1
گاهی یک لحظه شادی کوتاه می‌تواند بیش از بالا بردن روحیه تأثیرگذار باشد. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که احساسات مثبت حتی بی‌معنی‌ترین تصاویر را نیز در ذهن حک می‌کنند و باعث می‌شوند شکل‌های نامفهوم، به خاطراتی ماندگار تبدیل شوند.
تحقیق جدید درباره تأثیر احساسات
چه کسی این تحقیق را انجام داده است؟
این پژوهش توسط «شی جیا» از دانشگاه نرمال هانژو به همراه همکارانی از دانشگاه نرمال نانجینگ انجام شده است. در این تحقیق، ۴۴ فرد بزرگسال دعوت شدند تا شکل‌های بی‌معنی را یاد بگیرند. در این فرایند، عکس‌هایی با محتوای احساسی مثبت، خنثی یا منفی به آن‌ها نشان داده شد.
احساسات مثبت، بازیابی بهتر حافظه
بررسی از طریق سیگنال ERP
دانشمندان برای بررسی فرآیند رمزگذاری حافظه، از اندازه‌گیری پتانسیل مرتبط با رویداد (ERP) استفاده کردند. این ولتاژ مغزی در ناحیه جداری مغز، ۴۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌ثانیه پس از دریافت محرک افزایش می‌یابد.
در این آزمایش، سیگنال ERP در شرایط احساسی مثبت قوی‌تر شد و همین افزایش، پیش‌بینی می‌کرد که کدام اشکال بعد از ۲۴ ساعت به خاطر آورده خواهند شد.
«احساسات مثبت، بازیابی شکل‌های بی‌معنی را نسبت به احساسات منفی تقویت می‌کنند»
– شی جیا و همکاران
این جمله با پدیده‌ای کلی‌تر به نام «اثر مثبت‌گرایی» هم‌راستا است. در این پدیده، افراد (به‌ویژه سالمندان) تصاویر شاد را بهتر از تصاویر ناراحت‌کننده به خاطر می‌سپارند.
جزئیات آزمایش با اشکال درخشان
نقش تکرار در تقویت حافظه
هر جفت تصویر و شکل سه بار تکرار شد. این طراحی به پژوهشگران امکان داد تا بفهمند تکرار چگونه به تثبیت حافظه کمک می‌کند.
تصویربرداری دقیق از مغز
در طول آموزش، الکترودها الگوهای الکتروانسفالوگرافی (EEG) را از بیش از ۱۰۰ نقطه روی پوست سر ضبط کردند که دیدی میلی‌ثانیه‌ای از فعالیت مغزی ارائه می‌داد.
«شباهت زمانی و مکانی خاص به هر مورد، در طول تکرارها، پیش‌بینی‌کننده بهتری برای یادآوری در آینده بود»
– رونگ پان، هم‌نویسنده پژوهش
نکته جالب این بود که این الگوی خاص فقط در شرایط احساسی مثبت مشاهده شد. در مقابل، تصاویر خنثی یا منفی باعث تقویت این شباهت در الگوها نشدند. این نشان می‌دهد که احساس خوب، مغز را تشویق می‌کند تا الگوی فعالیّت خود را تکرار کند، آن هم در حالی که محتوا هنوز تازه است.
احساسات شاد، حافظه قوی‌تر
اثر “قدیم/جدید” در ERP
اثر ERP در ناحیه جداری مغز که با به خاطر آوردن مرتبط است، در شرایط مثبت به وضوح دیده شد، اما در شرایط منفی نه.
این یافته از این نظریه حمایت می‌کند که شادی، شبکه‌های فرونتال–جداری را فعال می‌کند. این کار باعث آزاد شدن منابع ذهنی برای رمزگذاری عمیق‌تر اطلاعات می‌شود، به‌جای اینکه انرژی ذهن صرف پایش تهدیدها شود.
ردپای شادی در فعالیت الکترودهای پیش‌پیشانی
در ناحیه راست فرونتال مغز، اشکال به‌یاد مانده، بین ۳۸۰ تا ۶۰۰ میلی‌ثانیه پس از تحریک، نشانه‌ای از بازیابی الگو را نشان دادند. این نشان می‌دهد که شبکه‌های اجرایی اولیه به حافظه، برچسب احساسی می‌زنند.
چرا احساسات مهم‌اند؟
از آن‌جا که شکل‌ها هیچ معنای ذاتی نداشتند، سرنوشت آن‌ها تقریباً کاملاً به حس‌وحال تصویر اطرافشان بستگی داشت. این واقعیت نشان می‌دهد که زمینه احساسی چقدر در ایجاد رد حافظه نقش دارد.
