به مناسبت هفته ملی پیشگیری از دیابت مطرح شد؛
انجام غربالگری و تشخیص به موقع دیابت، توأم با تغییر و اصلاح سبک زندگی در بیماران دیابتی می‌تواند از پیشرفت بیماری آنها جلوگیری کند؛ اما مهمتر از آن، پیشگیری از ابتلا به دیابت است. خودمراقبتی، انجام تحرک بدنی، تغذیه سالم و اصلاح سبک زندگی، عواملی هستند که نه تنها از شیوع بیماری دیابت می‌کاهند، بلکه در پیشگیری از سایر بیماری‌های غیرواگیر نیز نقش اساسی ایفا می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری آنا، محمد علی یعقوبی، فوق تخصص غدد بالغین و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد از بیماری دیابت به عنوان یکی از بیماری‌های شایع و قدیمی در جهان نام برد و گفت: براساس آخرین اطلاعات آماری ۱۰.۵ درصد از جمعیت بزرگسال (۲۰ تا ۷۹ سال) در دنیا مبتلا به دیابت هستند که تقریبا نیمی از آنها از زندگی با این بیماری بی اطلاع بوده و پیش بینی‌های فدراسیون بین المللی دیابت (IDF) نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۴۵ از هر ۸ بزرگسال، ۱ نفر، یعنی تقریبا ۷۸۳ میلیون نفر، با دیابت زندگی خواهند کرد. در کشور ما نیز دیابت شیوع بالایی دارد و بیش از ۱۴ درصد جمعیت بالغ، در زمره بیماران دیابتی هستند که با احتساب موارد پیش دیابتی، میزان بالاتری را شامل خواهد شد.
ماهیت بیماری دیابت و انواع آن
وی افزود: دیابت، یک بیماری متابولیک است و مهمترین شاخصه آن افزایش نامناسب سطح قندخون یا گلوکز خون است. این بیماری به دو دسته اصلی “دیابت نوع یک و دیابت نوع دو” تقسیم می‌شود، دیابت بارداری هم نوعی دیگر از دیابت است که تقریبا از هر ۷ تا ۸ بانوی باردار، یک نفر، دچار این بیماری می‌شود و به خاطر عوارض مادری و جنینی ضرورت دارد که به خوبی مدیریت شود.
یعقوبی در کنار این موضوع، برخی از انواع دیابت کمتر شایع همچون، دیابت تک ژنی و دیابت ثانویه نیز وجود دارد که معمولا در اثر بروز سایر بیماری‌های غدد درون ریز ایجاد می‌شود. از دیگر عوامل ایجاد کننده دیابت می‌توان به عوامل ثانویه علل دارویی مثل کوتیکواستروئید‌ها اشاره کرد.
زمینه‌های بروز دیابت نوع یک و دو
وی درخصوص چگونگی ابتلا به دیابت نوع یک و دو، تصریح کرد: دیابت نوع یک، معمولا در سنین پایین دیده می‌شود و علت آن هم فرایند‌های خودایمنی است، در این نوع از دیابت، سلول‌های مولد انسولین و سلول‌های بتا تخریب شده و بنابراین انسولین در بدن تولید نمی‌شود. اما دیابت نوع دو که شایع‌ترین نوع دیابت است، به علت سبک زندگی نادرست و چاقی ایجاد می‌شود و معمولا هم در سنین بالاتری بروز می‌کند؛ البته سن، یک معیار قطعی برای ابتلا به دیابت نیست و این بیماری می‌تواند در سنین پایین نیز با توجه به کم تحرکی افراد و سبک زندگی ناسالم بروز کند، لذا باید توجه داشت که آسیب زایی دیابت نوع یک و دو با یکدیگر متفاوت است.
نقش ژنتیک در ابتلا به بیماری دیابت
فوق تخصص غدد بالغین بیان کرد: ژنتیک در ابتلا به دیابت نوع یک و دو تأثیر گذار است، اما در دیابت نوع دو، تعامل پیچیده تری بین ژنتیک و سبک زندگی وجود دارد و معمولا ژنتیک نقش قوی تری در این نوع دیابت ایفا می‌کند.
بیماری دیابت را با چه علائمی بشناسیم؟
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در اکثر مواقع دیابت علائمی ندارد و از همین رو، افراد مختلف با افزایش سن (حتی اگر عوامل خطر دیابت نداشته باشند)، لازم است که غربالگری دیابت برای آنها انجام شود. این نکته نیز حائز اهمیت است که علائم کلاسیک دیابت مانند، پرادراری و پرنوشی، کاهش وزن و حتی کمای دیابت می‌تواند در بیماران دیابتی نوع یک و درموارد شدید در دیابت نوع دو دیده شود.
