با این حال، احزاب مخالف دولت از این توافق‌ها انتقاد کرده و دولت را به تسلیم کردن آزادی‌های پس از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا متهم کرده‌اند. برخی دیگر هم معتقدند این توافق‌نامه‌ها باید همکاری بیشتری بین لندن و بروکسل ایجاد می‌کرد.
چانه‌زنی‌های بریتانیا و اتحادیه اروپا
در یک صبحگاه گرم در اوایل ماه جاری میلادی، گروهی از ماموران یگان حفاظت دیپلماتیک پلیس متروپولیتن لندن در اتاقی در جلوی سالن ورودی مجلل ساختمان « لنکستر هاوس» لندن نشسته بودند، چای می‌نوشیدند و بیسکویت شکلاتی می‌خوردند، در حالی که در طبقه بالا گروهی از سیاستمداران بریتانیایی و اروپایی درباره آینده همکاری‌ها با هم بحث می‌کردند.
اینجا محیطی مناسب بود: به هر جای لنکستر هاوس نگاه کنید، شواهدی از تاریخ طولانی و درهم تنیده رابطه بریتانیا و اروپا وجود دارد. پلکان دوشاخه بزرگ آن عمدا تقلید پلکان کاخ ورسای است. ملکه ویکتوریا در سال ۱۸۴۸ در این اتاق‌ها به نواختن آثار پیانو فردریک شوپن گوش می‌داد. تونی بلر در سال ۲۰۰۳ در اینجا میزبان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در یک نشست در مورد انرژی بود.
موضوعات مهم در دستور کار این نشست لنکسترهاوس که به میزبانی دیوید لامی، وزیر امور خارجه برگزار شد، شامل آخرین تحولات جنگ اوکراین، واکنش اروپا برای تضمین امنیت قاره و – برای اولین بار پس از برگزیت – نشست امروز ( ۱۹ مه، ۲۹ اردیبهشت) سران بریتانیا و کشورهای اتحادیه اروپا بود.
دولت بریتانیا معتقد است که این نشست تحولی مهم است.
قبل از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، برگزیت، نخست‌وزیران بریتانیا چهار بار در سال یا بیشتر برای شرکت در نشست‌هایی با رهبران نهادهای اتحادیه اروپا و ۲۷ کشور عضو آن به بروکسل سفر می کردند. چانه‌زنی آن‌ها گاه تا پاسی از شب ادامه داشت. پس از برگزیت، آن نشست‌های بزرگ متوقف شد.
اکنون، دولت کارگری بریتانیا که سال گذشته با برنامه‌ای انتخاب شد که نوید رابطه بهتر و جاه‌طلبانه با شرکای اروپایی را می‌داد، در انتظار تعاملات جدید و منظم با اتحادیه اروپا است. نشست امروز اولین مورد است.
سر کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا میزبان بالاترین مقامات اتحادیه اروپا برای راه‌اندازی روند جدید «مشارکت» است.
پدرو سرانو، سفیر اتحادیه اروپا در لندن، این نشست را «نقطه اوج تماس‌های تقویت شده در بالاترین سطوح از زمان انتخابات ژوئیه ۲۰۲۴ [در بریتانیا]» توصیف کرده است. اما این تماس چه‌اندازه مهم است.
آیا همانطور که حزب محافظه‌کار هشدار می‌دهد آنچه در راه است یک «اجلاس برای تسلیم» است؟ آیا «حراج بزرگ بریتانیا» بخش‌هایی از برگزیت را که حزب اصلاحات بریتانیا در مورد آن حساسیت دارد از میان می‌برد؟ آیا همان طور که حزب لیبرال دموکرات می‌گوید، بریتانیا ممکن است «فرصتی بزرگ» را از دست بدهد؟ یا می‌تواند نمونه‌ای باشد از این که چگونه، به قول سر کی‌یر استارمر، «عمل‌گرایی جدی سیاست‌نمایی را شکست می‌دهد» و تحولاتی را در پی دارد که در عمل زندگی مردم را بهبود می‌بخشد؟
سوالاتی پیرامون پیمان امنیتی
در آن شب‌های طولانی و پر تب و تاب سال ۲۰۲۰، که بوریس جانسون، نخست‌وزیر وقت، در حال مذاکره بر سر برگزیت بود، امکان همکاری امنیتی و دفاعی مورد بحث قرار گرفت. اما اولویت اصلی بریتانیا فاصله گرفتن از بروکسل بود. بنابراین چیز مشخصی مورد توافق قرار نگرفت – برخی فکر می‌کنند که یک موضوع اساسی و قابل توجه در اینجا نادیده گرفته شد.
