چالش‌های پیش روی نظام سیاسی عراق در آستانه انتخابات پارلمانی

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق ،

با نزدیک شدن به انتخابات پارلمانی عراق که قرار است نوامبر آینده برگزار شود، عرصه سیاسی این کشور شاهد موج بی‌سابقه‌ای از فعالیت است و نیروهای سنتی و نوظهور در حال تشکیل ائتلاف‌ها و تغییر موضع خود هستند. این پویایی، نشان‌دهنده‌ی بزرگی چالش‌ها و تحولات پیش روی نظام سیاسی عراق است.

در این گزارش برخی از ائتلاف‌های انتخابات آینده عراق و چالش‌هایشان را بررسی کردیم.

ائتلاف بازسازی و توسعه

محمد شیاع السودانی، نخست وزیر کنونی عراق، از تشکیل یک ائتلاف انتخاباتی بزرگ به نام «ائتلاف بازسازی و توسعه» با مشارکت هفت نهاد سیاسی از چارچوب هماهنگی خبر داد. این اتحاد تلاشی برای تثبیت رهبری سیاسی او در میان شیعیان و کسب حمایت پارلمانی است که او را قادر می‌سازد به عنوان نخست وزیر آینده عراق راه را ادامه دهد.

این ائتلاف شامل چهره‌هایی مانند فالح الفیاض (جنبش عطاء)، ایاد علاوی (ائتلاف العراقیه) و تعدادی از چهره‌های مستقل، عشایر و چهره‌های اقتصادی است.

هدف اعلام‌شده‌ی این ائتلاف «پیشبرد پروژه‌های توسعه‌ای و اقتصادی» است، اما در اصل، نشان‌دهنده‌ی تلاشی برای متحد کردن نیروها در چارچوب «پشت سر السودانی» است، به این امید که به نتایج انتخاباتی‌ای دست یابد که او را واجد شرایط تمدید دوره‌ی نخست وزیری ‌اش کند.

شکاف‌ها در چارچوب هماهنگی

با وجود تلاش‌های السودانی برای ایجاد یک ائتلاف متحد، نشانه‌های اختلاف در چارچوب هماهنگی همچنان آشکار است. بلوک‌هایی مانند ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری مالکی و عصائب اهل حق به رهبری قیس خزعلی به ائتلاف السودانی نپیوسته‌اند و قصد دارند با فهرست‌های جداگانه وارد رقابت شوند.

این اختلاف، نشان‌دهنده اختلاف بین جناح‌های درون اردوگاه شیعه بر سر رهبری مرحله بعدی و میزان موفقیت السودانی در مدیریت امور سیاسی و اقتصادی در دوران تصدی‌اش است. با این حال، برخی آن را به عنوان یک «تاکتیک» می‌بینند که می‌تواند منجر به اعلام بزرگترین بلوک پس از انتخابات شود.

صدری‌ها و استراتژی تحریم

در مورد جریان صدر، رهبر آن، مقتدی صدر، پیش از این اعلام کرده بود که در انتخابات آینده شرکت نخواهد کرد، نه با نامزدی و نه با رأی دادن. این سیاستی است که جنبش در مراحل قبلی دنبال کرده است، اما سیاستی است که امروز تعیین‌کننده‌تر تلقی می‌شود.

غیبت جنبش صدر در رقابت‌های انتخاباتی می‌تواند خلاء سیاسی قابل توجهی ایجاد کند، زیرا این جنبش در حال حاضر ۷۳ کرسی در پارلمان دارد. این عقب‌نشینی می‌تواند موازنه قدرت را در اردوگاه شیعیان تغییر دهد و راه را برای نیروهای دیگر، به‌ویژه ائتلاف سودانی و ائتلاف دولت قانون، برای پر کردن این خلأ باز کند.

اسعد العیدانی؛ موضع‌گیری مستقل و اتحادهای جنوبی

اسعد العیدانی، استاندار بصره و از چهره‌های سرشناس جنوب عراق، به ائتلاف السودانی نپیوسته است. در عوض، گزارش‌ها حاکی از آن است که او به دنبال تشکیل یک ائتلاف مستقل متشکل از چهره‌های بانفوذ قبیله‌ای و اقتصادی در استان‌های جنوبی است.

احتمالاً العیدانی تلاش خواهد کرد استقلال خود را حفظ کند و خود را به عنوان یک رهبر محلی در بصره معرفی کند و از محبوبیت و موقعیت اداری خود، به ویژه با توجه به اختلافات قبلی با دولت فدرال بر سر اختیارات مالی و توسعه‌ای، بهره ببرد.

