به گزارش سلامت نیوز در سال‌های اخیر، تلاش‌های بیشتری برای نمایندگی شخصیت‌های دارای معلولیت در ادبیات کودکان به ویژه در داستان‌های صوتی مشاهده می‌شود. پوریا عالمی، نویسنده‌ای که برای خلق کاراکتر کودکی با معلولیت سال‌ها تلاش کرده، داستان «کیمیا» را به کودکان دارای معلولیت ذهنی و جسمی تقدیم کرده است. وی با ابراز امیدواری از اینکه داستانش به دل بچه‌ها بنشیند، از دوستانش خواسته تا داستان صوتی «کیمیا» را به صورت رایگان گوش کنند.
در حالی که ادبیات به عنوان یک ابزار قدرتمند برای شکل‌دهی نگرش‌ها و درک‌های اجتماعی عمل می‌کند، به‌نظر می‌رسد که شخصیت‌های دارای معلولیت هنوز هم به اندازه کافی در داستان‌ها دیده نمی‌شوند. با وجود اینکه حضور این افراد در فعالیت‌های اجتماعی و رسانه‌ها رو به افزایش است، ادبیات به وضوح از این روند عقب مانده است.
عالمی در این باره می‌گوید: «اضافه کردن شخصیت‌های با نیازهای ویژه آن‌قدرها هم که فکر می‌کنید دشوار نیست. این کار می‌تواند تأثیر بسزایی در شکل‌دهی نگرش جامعه داشته باشد». وی اشاره می‌کند که شخصیت‌های دارای معلولیت نباید محور داستان باشند، بلکه زندگی روزمره آنها باید در متن داستان به شکل طبیعی و بدون نادیده گرفتن واقعیت‌هایشان نمایش داده شود.
شخصیت‌های دارای معلولیت می‌توانند در نقش‌های مختلفی قرار بگیرند و باید به‌عنوان بخشی طبیعی از جامعه به تصویر کشیده شوند. نویسندگان باید به خاطر داشته باشند که معلولیت تراژدی نیست و نباید از آن به عنوان عاملی برای ایجاد احساس ترحم استفاده کرد. به گفته عالمی، «ما هنوز هم می‌توانیم با معلولیت زندگی کنیم، حتی اگر باعث شود که کمی متفاوت زندگی کنیم».
از سوی دیگر، نویسندگان باید به اطلاعات خود در مورد معلولیت‌ها و تأثیرات آنها بر زندگی شخصیت‌ها بیفزایند. این به آنها کمک می‌کند تا داستان‌هایی واقع‌گرایانه و عاری از کلمات توهین‌آمیز یا اصطلاحات نادرست بنویسند.
خلق شخصیت های معلول و دارای ناتوانی های جسمی و روانی در داستان های کودکان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و تاثیرات مثبتی بر کودکان، خانواده ها و جامعه دارد. این کار به دلایل زیر حائز اهمیت است:
کودکان با خواندن داستان هایی که شخصیت های معلولی دارند، هم با تنوع انسان ها آشنا می شوند و می آموزند که افراد مختلف با ویژگی های متفاوت در کنار هم زندگی می کنند. این امر به کاهش پیش داوری و تبعیض کمک می کند و هم یاد می گیرند که با افراد دارای معلولیت همدلی کنند و تفاوت های آنها را بپذیرند. این امر به ایجاد یک جامعه فراگیرتر کمک می کند.
داستان هایی که شخصیت های معلول دارند، می توانند به کاهش ترس و نگرانی کودکان در مورد افراد متفاوت کمک کنند. این داستان ها به کودکان می آموزند که افراد دارای معلولیت نیز مانند دیگران احساسات، آرزوها و نیازهایی دارند.
کودکان معلولی که در داستان ها شخصیت هایی شبیه به خود می بینند، اعتماد به نفسشان افزایش می یابد و احساس می کنند که بخشی از جامعه هستند.
یکی از شخصیت های شناخته شده در ادبیات کودک که دارای معلولیت است، شخصیت “آلیس” در کتاب “آلیس در سرزمین عجایب” اثر لوئیس کارول است. اگرچه به طور صریح به معلولیت آلیس اشاره نشده است، اما برخی از منتقدان معتقدند که او ممکن است دارای اختلال یادگیری یا ADHD باشد. رفتارهای عجیب و غریب آلیس و دنیای خیالی که در آن زندگی می کند، می تواند نشانه هایی از این اختلالات باشد.
از موارد دیگر در ادبیات کودکان که به خوبی معلولیت را به تصویر کشیده اند میتوان به آرون در کتاب “آرون پسر من” نوشته‌ی سوزان کلاین اشاره کرد آرون پسری است که اوتیسم دارد. این کتاب به والدین و کودکان کمک می‌کند تا اوتیسم را بهتر درک کنند و با آن ارتباط برقرار کنند.
الیور بوت‌ویل در مجموعه کتاب‌های “الیور بوت‌ویل” نوشته‌ی توماس فینک نمونه دیگری است . الیور پسری با پای مصنوعی است که ماجراهای هیجان‌انگیزی را تجربه می‌کند. این کتاب به کودکان نشان می‌دهد که معلولیت مانعی برای داشتن یک زندگی پر از ماجراجویی نیست.
الکس در کتاب “الکس و جعبه شگفت‌انگیزش” نوشته‌ی لیسا مک‌مان هم پسری است که ناشنوا است. این کتاب به کودکان کمک می‌کند تا دنیای ناشنوایان را بهتر بشناسند و با زبان اشاره آشنا شوند.
خلق شخصیت های معلول در داستان های کودکان، گامی مهم در جهت ایجاد یک جامعه فراگیرتر و برابرتر است. این داستان ها به کودکان کمک می کنند تا با تفاوت های انسانی آشنا شوند، همدلی و پذیرش را بیاموزند و اعتماد به نفس خود را افزایش دهند.
و حالا کیمیا در آی قصه ایرانی کودک دلپذیر و خوشایندی که در داستان های دلنشین پوریا عالمی خوش درخشیده.
توجه به شخصیت‌های دارای معلولیت در ادبیات، نه تنها به عادی‌سازی حضور آنها در جامعه کمک می‌کند، بلکه فرصتی برای برقراری ارتباط واقعی و انسانی با کودکان و نوجوانان است. «کیمیا» نمونه‌ای از این تلاش‌هاست و امید است که نویسندگان بیشتری به خلق داستان‌هایی با شخصیت‌های واقعی و با نیازهای ویژه بپردازند. این اقدام می‌تواند به نوبه خود به کاهش تبعیض‌ها و تصورات نادرست در جامعه کمک کند.
source