غربالگری دیابت در چه افرادی ضرورت دارد؟
یعقوبی درخصوص لزوم غربالگری در تشخیص بیماری دیابت عنوان کرد: انجام غربالگری در افراد بالاتر از سن ۳۵ سال، بدون داشتن عوامل خطر ابتلا و در بیماران با اضافه وزن و چاقی در صورت وجود عوامل خطر دیابت مثل، فشار خون و چربی خون بالا، داشتن سابقه خانوادگی و بیماری قلبی و عروقی ضرورت دارد، چون دیابت می‌تواند باعث صدمه به رگ‌های خونی کوچک در کلیه، شبکیه چشم و اعصاب محیطی شده و همچنین باعث ایجاد سکته‌های مغزی و قلبی شود.
تمهیدات پیشگیرانه در بروز و کنترل بیماری دیابت
وی با اشاره به شیوع بالای دیابت نوع دو (در میان انواع دیابت)، گفت: با انجام غربالگری‌های به موقع، تشخیص زودتر و تغییر یا اصلاح سبک زندگی می‌توانیم از ابتلا به بیماری دیابت پیشگیری کرده و یا حداقل آن را به تأخیر بیندازیم. سبک زندگی سالم می‌تواند شامل، حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش در هفته، رژیم غذایی مناسب و عدم مصرف دخانیات باشد.
نحوه تشخیص دیابت و راهکار درمانی آن
یعقوبی با اشاره به اهمیت تشخیص بهنگام بیماری دیابت و درمان‌های آن، گفت: غربالگری و تشخیص بیماری دیابت، با آزمایش‌های قندخون ناشتا، بررسی قندخون بعد از مصرف گلوکز خوراکی یا آزمایش قند سه ماه که به آن هموگلوبین A۱C نیز گفته می‌شود، انجام می‌شود.
وی ادامه داد: درحال حاضر درمان بیماران دیابت نوع یک، انسولین است و همچنین برای بیماران دیابت نوع دو، علاوه بر سبک زندگی سالم و مصرف قرص‌های خوراکی دیابت، در برخی شرایط تجویز انسولین نیز انجام می‌شود. غربالگری به موقع عوارض دیابت می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد، همچنین توجه ویژه به کنترل مناسب فشارخون وچربی بیماران در مدیریت بهتر بیماران دیابتی بسیار اهمیت دارد.
یعقوبی همچنین اظهار کرد: با توجه به تاثیر مستقیم سبک زندگی در بروز بیماری دیابت، مصرف کمتر کربوهیدرات و قند‌ها در رژیم غذایی، افزایش تحرک و انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش در طول هفته و چکاپ منظم سالانه می‌تواند در کاهش احتمال ابتلای افراد به بیماری دیابت موثر باشد.
سحر روانشاد، متخصص داخلی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در ادامه، بروز بیماری دیابت را، نتیجه نقص در ترشح انسولین به همراه درجاتی از مقاومت به انسولین در بافت‌های بدن دانست و افزود: بیماری دیابت، به دو تیپ یک و دو تقسیم می‌شود که در دیابت نوع یک، روند بیماری معمولا از سنین کودکی و نوجوانی و با ماهیت خودایمنی آغاز می‌شود، اما دیابت نوع دو عموماً در افراد بالغ بروز کرده و اکثر بیماران مبتلا، در مراحل اولیه بیماری علامتی ندارند و غالباً در چکاپ‌های سالیانه دیابت آنها تشخیص داده می‌شود.
علائم هشدار در بروز بیماری دیابت
روانشاد درخصوص علائم هشدار در بروز بیماری دیابت، عنوان کرد: علائم کلاسیک بیماری دیابت، ناشی از افزایش قندخون بوده که با پُر ادراری، پُر نوشی و بیرون روی شبانه (برای تخلیه ادرار)، تاری دید و کاهش وزن مشخص می‌شود. اما عوامل ایجاد کننده دیابت نوع دو، ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی هستند. در بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع دو، مشاهده می‌شود که اعضای خانواده آنها نیز مبتلا به این بیماری یا سایر بیماری‌های همراه دیابت نظیر فشارخون بالا و چربی خون بالا هستند.
نقش موثر عوامل محیطی در بروز بیماری دیابت
وی، فاکتور‌هایی نظیر بی تحرکی یا کم تحرکی و چاقی را عوامل محیطی ایجاد کننده دیابت نوع دو عنوان کرد و گفت: بارداری نیز می‌تواند زمینه ساز بروز دیابت باشد و بر همین اساس برای خانم‌های باردار لازم است که ارزیابی غربالگری، با دقت و حساسیت بیشتری انجام شود. همچنین مصرف برخی دارو‌ها می‌تواند فرد را مستعد ابتلاء به بیماری دیابت کند.
روش‌های موثر در پیشگیری از بیماری دیابت
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، خودمراقبتی و اصلاح سبک زندگی را مهمترین عوامل در پیشگیری از ابتلا به دیابت عنوان و تصریح کرد: مصرف کمتر کربوهیدرات‌ها و قند در رژیم غذایی، افزایش تحرک و حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش در طول هفته و همچنین انجام چکاپ‌های منظم سالانه، جهت بررسی سندرم متابولیک و مراحل قبل از بروز دیابت می‌تواند تا حدود زیادی از بروز دیابت در فرد جلوگیری کرده و عوارض این بیماری را به حداقل رساند.
source