در گفتوگو با آنا مطرح شد
کارشناس ارشد مهندسی آب، ضمن رد ساده‌سازی مسئله به کمبود بارش، اعلام کرد: بحران آب ایران ناشی از عدم برنامه‌ریزی بلندمدت دولت در هدایت منابع به سمت مخازن استراتژیک و همچنین بی‌توجهی کشاورزان به اصول منطقه‌ای کشت است و تلفیق این سوءمدیریت‌ها با کاهش شدید پاییزی بارندگی‌ها، نه‌تنها تأمین آب شرب، بلکه ظرفیت تولید برق آبی را نیز تهدید می‌کند.
به گزارش خبرگزاری آنا، روز‌های خشک پاییزی در سراسر ایران و پیش‌بینی‌های هواشناسی از عدم وقوع بارش‌ها برای این فصل، باعث شده تا تصویری نگران‌کننده‌ای از آینده ایران نه در دور بلکه در ماه‌هایی نزدیک را تصور کنیم. آمار‌های رسمی و پایشی از پاییز امسال، نوید ماه‌هایی کم‌آب‌تر را در بهار و تابستان ۱۴۰۵ را نشان می‌دهند؛ این در حالیست که تابستان ۱۴۰۴ با قطعی گسترده آب و برق در نقاط مختلف کشور مواجه بودیم.
کاهش چشمگیر بارش نسبت به میانگین بلندمدت، کم شدن ذخایر مخازن آبی و در نهایت فرونشست‌های گسترده به دلیل کم شده میزان آب سفره‌های زیرزمینی، به تمام نگرانی‌ها دامن زده و مردم به دنبال راهکار یا بهتر بگوییم مقصر این شرایطند.
این روز‌ها تصاویر متعددی از رخداد‌هایی مربوط به کنترل و مدیریت منابع آبی و خاکی دست به دست می‌شود که قابل تامل است؛ از روشن شدن دستگاه جلوگیری از بارش تگرگ در مناطق سردسیری توسط کشاورزان برای جلوگیری از یخ زدن محصولات گرفته تا مجوز‌های باغات سیب آن هم در کنار دریاچه ارومیه! فرسودگی کانال‌های انتقال آب زیرزمینی از یک سو و برنامه‌های بی‌بازده، اما پرخرج دولت‌های پیشین و فعلی برای رفع مشکل تامین آب از سویی دیگر. هنوز دولت برنامه‌ای رسمی برای مدیریت وضعیت فعلی و جلوگیری از مواجهه با تابستان بی‌آب و سوزان ۱۴۰۵ اعلام نکرده؛ اما سوال اینجاست که آیا دولت می‌تواند در این چند ماه کاری را از پیش ببرد؟
همه مقصریم!
فاطمه اصغری، کارشناس ارشد مهندسی آب و فاضلاب در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی آنا گفت: نمی‌توان دقیق گفت که سهم تقصیر هر بخش برای بی‌آبی ایران چقدر است، اما می‌دانیم که هم مردم و به ویژه کشاورزان مقصرند هم دولت به عنوان سیاستگذار و نهاد رسمی اعطای مجوز‌ها و هم نهاد‌های نظارتی. مسئله آن نیست که آب شهری چقدر از سهم مصرف آب کشور را شامل می‌شود و چقدر کشاورزی؛ مشکل اعطای نابه‌جای مجوز‌های کشاورزی و حتی ساخت و ساز در مناطقیست که باید بیشتر از همیشه از آنها محافظت شود.
این روز‌ها درباره سدسازی داخلی و کشور‌های اطراف زیاد صحبت می‌شود، اما هیچ کس به کشت هندوانه و برنج در نقاط گرمسیر کشور ایراد نمی‌گیرد. همه مهندسی آب در کشور و زیرساخت‌ها را دلیل اصلی خشکسالی می‌دانند، اما نسبت به کشت سبزیجات در اهواز و خوزستان برای صادرات در مرز‌ها بی‌توجهند.