امتناع او از ائتلاف با السودانی ممکن است تاکتیکی برای تعامل با صدری‌ها ومعرفی او به عنوان نخست وزیر در مرحله بعدی باشد.

نیروهای سنی؛ به سوی وحدت انتخاباتی

در صحنه اهل سنت، نشانه‌هایی از تشکیل ائتلاف جدیدی به نام «رهبری یکپارچه اهل سنت» وجود دارد که شامل چهره‌هایی مانند خمیس الخنجر، محمود المشهدانی، مثنی السامرایی و احمد الجبوری می‌شود.

این ائتلاف به دنبال متحد کردن تلاش‌ها وجلوگیری از تفرقه‌ای است که نیروهای سنی در انتخابات قبلی متحمل شدند. این حزب امیدوار است که به ویژه با توجه به وعده‌هایش برای بازسازی شهرهای آزاد شده و بهبود خدمات، نمایندگان تأثیرگذارتری را در پارلمان بعدی به دست آورد.

در همین راستا، حزب پیشرفت، به رهبری محمد الحلبوسی، رئیس سابق پارلمان، اعلام کرد که قصد دارد به تنهایی و بدون تشکیل ائتلاف با هیچ حزب دیگری، در انتخابات شرکت کند. این تصمیم به عنوان یک تغییر استراتژیک برای حزب تلقی می‌شود، به ویژه با توجه به تغییر چشم‌انداز ائتلاف‌ها در سیاست عراق با نزدیک شدن به انتخابات.

این تصمیم همچنین نشان دهنده اعتماد این حزب به پایگاه مردمی خود در سراسر استان‌های مختلف کشور، به ویژه در مناطق غربی و شمالی است.

به گفته منابع نزدیک به حزب، «پیشرفت» به دنبال ارائه یک برنامه انتخاباتی متمرکز بر اصلاحات اداری و اقتصادی، حمایت از ثبات سیاسی و بهبود خدمات، علاوه بر تقویت نقش جوانان و زنان در روند سیاسی است. این مضامین، ستون فقرات گفتمان حزب را از زمان تأسیس آن تشکیل داده‌اند.

تحلیلگران معتقدند که این تصمیم، هم از نظر بازسازی ائتلاف‌ها و هم از نظر ارزیابی مجدد استراتژی‌های انتخاباتی، باعث ایجاد فعالیت‌های سیاسی در میان سایر بلوک‌ها خواهد شد. این امر به ویژه با توجه به اینکه حزب پیشرفت یکی از برجسته‌ترین احزاب در پارلمان فعلی است و تأثیر آشکاری بر توازن قدرت در داخل مجلس دارد.

کردها؛ توافق پس از یک تفرقه طولانی

پس از سال‌ها اختلاف نظر بین حزب دموکرات کردستان (به رهبری مسعود بارزانی) و اتحادیه میهنی کردستان (به رهبری بافل طالبانی)، تحولات اخیر حاکی از احتمال نزدیکی بین این دو حزب برای تشکیل یک اتحاد انتخاباتی واحد در کردستان عراق و بغداد است.

هدف از این نزدیکی، حفظ دستاوردهای سیاسی و اقتصادی کردها و تضمین حضور پررنگ آنها در مذاکرات برای تشکیل دولت بعدی، به ویژه در مورد مسائل بحث‌برانگیزی مانند بودجه، نفت و ماده ۱۴۰ است.

منافع و نفوذ

ائتلاف‌های انتخاباتی در عراق صرفاً بر اساس برنامه‌ها و دیدگاه‌های سیاسی شکل نمی‌گیرند، بلکه به شدت به منافع و نفوذ شخصی، قبیله‌ای و منطقه‌ای متکی هستند.

ائتلاف السودانی تلاشی برای ایجاد یک رهبری جدید است، اما با رقابت شدید از سوی متحدان سابق ومخالفت خاموش جنبش صدر روبرو است.

نیروهای سنی و کردها به دنبال اتحاد صفوف خود هستند تا پس از انتخابات، نقش مذاکره‌کننده قوی‌ای را تضمین کنند، در حالی که افراد مستقل و گروه‌هایی که عضوی از بلوک‌های اصلی نیستند، تلاش می‌کنند تا در نقشه جدید جایگاهی برای خود پیدا کنند.انتظار می‌رود انتخابات پیش رو نه تنها در تشکیل دولت، بلکه در تغییر شکل نظام سیاسی در عراق نیز نقشی محوری داشته باشد.