرکانی از سوی حسن وحید سرپرست “سازمان منابع طبیعی وابخیزداری کشور” که با واکنش های جدی از سوی افکار عمومی از جمله تشکیل کارزار و امضای نزدیک به 36 هزار نفر در چهارمین روز تشکیل، مواجه شد، متخصصان دانشگاهی نیز واکنش نشان داده و بیانیه ای را صادر کردند.

این بیانیه مشترک که به امضای “اتحادیه انجمن های علمی-دانشجویی محیط زیست ایران” UIESA و “شبکه ملی محیط زیست سازمان های مردم نهاد جوانان کشور” رسیده است خطاب به رییس جمهوری، صادر شده است.

این بیانیه با اشاره به کاهش وسعت جنگل‌های هیرکانی، تاکید بر چالش جدیدی به نام “تهی سازی بوم‌شناختی این جنگل‌ها” کرده . آنرا محصول تصمیم های غیراصولی و غیرتخصصی می داند.

در بخشی از این بیانیه آمده است: ما جامعه دانشجویان و جوانان محیط ‌زیست، هرگونه برداشت درختان خشک سرپا و افتاده از بستر جنگل هیرکانی را مغایر با “اصول پایداری سرزمین” ایران می‌دانیم و آمادگی خود برای ارائه راه‌حل‌های مدیریت پایدار این اکوسیستم های ارزشمند را اعلام می‌داریم.

متن کامل این نامه در ادامه آمده است.

بیانیه مشترک

اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی محیط‌زیست ایران و شبکه ملی محیط زیست سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان کشور

موضوع: صدور مجوز غیراصولی و غیرتخصصی برداشت درختان خشک، شکسته و افتاده از جنگل‌های هیرکانی

ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران جناب آقای دکتر مسعود پزشکیان

با سلام و احترام

به استحضار می‌رساند جنگل‌های هیرکانی از بازمانده‌های طبیعی جنگل‌های خزان‌کننده در جهان بوده و به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین جنگل‌ها یا “جنگل‌های باستانی” شناخته می‌شوند. جنگل‌های هیرکانی به دلیل ایزوله بودن خود به مدت حداقل 20 میلیون‌ سال از سایر جنگل‌های جهان، دارای تنوع زیستی و گونه‌های منحصر به فرد و باارزشی در سطح جهانی هستند. به طوری که به واسطه این امر به عنوان بخشی از منطقه داغ تنوع زیستی قفقاز جزو اولویت‌های جهانی برای حفاظت از تنوع زیستی در جهان شناخته می‌شود. همچنین در سال‌های اخیر، 15 منطقه از این جنگل‌ها به دلیل داشتن ویژگی‌های طبیعی خاص، به‌عنوان میراث طبیعی جهانی در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) به ثبت رسیده‌است.

امروزه جنگل‌های هیرکانی به‌عنوان یکی از عناصر باارزش تنوع زیستی جهانی شناخته می‌شود و از بین ‌رفتن آن‌ها در سطح جهانی اثرات منفی به دنبال خواهد داشت. با این ‌وجود متأسفانه در سال‌های اخیر، فشارهای ناشی از توسعه شهرنشینی و ویلاسازی، قطع بی‌رویه درختان، گسترش زمین‌های کشاورزی، چرای بی‌رویه، افزایش شبکه‌های جاده‌ای و گردشگری ناپایدار، آسیب‌های جدی به این میراث ارزشمند وارد کرده است. در واقع، جنگل‌های هیرکانی که به‌عنوان ریه‌های تنفسی کشور شناخته می‌شوند، در دهه‌های گذشته به‌شدت مورد غارت و برداشت قرار گرفته و مساحت آن طی 5 دهه به‌شدت کاهش‌یافته است.

متأسفانه در حال حاضر، علاوه بر کاهش وسعت جنگل‌های هیرکانی، با چالش جدیدی به نام تهی سازی بوم‌شناختی این جنگل‌ها نیز مواجه هستیم. به‌گونه‌ای که با ادامه این روند به فقر زیستی در یکی از ارزشمندترین اکوسیستم‌های جهانی دچار خواهیم شد. یکی از مسائل مهم در مدیریت جنگل و عواملی که موجب تهی سازی بوم‌شناختی در اکوسیستم‌های جنگلی می‌شود موضوع برداشت چوب است.