وی تصریح کرد: منظور از صحبت‌های من، برداشتن ایراد از روی دوش دولت نیست؛ نکته من، بی‌توجهی خود مردم نسبت شرایط است. دستگاه‌های تگرگ‌ساز که این روز‌ها فیلم‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی میبینیم، یک کار غیرقانونیست که توسط برخی کشاورزان نقاط سردسیر استان‌های غربی مثل آذربایجان انجام می‌شود. همین اقدام تاثیری جدی بر اکوسیستم منطقه گذاشته است.
مهندسی آب مغفول مانده
این کارشناس ارشد در ادامه صحبت‌های خود، به نقش دولت در مدیریت منابع آبی اشاره کرد و گفت: دولت هیچ وقت برنامه مناسبی برای مدیریت منابع آبی نداشته و نمونه بارز آن سیل‌گرفتگی معابر و شهرستان‌ها پس از بارش‌های نیمه سنگین دانست. مهندسی آب به معنای سدسازی یا حتی مهندسی لوله‌کشی در مناطق مختلف نیست؛ هدایت منابع آبی به سمتی که ابتدا مخازن طبیعی کشور پر شده و پس از آن فعالیت‌های اقتصادی مانند کشاورزی و صنایع بهره‌مند شوند، یک مهندسی جدی را میطلبد. این مهندسی هم حاصل برنامه‌ریزی یک شبه و دو شبه نیست؛ ماه‌ها یا حتی سال‌ها تحقیق و کار جدی میطلبد که فکر نمی‌کنیم دولت آن را آغاز کرده باشد.
وی ادامه داد: با وجود بارش‌های محدود فعلی و پیش‌بینی‌های منفی برای بارش‌ها، به نظر می‌رسد تابستان ۱۴۰۵، خشک‌تر از سال قبل آن باشد. تلفیق سیاست‌های مدیریت تقاضا در کوتاه‌مدت با سرمایه‌گذاری ساختاری در بازچرخانی، آب‌شیرین‌کن‌ها، بهینه‌سازی مصرف کشاورزی و اصلاح حکمرانی آب، همه جزو برنامه‌های مهندسی‌سازیست که باید از سمت دولت برای رهایی از وضعیت فعلی انجام شود.
برنامه‌های کوتاه‌مدت راهگشا نیست
مقایسه میانگین‌ها حکایت از کاهش ۳۹.۴ درصدی تا حتی ۷۲.۱ درصدی بارش‌ها از ابتدای پاییز امسال تا نیمه آبان را در برخی گزارش‌ها نسبت به بلندمدت دارند. این افت تنها مخصوص به مناطق گرم و خشک و یا حتی پایتخت نیست و در اکثر استان‌ها ثبت شده است. چنین افتی، وقتی با افزایش دما و تبخیر ترکیب شود، به‌سرعت کسری ورودی به مخازن سد‌ها را تشدید می‌کند.
نباید فراموش کرد کاهش ذخیره آب، هم تامین آب شرب کلان‌شهر‌ها را به مخاطره می‌اندازد و هم ظرفیت تولید برق آبی را پایین می‌آورد؛ در نتیجه باید انتظار بی‌برقی‌های شدیدتر را در تابستان سال آینده داشته باشیم.
وزیر نیرو در برخی از صحبت‌های خود به برنامه‌ریزی برای رفع ناترازی برق در تابستان ۱۴۰۵ اشاره کرده که حول محور بهینه‌سازی مصرف می‌گردد؛ نکته اینجاست که تا کجا می‌توان با فشار بر مصارف شهری، این بی‌آبی گسترده را تا حدی جبران کرد؟ آیا این دست اقدامات محدودکننده کافیست یا باید ساختارمندتر و قانون‌مدارتر نسبت به این مسئله نگاه کرد؟
source