اکنون ماه‌هاست که روی یک پیمان امنیتی جدید بین بریتانیا و اتحادیه اروپا کار شده است، و برنامه این است که این پیمان محور آنچه توافق شده است باشد.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، که بر مذاکرات نظارت دارد، در مذاکرات اولیه در لنکسترهاوس حضور داشت. او به من گفت: «روابط ما مشکلاتی داشته است، اما با توجه به آنچه در جهان می‌گذرد، ما باید با این همکاری پیش برویم.»با این حال، برخی فکر می‌کنند که بریتانیا نباید دستی را که به سویش دراز شده بفشارد.
الکس بورگارت، از اعضای حزب محافظه کار، این هفته در مجلس عوام گفت: «ناتو سنگ بنای دفاع ما است. ما هیچ دلیلی برای ناکافی دانستن ناتو نداریم.»
ریچارد تایس، معاون رهبر حزب اصلاحات بریتانیا دیدگاه خاص خود را دارد. او استدلال می‌کند: «در این توافق اصلا هیچ چیز باارزشی وجود ندارد. ما نمی خواهیم یک ساختار نظامی بوروکراسی از بالا به پایین ما را محدود کند. دفاع ما را ناتو تضمین می‌کند. »
دولت بریتانیا با این استدلال که مشارکت با اروپا به هیچوجه ناتو را تضعیف نمی‌کند، به این نظرات پاسخ داده است. دولت می‌گوید این مشارکت مکمل ناتو خواهد بود، زیرا به حوزه‌هایی فراتر از امور دفاعی، مانند امنیت اقتصادی، زیرساخت‌ها، منابع انرژی، حتی مهاجرت و جنایات فراملی خواهد پرداخت.»
برخی از کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند که یک پیمان امنیتی می‌تواند اقتصاد بریتانیا را تقویت کند. کوین کریون، مدیر اجرایی گروه‌ای دی اس، یک تشکل تجاری بریتانیا که نماینده شرکت‌های هوافضا، دفاعی و امنیتی است، از جمله آن‌هاست.
به عنوان مثال، برنامه سیف (اقدام امنیتی برای اروپا) را در نظر بگیرید که توسط اتحادیه اروپا راه‌اندازی شده است و هدف آن اعطای وام تا سقف ۱۵۰ میلیارد یورو برای پروژه‌های جدید است. اگر بریتانیا با اتحادیه اروپا همکاری امنیتی داشته باشد، تولیدکنندگان تسلیحات بریتانیایی به طور بالقوه می‌توانند به بخشی از این پول نقد دسترسی داشته باشند.
آقای کریون می‌گوید: «علاقه زیادی از سوی شرکای اروپایی وجود دارد. یکی از چالش‌های شرکت‌های تولیدات دفاعی در دو سال گذشته، از زمان بحران اوکراین، این بوده است که بتوانند ظرفیت خود را برای پاسخگویی به تقاضا افزایش دهند. » او تخمین می‌زند که بریتانیا می‌تواند تولیدات دفاعی اتحادیه اروپا را یک پنجم افزایش دهد.
کالوم میلر، سخنگوی روابط خارجی لیبرال دموکرات‌ها، هم به همین نحو معتقد است که یک پیمان امنیتی فرصتی بزرگ برای صنایع دفاعی بریتانیا است – اما، او می‌افزاید، «به همان اندازه مهم، این یک فرصت استراتژیک جدید برای بریتانیا است که بخشی از گفتمان مستمر در مورد چگونگی مسلح کردن ما به عنوان یک قاره باشد. »
برخی دیگر خاطرنشان می‌کنند که بریتانیا از زمان حمله روسیه به اوکراین – در ناتو، و اخیرا از طریق به اصطلاح ائتلاف علاقمندان – در حال همکاری با اتحادیه اروپا در زمینه دفاع بوده است.
بنابراین آیا این توافق، عملا تفاوت زیادی در جایگاه کنونی بریتانیا در اروپا ایجاد می‌کند؟
جیل راتر، کارمند بلندپایه سابق دولت که اکنون در بریتانیا عضو ارشد اتاق فکر «اروپای در حال تغییر» است، استدلال می‌کند که «نه، اینطور نیست زیرا روابط [در زمینه‌های دفاعی] از قبل هم به شکلی قابل توجه در حال بهبود بوده است.»
