تولد فرزند چه تاثیری روی پدران می گذارد؟

اخیرا در کنفرانس Parental Brain در بارسلونا شواهد تازه‌ای مطرح شد که از نشانه‌های انعطاف‌پذیری عصبی در مغز مردان پس از پدر شدن پرده برداشت.

در حقیقت مغز والدین به لحاظ واکنش‌ مغز به محرک‌های کودک بیش‌تر از اینکه متفاوت باشند شبیه به هم هستند. به گفته محققان، انکار تفاوت‌های زیست‌شناختی مردان و زنان در این مرحله از تحقیقات علمی اساسا ممکن نیست. در واقع یافته‌ها نشان می‌دهد، پدران باانگیزه‌ای که شدیدا با زندگی کودکان خود تعامل دارند، شاهد بیش‌ترین کاهش حجم مغز بوده‌اند. نکته جالب دیگر اینکه همین پدران (یعنی پدرانی که بیش‌ترین میزان قشر خاکستری مغز را از دست داده‌اند) همچنین بیش‌تر از افرادی که تغییرات مغزی کم‌تری تجربه کرده‌اند، دچار خواب بد، افسردگی و اضطراب هستند.

در همین حال، کاهش قشر خاکستری یا کوچکی مغز به معنای کاهش هوش نیست. بلکه تصور عمده محققان این است که مغزِ والدین در زمان بارداری و اوایل پرورش فرزندان دچار یک نوع تغییر و تحولات مبنایی می‌شود. در این دوره مغز فضا را برای نواحی که به همدلی مرتبط هستند خالی می‌کند که اساسا به والدین کمک می‌کند بیش‌تر روی مراقبت بهتر از فرزندانشان تمرکز کنند.

هرس مغز

در همین حال، این فعل و انفعالات در مغز از هزینه‌ی گزاف پدر و مادر شدن خبر می‌دهد. در واقع، همین سازگاری‌های مغزی که برای پرورش بهتر فرزندان رخ می‌دهند، مردان و زنانی که پدر و مادر شده‌اند را تا حد بیش‌تری در معرض مشکلات سلامت روان قرار می‌دهند. با این حال، این بدان معنا نیست که نباید هیچ‌وقت به فکر فرزندآوری بیوفتیم، بلکه این شواهد علمی می‌تواند به این معنا باشند، افرادی که به تازگی پدر و مادر شده‌اند نیاز به حمایت بیش‌تری از سوی اطرافیان و خانواده‌ی خود دارند؛ چرا که دوران تغییر و تحولات همزمان با خطر و آسیب‌پذیری است.

در سال‌های اخیر مطالعات زیادی درباره مغز زنان در دوران بارداری و پس از زایمان انجام گرفته است. بسیاری از این مطالعات نشان می‌دهد که بیش‌ترین تغییرات در قسمتی از مغز موسوم به شبکه حالت پیش‌فرض رخ داده‌اند. این بخش از مغز به فهم احساسات و نظرات دیگران کمک می‌کند.

در همین حال به عقیده محققان، کاهش حجم مغز در دوران بارداری مسئله منفی نیست، بلکه بیش‌تر رویدادی شبیه به هرس درخت است؛ چرا که مغز را قادر می‌سازد که به‌طرز مؤثرتری در وظیفه‌ای خاص متبحر شود. بنابراین، مغز با این کار آنچه اضافی را دور می‌ریزد تا خود را برای وظیفه‌ای که در پیش است به نحو احسن آماده کند.

زنان و مردان بیش‌تر از تصور عموم به‌هم شبیه‌اند

در همین حال، مطالعه دیگری از تغییرات بیش‌تر مغزی در زنانی که خودشان بارداری را تجربه کرده‌اند نسبت به والدینی که بدون زایمان صاحب فرزند شده‌اند یا سایر مراقبت‌کنندگان از فرزندان خبر می‌دهد. حال مطالعات دیگری نشان می‌دهد که این تغییرات در بین مادران و پدران ماهیتی مشابه به یکدیگر دارد.

فِرومون‌های زنان (که از منافذ پوست و عرق انتقال پیدا می‌کنند) می‌توانند باعث کاهش هورمون تستوسترون و برعکس افزایش هورمون پرولاکتین در مردان با نزدیکی زایمان شریک زندگی‌شان شوند. این تغییرات هورمونی به کاهش میل جنسی منتهی شده، اما انعطاف‌پذیری عصبی مغز را افزایش داده، باعث افزایش حساسیت پدر نسبت به گریه‌های نوزاد شده و اساسا او را برای برعهده گرفتن نقش پدر مهیا می‌کند.

یک مطالعه جالب دیگر نشان می‌دهد، مردانی که سطح تستوسترون آنها در دوران بارداری شریک زندگی‌شان بیش‌ترین میزان افت را داشته، و به خصوص اگر با سطح هورمون تستوسترون شریک زندگی‌شان همگام بوده باشد، بیش از سایر افراد برای پدر شدن مهیا شده‌اند؛ چرا که پیوند قوی‌تری را با شریک زندگی خود ایجاد کرده و بیش‌تر به پرورش فرزندان مشغول شده‌اند.

اما نکته مهم اینکه هرچند این تغییرات در زنان به صورت خودکار با بارداری به وجود می‌آید، در مردان با تعامل  و درگیر فرزندپروری بودن به وجود می‌آید. در واقع، تغییر مغز پدر از طریق محیط، در وهله اول با پشتیبانی از مادر و مهم‌تر از آن تعامل مستقیم با نوزاد دچار تغییر می‌شود.

گزارش اخیر State of the World’s Fathers نشان می‌دهد، از هر ۱۰ نفر پدر، ۹ نفر مراقبت از فرزندان‌ خود را ارزشمندترین تجربه‌ زندگیشان دانسته‌اند. همین گزارش خاطر نشان می‌کند که تقسیم مساوی مسئولیت‌ها در منزل و مراقبت از فرزندان به زنان کمک می‌کند تا بتوانند (پس از زایمان) دوباره به محل کار خود برگشته، در همین حال باعث بهبود رشد شناختی و عملکرد تحصیلی کودکان شده، به رضایت بیش‌تر هر دوی زنان و مردان (به خصوص مادران) منتهی شده، استرس را کاهش می‌دهد و نهایتا روابط زوجین را نیز بهبود می‌بخشد.

بالاخره، پذیرفتن نقش پدری نه تنها بهترین کاری است که هر مردی می‌تواند برای فرزندان و خانواده‌اش انجام دهد، بلکه عمل عمیقا انسانی است که به ما انسان‌ها امکان رشد می‌دهد؛ این رشد به حدی است که شب‌های پر از بی‌خوابی، مسئولیت‌های پراسترس پدری و کاهش حجم مغز در مقابلش به سادگی رنگ می‌بازد.

منبع: مجله آنلاین حرف مرد