اخیراً خبری مبنی بر صدور مجوز برای برداشت درختان خشک، شکسته و افتاده در جنگل‌های هیرکانی منتشر شده است که نگرانی‌های زیادی را در میان متخصصان و فعالان محیط‌زیست به وجود آورده است. در واقع، از منظر بوم‌شناسی، درختان خشک سرپا و افتاده، جزئی از سیستم بوم‌شناختی اکوسیستم‌های جنگلی به شمار می‌روند و صدور دستور برای برداشت این بخش از اکوسیستم به طور کامل با اصول اکولوژیکی و محیط زیستی در تضاد است.

همچنین بررسی منابع علمی، به‌ویژه مقالات متعدد منتشر شده در مجلات معتبر داخلی و خارجی، نشان‌دهنده اهمیت بالای درختان خشک سرپا و افتاده در غنای زیستی اکوسیستم‌های جنگلی، به‌ویژه جنگل‌های هیرکانی است. این منابع به‌شدت بر لزوم حفاظت و نگهداری از این درختان در جنگل‌ها برای حفظ پایداری اکوسیستم تأکید دارند. در مقالات مذکور، دلایل متعددی برای اهمیت درختان خشک سرپا و افتاده در جنگل مطرح شده است که در ادامه به چند مورد کلیدی اشاره می‌شود:

• به‌عنوان منابع تغذیه‌ای بسیاری از گونه‌های شاخص و کلیدی اکوسیستم‌های جنگلی به شمار می‌روند.
• به‌عنوان آشیانه و محل تولیدمثل گونه‌های مختلف جانوری به‌ویژه پرندگان و خزندگان مطرح هستند.
• خشکه‌دارهای سرپا و افتاده در اکوسیستم جنگلی خرد زیستگاه های ویژه و منحصر به فردی را ایجاد می کنند.
• این درختان محل زیست گونه‌هایی هستند که به‌صورت انحصاری برای ایران بوده و در هیچ جای جهان نمونه مشابهی ندارند.
• درختان خشک بستر جنگل مواد مغذی را به خاک برگردانده و حاصلخیزی آن را افزایش می‌دهند.
• حفره‌ها و شکاف‌های موجود در درختان خشک زیستگاه‌هایی را برای گونه‌های نادر و در خطر انقراض ایجاد می‌کنند.
• به‌عنوان بستری برای جوانه‌زنی بذرها بوده و در واقع به تجدید طبیعی جنگل کمک شایانی می‌کنند.

ازاین‌رو، ما جامعه دانشجویان و فعالان جوان حوزه محیط‌زیست، هرگونه برداشت درختان خشک سرپا و افتاده از جنگل‌های هیرکانی را مغایر با پایداری این جنگل‌ها دانسته و در نتیجه مغایر با پایداری سرزمین ایران می‌دانیم؛ بنابراین، با استناد به یافته‌های علمی موجود و نظرات متخصصان، مخالفت خود را با برداشت درختان خشک سرپا، افتاده و شکسته در بستر جنگل‌های هیرکانی اعلام می‌کنیم.

امید است که با حضور جنابعالی و همکاری سازمان های منابع طبیعی و محیط‌زیست، زمینه‌های لازم برای جایگزینی برداشت‌های غیراصولی با کسب‌وکارهای سازگار با طبیعت و اصول بهره‌وری پایدار فراهم شده و دست سودجویان و مافیاهای چوب از این میراث ارزشمند کوتاه شود. به همین منظور، شبکه اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی محیط‌زیست ایران به همراه سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان محیط‌زیست، آمادگی خود برای همکاری در ارائه راهکارهای حل مسئله و حفاظت از اکوسیستم‌های ارزشمند هیرکانی را اعلام می‌کند.

اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی محیط‌زیست ایران

شبکه ملی محیط زیست سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان کشور