این یافته‌ها شکاف بین آزمایش‌های آزمایشگاهی که معمولاً با کلمات یا چهره‌ها انجام می‌شوند و تجربه‌های واقعی پر از احساسات درهم را کاهش می‌دهند.
نقش دوپامین در پس‌زمینه
دوپامین و تثبیت خاطره
پژوهش‌های حیوانی و انسانی نشان داده‌اند که جهش‌های دوپامین در هیپوکامپ به ثبت تجربه‌های جدید کمک می‌کنند.
تصاویر مثبت که ارزش انگیزشی بالایی دارند، احتمالاً باعث آزاد شدن دوپامین از ناحیه شکمی مغز می‌شوند. این کار انعطاف‌پذیری عصبی را در مدارهایی که اطلاعات را ذخیره می‌کنند، افزایش می‌دهد.
این شیمی مغزی شاید توضیح دهد چرا الگوی EEG در هر تکرار یکسان ظاهر می‌شود. احتمال دارد که دوپامین، هیپوکامپ را وادار به تکرار الگوی تازه تشکیل‌شده کند و با هر تکرار، ارتباطات سیناپسی را تقویت نماید.
کاربرد در زندگی روزمره
در زندگی واقعی، این محرک مثبت ممکن است یک خنده، یک تعریف یا حتی یک موسیقی شاد باشد. هر کدام می‌توانند سطح دوپامین را بالا ببرند و شبکه‌های حافظه را فعال کنند.
درس‌هایی برای تقویت حافظه در زندگی روزمره
استفاده برای دانش‌آموزان
دانش‌آموزانی که در حال مرور مطالب خشک قبل از امتحان هستند، می‌توانند آن را با موسیقی شاد، مثال‌های طنزآمیز یا ویدیوهای کوتاه سرگرم‌کننده ترکیب کنند تا احساسات مثبت واقعی (نه مصنوعی) ایجاد شود.
استفاده برای معلمان
معلمان می‌توانند تکرار را با فاصله انجام دهند، چون الگوهای بازیابی شده با هر بار تکرار قوی‌تر می‌شوند. این یعنی بازگشت مرکب به واسطه زمینه احساسی.
استفاده برای آموزش در محیط کار
مربیان می‌توانند آموزش‌های چالش‌برانگیز را با کلیپ‌هایی کوتاه که احساس غرور یا خنده ایجاد می‌کنند، ترکیب کنند تا اثر به یادآوری آموزش‌های خشک افزایش یابد.
کاربرد در سلامت روان
از سوی دیگر، داده‌ها implications روان‌شناختی نیز دارند. خلق افسرده یا احساسات منفی ممکن است فرایند بازیابی عصبی لازم برای تشکیل خاطرات پایدار را مختل کنند.
آنچه هنوز مشخص نیست
این مطالعه فقط بر روی بزرگسالان جوان انجام شده و مشخص نیست آیا این اثر مثبت‌گرایی در کودکان یا سالمندان که ساختار مغزی متفاوتی دارند نیز وجود دارد یا نه.
همچنین عکس‌ها فقط بخشی از پیچیدگی واقعی زندگی را بازنمایی می‌کنند. در آینده باید از ویدیوها یا واقعیت مجازی برای بازسازی کامل‌تر حس‌وحال‌ها استفاده شود.
این مطالعه فقط حافظه را پس از یک روز بررسی کرده است. بررسی یادآوری در بازه‌های زمانی طولانی‌تر می‌تواند مشخص کند که آیا این اثرات با خواب و وقایع روزانه از بین می‌روند یا نه.
در نهایت، مشخص کردن منبع دقیق نورونی بازیابی مجدد – مثلاً با استفاده از مگنتوانسفالوگرافی یا ثبت‌های داخل‌جمجمه‌ای – می‌تواند امضای EEG را به نواحی خاص مغزی مرتبط کند.
جمع‌بندی: لبخندی که در ذهن حک می‌شود
این آزمایش ساده با شکل‌های بی‌معنی به ما یادآوری می‌کند که حتی یک لبخند زودگذر هم می‌تواند رد پایی واقعی در ذهن باقی بگذارد. ردی که ممکن است تعیین کند چه چیزی برای همیشه در خاطرمان بماند، حتی اگر لحظه‌اش گذشته باشد.
source