گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد که حجم سرمایه اختصاص یافته به زیرساخت‌های دیجیتال و دیتاسنترها در سال ۲۰۲۵ از بودجه اکتشاف و تولید نفت فراتر رفته است. تحولات اخیر بازار انرژی حاکی از تغییر اولویت سرمایه‌گذاران به سمت تامین برق پایدار، ایمن‌سازی زنجیره تامین مواد معدنی حیاتی و بازگشت انرژی هسته‌ای برای پاسخ به نیاز رو به رشد هوش مصنوعی است.
داده‌های آماری سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که جریان سرمایه در بازار‌های جهانی مسیر خود را تغییر داده و منابع مالی اختصاص‌یافته به توسعه دیتاسنترها و هوش مصنوعی با ثبت رقم ۵۸۰ میلیارد دلار، از مجموع سرمایه‌گذاری ۵۴۰ میلیارد دلاری در بخش بالادستی و اکتشاف نفت فراتر رفته است.
تحلیلگران بر این باورند که این جابه‌جایی ارقام، نشان‌دهنده تغییر ماهیت کالای استراتژیک در جهان است و ادعای داده‌ها نفت جدید هستند اکنون مصداق عینی و مالی پیدا کرده است. این تغییر رویکرد در حالی رخ می‌دهد که آمریکا، چین و اتحادیه اروپا میزبان بیش از ۸۵ درصد ظرفیت‌های جدید دیتاسنترها خواهند بود و این تمرکز جغرافیایی، فشار‌های تازه‌ای را بر شبکه‌های توزیع برق محلی وارد خواهد کرد.
تقاضا برای الکتریسیته با سرعتی بیشتر از هر منبع انرژی دیگری در حال رشد است و جهان وارد دورانی شده که کارشناسان آن را عصر الکتریسیته نامیده‌اند. مصرف برق در تمام سناریو‌های پیش‌بینی‌شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی روندی صعودی دارد و این افزایش تقاضا ناشی از گسترش سیستم‌های تهویه مطبوع، خودرو‌های برقی، صنایع سبک و به‌ویژه مراکز داده است.
سرمایه‌گذاری در تولید برق و برقی‌سازی مصرف نهایی اکنون نیمی از کل سرمایه‌گذاری‌های انرژی در جهان را تشکیل می‌دهد، اما عدم تناسب سرمایه‌گذاری در شبکه‌های انتقال و توزیع نسبت به تولید، گلوگاه‌های جدیدی را ایجاد کرده که می‌تواند به نوسانات قیمت و قطعی برق منجر شود.
تامین مواد معدنی حیاتی به ضعف جدیدی برای امنیت انرژی تبدیل شده و جایگزین نگرانی‌های سنتی درباره عرضه نفت و گاز شده است. عناصر راهبردی مانند لیتیوم، کبالت و نیکل که برای ساخت باتری‌ها، خودرو‌های برقی و تراشه‌های هوش مصنوعی ضروری هستند، با تمرکز شدید در فرآوری مواجه‌اند. کشوری واحد پالایش حدود ۷۰ درصد از این مواد معدنی را در اختیار دارد که این انحصار، ریسک‌های ژئوپلیتیک جدیدی را برای زنجیره تامین جهانی ایجاد کرده است. کنترل‌های صادراتی اعمال شده بر نیمی از این مواد معدنی تا نوامبر ۲۰۲۵، لزوم تنوع‌بخشی به منابع تامین را برای کشور‌های واردکننده برجسته کرده است.
انرژی‌های تجدیدپذیر به رهبری پنل‌های خورشیدی رکورددار سرعت توسعه هستند و همزمان انرژی هسته‌ای پس از سال‌ها رکود، مجدداً به کانون توجه بازگشته است. ظرفیت تولید جهانی سلول‌های خورشیدی و باتری‌ها اکنون به سطحی رسیده که بیش از دو برابر میزان نصب شده فعلی است و این مازاد عرضه، ضمن کاهش قیمت‌ها، رقابت سنگینی را میان تولیدکنندگان ایجاد کرده است. همزمان، بیش از ۴۰ کشور جهان انرژی هسته‌ای را در استراتژی‌های خود گنجانده‌اند و نسل جدید راکتور‌های کوچک ماژولار مورد توجه شرکت‌های فناوری برای تامین برق پایدار دیتاسنترها قرار گرفته است.
بازار‌های نفت و گاز با وجود فشار برای گذار انرژی و کاهش سهم نسبی در سبد انرژی، همچنان شاهد تغییرات ساختاری هستند. ظرفیت صادرات گاز طبیعی مایع تا سال ۲۰۳۰ با ورود ۳۰۰ میلیارد متر مکعب ظرفیت جدید که عمدتاً متعلق به آمریکا و قطر است، جهشی ۵۰ درصدی را تجربه خواهد کرد. این افزایش عرضه می‌تواند معادلات قیمت‌گذاری گاز را تغییر دهد و امنیت انرژی را برای واردکنندگان بهبود ببخشد، هرچند که بلاتکلیفی درباره بازار‌های مصرف نهایی این حجم از گاز همچنان وجود دارد.
تصمیم‌گیران حوزه انرژی اکنون با معادله‌ای پیچیده رو‌به‌رو هستند که در آن باید میان امنیت عرضه، پایداری زیست‌محیطی و فشار‌های اقتصادی تعادل برقرار کنند. خطرات ناشی از حملات سایبری به زیرساخت‌ها و رویداد‌های شدید آب‌وهوایی که بر تولید و انتقال انرژی اثر می‌گذارند، لزوم ایجاد تاب‌آوری در سیستم‌های انرژی را بیش از پیش نمایان کرده است. آینده انرژی جهان دیگر تک‌بعدی نیست و ترکیبی از رقابت‌های تکنولوژیک، محدودیت‌های معدنی و نوسانات اقلیمی مسیر آن را تعیین می‌کند.
source