با این حال، برخی از کسانی که در زمینه این همکاری بریتانیا و اتحادیه اروپا فعالیت دارند، استدلال می‌کنند که چنین توافقی راه‌های جدیدی را برای بریتانیا برای تعامل و همکاری با همسایگان خود در نظر خواهد گرفت.
تاخیر در مرز
مناقشه برانگیزتر از این همکاری، تمایل بریتانیا برای امضای سندی است که به آن توافقنامه «دامپزشکی» نام داده‌اند. این توافقنامه برای حذف برخی از کنترل‌های مرزی در مورد غذا و نوشیدنی است. نیک توماس سیموندز، وزیر امور کابینه که این مذاکرات را رهبری می‌کند، این هفته به مجلس عوام گفت که موضوع کاهش هزینه‌های غذا و نوشیدنی در برنامه انتخاباتی حزب کارگر آمده بود و باید اجرا شود.
در صنایع غذا، درخواست برای اصلاحات در حال افزایش است. جولیان پونان، که شرکت «کیریتیو نیچر» او تنقلات مخصوص گیاهخواران را می‌سازد، محصولاتش را به ۱۸ کشور صادر می‌کند اما تنها بخش کوچکی از آن به اتحادیه اروپا می‌رود. او می‌گوید دلیل آن کاغذبازی‌ها و بازرسی‌های مرزی پس از برگزیت است.
او می‌گوید که یکی از کارمندانش برای اطمینان از اینکه نمونه‌های محصولات برای بازرسی در مرز معطل نخواهد شد، مجبور شد آن‌ها را برای ارائه در یک جلسه در اسپانیا، در چمدانش و با پرواز مسافربری به آنجا ببرد.
او می‌گوید: «من فکر می‌کنم این توافقنامه فرصت‌های بزرگی را برای کسب و کارهایی مانند من ایجاد خواهد کرد. »
توافقنامه «دامپزشکی» برای حذف برخی از کنترل‌های مرزی باعث اختلاف نظر شده است.
این توافق برای ایرلند شمالی هم تفاوت زیادی خواهد داشت. پس از برگزیت، برای آن که در مرز زمینی ایرلند شمالی با جمهوری ایرلند مشکلات جدید ایجاد نشود، مقررات ویژه‌ای در نظر گرفته شد. اما در عین حال، در مورد غذاها، نوشیدنی‌ها، حیوانات و گیاهانی که از سرزمین اصلی بریتانیا و از طریق دریای ایرلند به ایرلند شمالی منتقل می شدند، مقررات اداری و بازرسی‌های جدیدی برقرار شد. سیاستمداران اتحادگرا به شدت با این مقررات و بازرسی‌ها مخالفت کرده‌اند. این تمهیدات، همچنین برای بسیاری از کسب‌وکارها مشکل ایجاد کرده است.
اما توافقنامه دامپزشکی ممکن است خطر سیاسی داشته باشد. این توافقنامه مستلزم آن است که بریتانیا برخی از مقررات خود در مورد بهداشت و کیفیت غذا و نوشیدنی را با قوانین اتحادیه اروپا هماهنگ کند و این مقررات در طول زمان با مقررات مصوب بروکسل حرکت کند. این قوانین تحت نظارت دادگاه‌های اتحادیه اروپا هستند.
اندرو گریفیث، از حزب محافظه‌کار و وزیر تجارت در کابینه سایه، می‌گوید: «من آن را نشست تسلیم می‌نامم.» او می‌افزاید که بر اساس این توافق، بریتانیا «آزادی عمل خود برای تدوین مقررات مورد نظرش را از دست خواهد داد. »
محافظه‌کاران می‌گویند آن‌ها «برای مدتی طولانی و به سختی مبارزه کردند» تا «کنترل قوانین، مرزها، و پول‌مان را پس بگیریم» و این دستاورد نباید معکوس شود.
تغییر گام یا «حراج»؟
ریچارد تایس می‌گوید: «ما فکر می‌کنیم باید منتظر به حراج گذاشتن بریتانیا باشیم.»
«چرا می‌خواهید باز به همان ترتیبات برگردید و یک مدل اقتصادی را که آشکارا شکست خورده است احیا کنید؟ اتحادیه اروپا حتی بیشتر از ما گرفتار است. ما باید تا آنجا که می‌توانیم از آن دور بمانیم.»اما نیک توماس سیموندز از حزب کارگر این دیدگاه‌ها را به عنوان «تکرار استدلال‌های قدیمی» رد می‌کند.
