سبحان فروغی – کارشناس اقتصاد دیجیتال
به این چهار گزاره توجه کنیم:
• 52 میلیون نفر در ایران گوشی هوشمند دارند.
• ایران دهمین کشور استفاده‌کننده از گوشی‌های هوشمند است.
• 190 کشور جهان از خدمات گوگل‌پلی استفاده می‌کنند.
• جز ایران، تنها چین و روسیه گوگل‌پلی را فیلتر کرده‌اند.
سال 1400 مراجع ذی‌صلاح! تصمیم گرفتند گوگل‌پلی را در ایران فیلتر کنند؛ اقدامی که میتوان آن را به بستن بزرگ‌ترین و پرترددترین اتوبان بزرگ در یک کشور تشبیه کرد. آن زمان قرار بود این فیلترینگ موقتی باشد، اما سه سال از آن زمان گذشته و نه دلایل فیلترینگ معلوم است و نه زمان رفع فیلتر.
دولت مدعی است تاکنون سه بار درخواست رفع فیلتر گوگل‌پلی را به کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه داده و این کارگروه هر بار این درخواست را رد کرده است. اما سؤالی که دولت به آن جواب نداده، این است که در آن کارگروه 13نفره چه کسی مخالف رفع فیلتر است؟ کارگروهی که هفت عضو آن دولتی‌اند و مشخص نیست چرا رأی این هفت نفر بر رأی آن شش نفر برتری ندارد؟
جز این، دلایل موافقان فیلترینگ نه واضح است و نه منطقی. اما دلایل مخالفان هم واضح است و هم مشخص.
اول، فیلترینگ سبب شده کاربران ایرانی برای نصب اپلیکیشن‌های مختلف با محدودیت مواجه باشند؛ چون یا باید از فیلترشکن استفاده کنند یا به استورهای داخلی مراجعه کنند. اگر داخلی‌ها آن اپلیکیشن را نداشته باشند، آن‌گاه باید اپ‌های مورد نیاز خود را از سایت‌های نامتعارف نصب کنند؛ سایت‌هایی که به احتمال زیاد می‌تواند منجر به نصب اپ‌های آلوده و دردسرساز شود.
دوم، 190 کشور جهان به گوگل‌پلی دسترسی دارند، چون این استور دسترسی جامع و کاملی به همه اپ‌ها دارد. اما این استور در ایران فیلتر است و کاربران ایرانی نمی‌توانند به هر اپلیکیشنی دسترسی داشته باشند؛ آن‌هم در دوره‌ای که اپلیکیشن‌ها بخش جدایی‌ناپذیر و تسهیلگر زندگی افراد شده است.
سوم، استفاده از فیلترشکن‌ها بیش از همیشه شایع می‌شود و همه کاربران نمی‌دانند و نمی‌توانند از امنیت فیلترشکنی که استفاده می‌کنند، مطمئن باشند.
چهارم، فیلترینگ گوگل‌پلی تبعات اقتصادی نیز دارد؛ هم برای شرکت‌های تبلیغات دیجیتال و هم برای صنعت بازی. به دلیل فیلترینگ گوگل‌پلی، کاربران ایرانی تنها می‌توانند از فروشگاه‌های داخلی استفاده کنند، ولی به دلایلی، بسیاری از این افراد به نصب برنامه از این فروشگاه‌ها و استفاده از آنها تمایلی ندارند. در نتیجه، تبلیغات فقط به درگاه‌های این فروشگاه‌های ایرانی محدود و منحصر می‌شود و این به ضرر شرکت‌های تبلیغاتی است. مسئله مهم دیگر، ضرر اقتصادی این فیلترینگ برای صنعت بازی‌سازی است. بازار گیم جهان یک بازار بسیار بزرگ چند صد میلیارد دلاری و سودآور است، ولی به لطف مراجع فیلترکننده، بازیگران ایرانی این صنعت به راحتی و بدون مشکل ارتباطی نمی‌توانند در بازار جهانی جایگاه و فعالیتی داشته باشند.
پنجم، فیلترینگ گوگل‌پلی یک بازار انحصاری برای استورهای داخلی ایجاد کرده است؛ درست مانند همان انحصاری که در بازار خودرو و لوازم خانگی در ایران شاهد آن هستیم. در نبود رقبای خارجی، بازیگران داخلی تلاشی برای بهبود خدمات خود نمی‌کنند و کاربران ایرانی مانند خریداران خودرو، مجبورند به هر محصولی با هر کیفیتی تن بدهند، بدون آنکه امکان جایگزین‌کردن محصول مشابه خارجی را داشته باشند.
این تنها یک فهرست پنج‌موردی از دلایلی است که میتوان برای رفع فیلترینگ گوگل‌پلی عنوان کرد. فهرستی که هر‌کدام از فعالان این حوزه می‌توانند موارد دیگری را به آن اضافه کنند؛ به شرط آنکه گوش شنوا و اراده‌ای برای حذف فیلترینگ وجود داشته باشد.
اما شاید نیاز باشد همان‌طور که مخالفان فیلترینگ فهرست دلایل خود را واضح بیان کرده‌اند، برای یک بار هم که شده موافقان وضع موجود از دلایل خود برای ادامه این سیاست پرهزینه پرده بردارند و ما را متقاعد کنند که چرا یک استور خارجی که در اکثر کشورها کاربر دارد، در ایران باید فیلتر باشد؟
البته که تجربه ثابت کرده مردم مقابل هر دیواری، دری می‌سازند و با فیلترشکن از سد همه محدودیت‌ها گذشته‌اند. این میان فقط تاجران فیلترشکن سود کرده‌اند. مگر اینکه همان مراجع ذی‌صلاح تصمیم بگیرند این بازار چند صد میلیاردی را فیلتر کنند. شاید هم قطع اینترنت کافی نباشد و روزی تصمیم بگیرند برق را برای همیشه قطع کنند.
source