در یک پژوهش بررسی شد؛
نهادهای میانجی نوآوری با هدف تسهیل فرایند نوآوری در حوزه‌های گوناگونی فعالیت می‌کنند و امروزه به‌عنوان یکی از ابزار‌های متداول سیاست‌گذاری در دنیا شناخته شده‌اند.
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، نهادهای میانجی نوآوری با هدف تسهیل فرایند نوآوری در حوزه‌های گوناگونی فعالیت می‌کنند و امروزه به‌عنوان یکی از ابزار‌های متداول سیاست‌گذاری در دنیا شناخته شده‌اند.
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «تحلیل کارکرد نهادهای میانجی نوآوری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر» به این موضوع پرداخته‌اند که نظام نوآوری رویکردی است که برخواسته از خط فکری اقتصاد تکاملی است با اتخاذ رویکرد سیستمی به مفهوم نوآوری، تحولی در حوزه مطالعات علم، فناوری و نوآوری ایجاد کرد.
نهادهای درگیر در فرایند نوآوری را به سه دسته نهادهای طرف عرضه، نهادهای طرف تقاضا و در نهایت نهادهای میانجی تقسیم می‌کنند
* چارچوب‌هایی برای تحلیل در نظام‌های نوآوری
پژوهشگران مختلف چارچوب‌های گوناگونی را برای تحلیل در نظام‌های نوآوری ارائه کرده‌اند که یکی از این چارچوب‌ها تحلیل بازیگران بر حسب نوع نقشی است که ایفا می‌کنند.
در این پژوهش آمده است که نهادهای درگیر در فرایند نوآوری را به سه دسته نهادهای طرف عرضه، نهادهای طرف تقاضا و در نهایت نهادهای میانجی تقسیم می‌کنند و در سطحی بالاتر نیز نهاد‌هایی که نقش‌های سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری و تسهیل‌گری را ایفا می‌کنند، قرار می‌گیرند.
به زعم این پژوهش با توجه به اهمیت نقش نهادهای میانجی در برقراری ارتباط بین طرف عرضه و تقاضا، مطالعه این نوع نهاد‌ها در سال‌های اخیر اهمیت بیشتری یافته و بخش قابل توجهی از مطالعات را به خود تخصیص داده است.
* تعریف سازمان‌های میانجی
این پژوهش توضیح می‌دهد که پس از ارائه تحلیل‌هایی از نظام نوآوری، نوآوری و شبکه‌های علمی، باز شدن مفاهیم نوآوری به‌ویژه در رابطه با افزایش سطح همکاری‌ها و برون‌سپاری‌ها، تحلیل‌ها تمایل زیادی به نقش گره‌ها و روابط فرایند نوآوری پیدا کرده‌اند. در این خصوص، مجموعه‌ای از بازیگران که میانجی‌ها نامیده می‌شوند وظایف متنوعی را انجام می‌دهند.
این پژوهش توضیح می‌دهد که بازیگران در نظام نوآوری را می‌توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:
- ساختار تولیدی؛ یعنی شرکت‌ها (واژ‌ه‌های تجمعی برای بیان شرکت‌های تولیدی و غیرتولیدی)؛
- زیرساخت دانشی؛ یعنی دانشگاه‌ها، موسسات پژوهشی و سازمان‌های آموزشی؛
- ساختار پشتیبانی، سازمان‌های مختلف، اغلب تامین مالی شده توسط دولت که وظیفه حمایت از اقتصاد را دارند.
این بازیگران در فضای پیچید‌ه‌ای از شبکه‌های رسمی و غیررسمی، هم در داخل و هم در بین زیرگروه‌ها، درگیر هستند، این روابط شبکه لزوما به رسمیت نیازی ندارند، بلکه بازیگران باید با یکدیگر سازگار باشند، در نتیجه یک سیستم متقابل تشکیل دهند.
بخش ترویجی و حمایت‌های اشاعه‌گرایانه نیازمند واگذاری به نهادهای مردم‌نهاد در این حوزه است
* کارکردهای میانجی‌گرانه
از دیدگاه پژوهشگران این پژوهش بحث درباره نقش‌های میانجی‌گرها در نوآوری در چهار دسته ادبیات ریشه دارد:
- ادبیات انتقال و انتشار فناوری
- مطالعات نوآوری درباره نقش و مدیریت فعالیت‌ها و شرکت‌هایی که از این فعالیت‌ها پشتیبانی می‌کنند
- ادبیات نظام‌ها و شبکه‌های نوآوری
- تحقیقات درباره سازمان‌های خدماتی و به‌ویژه در شرکت‌های تجارت خدمات دانش‌بر
* کارکردهای نهادهای میانجی حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر
به‌طور کلی به گفته این پژوهش کارکردهای شکل‌دهی شبکه و بازار، پایش و پردازش اطلاعات، پردازش، تولید و ترکیب دانش، تأمین منابع مالی و پشتیبانی، قانون‌گذاری و مشروعیت‌بخشی بیشترین سهم را در بین کارکردهای نهادهای میانجی حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، اعم از بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی داشته‌اند.
در ادامه این پژوهش آمده است که این حوزه به علت اینکه نوظهور بوده و بیش از هر چیز نیازمند انتشار اطلاعات و دانش و همچنین سیاست‌گذاری‌های کارشناسی شده است، نهادهای میانجی این حوزه نیز بیشتر به کارکرد‌هایی پرداخته‌اند که نیاز‌های مذکور را پوشش دهد.
در پایان این پژوهش به نکته اشاره شده است که در سطح ملی علاوه بر موارد فوق باید بر کارکرد‌هایی که بیشتر تمرکزشان روی تسهیل فرایند توسعه فناوری و نوآوری است، متمرکز شوند؛ بنابراین مشاهده می‌شود که نهادی مانند سازمان انرژی‌های نو ایران علاوه بر کارکردهای اشاعه‌گرا، روی کارکردهای حمایت مستقیم از توسعه فناوری و نوآوری نیز متمرکز است.
در جمع‌بندی نهایی پژوهش حاضر آمده است که بخش ترویجی و حمایت‌های اشاعه‌گرایانه نیازمند واگذاری به نهادهای مردم‌نهاد در این حوزه است. از طرفی بررسی‌ها نشان می‌دهد که دو نهاد یاد شده در مقاله تنها سازمان‌های فعال برای میانجی‌گری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور هستند؛ بنابراین می‌توان عدم وجود سازمان‌های غیردولتی در این حوزه را به یکی از موانع تسهیل جریان نوآوری در انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور، مورد بررسی بیشتری قرار داد.
این پژوهش به کوشش مصطفی محسنی‌کیاسری، مهدی پاکزاد، علی‌اصغر سعدآبادی، خلیل نوروزی، سید حامد مزارعی، محمدابراهیم صادقی و محسن خوش‌سیرت (دکترای سیاست‌گذاری علم و فناوری دانشگاه تهران) انجام شده است.
source