به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، اختلالات مصرف مواد مخدر و روان‌گردان بعد از تصادفات جاده‌ای، سوانح و حوادث، بیماری‌های قلبی و افسردگی در رتبه چهارم بار بیماری‌ها قرار دارد. به گفته نادر توکلی رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران بر اساس آمار رسمی، ۲ و هشت دهم میلیون نفر به‌طور مستقیم با اعتیاد درگیرند. اگر خانواده‌ها و وابستگان آنها را هم در آمار در نظر بگیریم، ۱۰ تا ۱۲ میلیون نفر در کشور با تبعات اعتیاد مواجه هستند. به اعتقاد فعالان این حوزه، سن مصرف مواد در دنیا و کشورمان در حال پایین آمدن است و با افزایش آمار اعتیاد بین زنان و نوجوانان مواجه شده‌ایم. البته اگر بحث استفاده از قلیان و الکل را نیز به آمار اعتیاد اضافه کنیم، اعتیاد این ابربحران چندلایه، هزینه‌های بسیار گزافی بر دوش نظام سلامت تحمیل می‌کند. امسال در هجدهمین کنگره ملی اعتیاد کشور به دانش و سیاست‌گذاری در این حوزه و تغییر نگاه به اعتیاد از جرم محوری به سلامت محوری تأکید شده است.
حسین ذوالفقاری، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با تأکید بر اینکه بر اساس شواهد موجود، در حوزه مبارزه با مواد مخدر، درمان و کاهش آسیب اعتیاد، از کشورهای پیشرو هستیم، می‌گوید: «طبق قانون برنامه هفتم، قرار است در سال پنجم برنامه، 5 درصد افراد دارای اعتیاد بدون بازگشت باشند. البته هنوز آماری در دست نداریم که نشان بدهد چند درصد افراد درمان شده بدون بازگشت بوده‌اند.
او همچنین بر اقدام و عمل در حوزه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی تأکید می‌کند تا نتایج این سیاست‌گذاری‌ها در جامعه ملموس شود.»
دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر همچنین بر لزوم سطح‌بندی افراد دارای اعتیاد تأکید می‌کند و می‌گوید: «نمی‌توان همه افراد را با یک پروتکل ثابت درمان کرد. بنابراین باید بر اساس شاخص‌های دقیق سطح‌بندی افراد دچار اعتیاد انجام شود. در گام دوم، باید ساختار اجرای خدمات درمان اعتیاد اصلاح شود. 9 هزار پزشک در این حوزه فعال هستند. به لحاظ آمایشی در این حوزه دچار مشکلاتی هستیم؛ برای مثال، در برخی مناطق چند کلینیک ترک اعتیاد داریم، اما در مناطقی که اعتیاد بالاست، دسترسی خوبی به این مراکز وجود ندارد.»
ذوالفقاری با بیان اینکه باید طرح تحول درمان اعتیاد را همراه با کاهش آسیب و مدیریت مصرف اجرا کنیم، به مسأله کشت خشخاش اشاره می‌کند: «برای نیازهای دارویی کشور، وزارت بهداشت اعلام کرده باید کشت خشخاش داشته باشیم. تاکنون این مواد از طریق کشف مواد مخدر برای دارو تأمین می‌شد، اما طی سال‌های اخیر کشفیات بشدت کاهش یافته است، زیرا کشت خشخاش در افغانستان نیز کاهش یافته و نسبت به چند سال قبل به یک‌ششم رسیده است. الان دو راهکار بیشتر نداریم: یا باید واردات این مواد را برای تولید داروها داشته باشیم، یا اینکه بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی و در چهارچوب پروتکل‌ها، برای خرید دارو تلاش کنیم. در مورد بحث کشت شاهدانه در جلسات آتی تصمیم‌گیری می‌شود. در خصوص خشخاش نیز برای واردات و کشت کنترل‌شده و بر اساس پروتکل‌های بین‌المللی، پیشنهادهایی ارائه شده و در جلسات آتی ستاد مبارزه با مواد مخدر مورد بحث قرار می‌گیرد.»
باید در مورد اعتیاد حرف بزنیم
سیدحسن موسوی چلک، معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در پاسخ به این سؤال که چرا از یافته‌های چنین کنگره‌هایی در سیاست‌گذاری‌ها استفاده نمی‌شود و درمان اعتیاد همچنان بر اساس شیوه‌های قدیمی انجام می‌شود، می‌گوید: «کنگره ملی دانش اعتیاد، فرصتی برای به اشتراک‌گذاری یافته‌ها، دیدگاه‌ها و تجارب در حوزه‌های مختلف است. اما به نظرم این کنگره باید در چند حوزه ادامه داشته باشد؛ اول در سیاست‌گذاری‌های حوزه کنترل و کاهش اعتیاد، باید ببینیم چه خلأهایی در عرصه سیاست‌گذاری وجود دارد. دوم باید بدانیم کدام سیاست‌گذاری‌ها امروز دیگر کاربرد ندارد. سوم اینکه کدام موارد را باید مورد بازنگری قرار دهیم.» معاون سلامت اجتماعی تأکید می‌کند: «بعد از استخراج سیاست‌گذاری‌ها، باید برای نیازهای آموزشی مردم در امر پیشگیری سطح یک، در حوزه خانواده و سپس جامعه آگاه‌سازی انجام شود.»