در سوی دیگر طیف سیاسی، این اتهام مطرح است که سرکی‌یر بیش از حد محتاط است. کالوم میلر، عضو حزب لیبرال دموکرات، می‌گوید که کسب‌وکارهایی را می‌شناسد که «از روی نومیدی دندان‌هایشان را به هم می‌سایند زیرا نمی‌توانند از فرصت همکاری و تجارت با اروپا استفاده کنند. »
حزب او از بریتانیا می‌خواهد که امکان برقراری اتحادیه گمرکی با اتحادیه اروپا را بررسی کند. در چنین صورتی، جابه‌جایی کالا آسان‌تر می‌شود اما به این معنی است که نمی‌توانیم قراردادهای تجاری دیگری ببندیم.
دیوید هنیگ، مذاکره‌کننده ارشد سابق در زمینه امور تجاری، با هر دو طرف بحث صحبت می‌کند «به امید دریافت کمک، و به نوعی هدایت آن‌ها به سوی پذیرش این امر.»او می‌گوید: «این نشست یک گام به جلو است، نه یک تغییر گام، تعمیق مختصری در روابط تجاری است، نه چیزی که به طور چشمگیری جدید باشد. »
او معتقد است که توافق در مورد نظارت بر غذا و نوشیدنی دامنه اندکی دارد زیرا غذا و نوشیدنی بخش کوچکی از مبادلات تجاری است. به عنوان مثال، اگر قوانین بریتانیا و اتحادیه اروپا در مورد محصولات صنعتی همسو شوند، تاثیر اقتصادی بسیار بیشتری خواهد داشت.
جیل راتر فکر می‌کند که یک توافق دامپزشکی نمی‌تواند «یک زلزله سیاسی ایجاد کند» اما استدلال می‌کند که اگر خوب پیش برود، می‌تواند «به منزله اثبات اولیه مفهوم همکاری بیشتر بریتانیا و اتحادیه اروپا باشد. »
در مورد ماهیگیری باید استقامت به خرج داد؟
پس از برگزیت، بسیاری از ماهیگیران بریتانیایی از اینکه دولت بوریس جانسون موافقت کرد کشتی‌های ماهیگیری اتحادیه اروپا مانند گذشته به کار خود ادامه دهند و به صید قابل توجه در آب‌های بریتانیا بپردازند، سرخورده شدند. مدت این ترتیبات در سال آینده منقضی می‌شود ولی اتحادیه اروپا خواهان تمدید آن‌ها است.
دیوید دیویس که به عنوان وزیر برگزیت، بخشی از مذاکرات اولیه را از سوی بریتانیا رهبری کرد، به من گفت که ماهیگیری برای بروکسل «جنبه نمادین» دارد. او فکر می‌کند لندن شرایط اروپا را خیلی راحت قبول کرد.
«اروپایی‌ها ابتدا به آنچه می‌خواستند رسیدند و سپس ما از موضع ضعف چانه‌زنی کردیم.»
زمانی که دولت جانسون موافقت کرد ماهیگیران اتحادیه اروپا مانند گذشته به کار خود ادامه دهند، بسیاری از ماهیگیران بریتانیایی سرخورده شدند
منبع تصویر، Getty Images
توضیح تصویر، زمانی که دولت جانسون موافقت کرد ماهیگیران اتحادیه اروپا مانند گذشته به کار خود ادامه دهند، بسیاری از ماهیگیران بریتانیایی سرخورده شدند
بنابراین او می‌افزاید: «اگر قرار بود به دولت توصیه کنم، می‌گفتم استقامت به خرج دهید» و از ماهیگیری به عنوان اهرمی برای گرفتن امتیاز استفاده کنید.
اما، همانطور که بریتانیا دریافته، بروکسل کارت‌هایی برای بازی دارد. بسیاری از ماهی‌های صید شده توسط ماهیگیران بریتانیایی به خریداران اروپایی فروخته می‌شود و بریتانیا به دسترسی به آن بازار نیاز دارد.
برخی از کشورهای ساحلی اتحادیه اروپا، مانند فرانسه و دانمارک، آماده سختگیری در معامله هستند و از لندن می‌خواهند در ازای چیزهایی که می‌خواهد، حق ماهیگیری آن‌ها را بپذیرد. در اوایل، حتی امضای مشارکت امنیتی به توافق بر سر ماهیگیری گره خورده بود. چانه‌زنی سخت خواهد بود.