او با بیان اینکه اعتیاد مسأله اصلی کشورمان است و باید در مورد آن حرف بزنیم، می‌گوید: «باید سالی یک بار صاحب‌نظران در کنار مسئولان و سیاست‌گذاران جمع شوند و گفت‌وگو کنند تا یافته‌های جدید مطرح شود.» چلک در پاسخ به این سؤال که سازمان بهزیستی به عنوان متولی سلامت اجتماعی در کشور برای انجام شیوع‌شناسی و داشتن آمار دقیق در مورد میزان و نحوه مصرف مواد چه اقداماتی انجام داده است، می‌گوید: «بر اساس ماده ۸۵ قانون هفتم توسعه کشور، ستاد مبارزه با مواد مخدر موظف شده است تا سالانه شیوع‌شناسی را در حوزه اعتیاد انجام دهد. در سازمان بهزیستی، به‌زودی سامانه جامع مراکز مرتبط با اعتیاد را آماده بهره‌برداری می‌کنیم. هرچند این سامانه اکنون به طور آزمایشی در دو استان اجرا می‌شود، امیدوارم تا پایان سال شرایطی ایجاد شود که داده‌های دقیق‌تری در حوزه اعتیاد، برای کسانی که به مراکز بهزیستی مراجعه می‌کنند داشته باشیم.»
زنگ خطر شیوع اعتیاد در بین زنان نواخته شده
دکتر رضا دانشمند، دبیر اجرایی هجدهمین کنگره ملی اعتیاد، با بیان اینکه اعتیاد موضوعی چندجانبه است، می‌گوید: «اعتیاد موضوعی است که جنبه‌های مختلفی از نظر علمی در آن دخیل است؛ از مسائل اجتماعی، زیست‌شناسی، عصب‌شناختی، روانشناختی تا مباحث پزشکی و علوم اعصاب شناختی. بنابراین همیشه نکته‌ها و موضوعات تازه‌ای وجود دارد که در کنگره مطرح شود. امسال هم مثل سال‌های گذشته علاوه بر اینکه از جنبه‌های مختلف موضوعات مرتبط با درمان را مدنظر قرار می‌دهیم، نگاه ویژه‌ای به بحث مواد جدید، تصمیمات و سیاست‌گذاری‌هایی که در این حوزه انجام می‌شود و باید انجام شود، خواهیم داشت.» دانشمند با بیان اینکه در کنگره امسال به مسأله اعتیاد در جوانان و به اصطلاح گروه‌هایی مثل دانشجوها با نگاه ویژه‌تری پرداخته خواهد شد، توضیح می‌دهد: «متأسفانه شاهد افزایش مصرف گل در میان جوانان هستیم و این یک نگرانی جدی است.
در مقابل بسیاری از مراکز علاوه بر درمان‌های قدیمی‌تر دارویی و روان درمانی‌ها، در حال مطالعه و ارزیابی رویکردهای جدید روان درمانی و رویکردهای جدید علوم اعصاب شناختی هستند. وجود این رویکردهای جدید، در صورتی که مطالعاتشان موفق باشد، می‌تواند چشم‌انداز جدیدی در حوزه اعتیاد برای ما ایجاد کند. بسیاری از جوانان و نوجوانان مصرف کننده تصور می‌کنند این ماده مخدر و اعتیادآور نیست، اما مصرف گل می‌تواند بر حافظه، تمرکز، انگیزش و سلامت روان اثرات مخربی بگذارد. گل ریسک روان‌پریشی و افسردگی را بالا می‌برد. بنابراین در درمان آن باید از روش‌های ترکیبی روان درمانی و دارودرمانی استفاده شود. گل یک ماده کم خطر محسوب نمی‌شود، حتی طبیعی بودن آن هم به معنای بی‌ضرر بودن آن نیست و می‌تواند باعث اختلالات شناختی جدی اضطراب، افسردگی و روان‌پریشی‌های شدید در افراد شود.» دبیر اجرایی کنگره ملی اعتیاد با بیان اینکه روند اعتیاد در کشورمان یک روند زنانه محسوب نمی‌شود، نسبت به شیوع اعتیاد در بین زنان در سال‌های اخیر هشدار می‌دهد: «اعتیاد نسبت به قبل در میان زنان جامعه در حال افزایش است.
به نظرم این تغییر الگو پیام‌های مهمی دارد زیرا زنان هم از نظر زیستی و روانی آسیب پذیرتر هستند، هم موانع بیشتری در مسیر درمان دارند؛ مثلاً ترس از برچسب‌های اجتماعی از دست دادن خانواده یا مشکلاتی که در دل خانواده برای آنها ایجاد می‌شود، بیشتر از مردان است. برای همین باید در حوزه درمان، حمایت‌های اجتماعی و خانوادگی در مورد اعتیاد زنان توجه ویژه‌ای انجام شود.» دبیراجرایی هجدهمین کنگره دانش اعتیاد با انتقاد از بهره نگرفتن از نتایج پژوهش‌های حوزه اعتیاد در سیاست‌های عملی در کشور می‌گوید: «سال‌هاست که در حوزه اعتیاد پژوهش‌های ارزشمندی در کشور انجام شده است، اما متأسفانه فاصله بین نتایج این پژوهش‌ها و سیاست‌گذاری‌های عملی همچنان زیاد است.»
source