مهاجرت و تحرک جوانان
و در نهایت، نظری وجود دارد که در ماه‌های اخیر توجه زیادی را برانگیخته است: توافقنامه رفت‌وآمد و جابجایی متقابل جوانان که از طریق آن افراد زیر ۳۰ سال در بریتانیا و اتحادیه اروپا می‌توانند در کشورهای یکدیگر زندگی و کار کنند.
برای مدتی طولانی دولت می‌گفت «هیچ برنامه‌ای» برای چنین توافقی وجود ندارد – اما در اوایل این ماه لحن خود را تغییر داد و همان نیک توماس سیموندز از حزب کارگر گفت که «یک طرح هوشمندانه و کنترل شده برای نقل و انتقال جوانان البته برای جوانان ما مزایایی خواهد داشت.»
این توافق به احتمال زیاد به این معنی است که تعداد بسیار محدودی مجاز به ورود به بریتانیا آن هم فقط با ویزا برای مدت محدود خواهند بود.
در این شرایط، وزرا امیدوارند که آمار خالص مهاجرت افزایش نیابد اما این با آنچه اتحادیه اروپا می‌خواهد فاصله زیادی دارد.
بریتانیا در حال حاضر با ۱۳ کشور از جمله استرالیا، نیوزیلند و ژاپن طرح‌های مشابهی دارد.
کالوم میلر می‌گوید «وقتی ما در مورد این روابط با آن‌ها راحت هستیم، چرا اینقدر از داشتن آن روابط با نزدیکترین همسایگان خود بیزار باشیم؟ این واقعاً منطقی نیست.»
یک کارشناس می‌گوید رای‌دهندگان بیشتر به آنچه به عنوان مهاجرت غیرقانونی مطرح است اهمیت می‌دهند و افرادی که برای تحصیل یا کار به اینجا می‌آیند دلیل خاصی برای نگرانی محسوب نمی‌شوند
پائولا سرریج، استاد جامعه‌شناسی سیاسی در دانشگاه بریستول، استدلال می‌کند که اهمیت مهاجرت در دیدگاه مردم بیشتر از آن چیزی است که بسیاری فکر می‌کنند. او می‌گوید: «رای‌دهندگان بیشتر به چیزی که به عنوان مهاجرت غیرقانونی می‌شناسند اهمیت می‌دهند – گذر با قایق‌های کوچک و غیره، اما افرادی که برای تحصیل یا کار به اینجا می‌آیند، به‌ویژه جوانان، دلیل خاصی برای نگرانی محسوب نمی‌شوند. »
«قطعاً گروهی از رای‌دهندگان خواهند بود که [از توافق احتمالی] ناراحت هستند، اما آن‌ها قرار نیست به حزب کارگر رای بدهند. »
او می‌افزاید که از میان کسانی که در انتخابات سال ۲۰۲۴ از حزب کارگر حمایت کردند، حدود سه چهارم در همه‌پرسی برگزیت به ماندن در اتحادیه رای داده بودند. او می‌افزاید که خطر سیاسی امضای پیمان با اتحادیه اروپا برای این دولت کارگری «کمتر از آن است که به نظر می‌رسد. »
لرد هیوارد، کارشناس نظرسنجی از حزب محافظه‌کار در این مورد محتاط‌‌‌‌تر و نگران است که اگر توافقی در زمینه فراهم کردن حرکت آزادانه جوانان اروپایی در نظر گرفته شود، ممکن است برای دولت اشکال ایجاد کند. او می‌گوید «این موضوع برای آن‌ها دشواری‌های جدی‌تری ایجاد خواهد کرد تا توافق بر سر چیزی که به راحتی می‌توان آن را نشانه عضویت دوباره در اتحادیه اروپا نشان داد. »
«کاری کنید که برگزیت درست اجرا شود»
حتی قبل از اجلاس امروز که به میزبانی سر کی‌یر استارمر برگزار شد، مخالفان او این چشم‌انداز را مطرح می‌کنند.
آقای گریفیث می‌گوید: «تمام فکر او متوجه آن بوده است که به اتحاد سیاسی با اروپا نزدیک شود. من نگران نخست‌وزیرمان هستم، تلاش در مذاکره برای یک توافق بهتر با اروپا با چنین زمینه‌ای، با آن نظرات از پیش شکل‌گرفته.»
ریچارد تایس می‌گوید که حزب او به سادگی می‌تواند هرگونه معامله با اتحادیه اروپا را لغو کند. «اگر در مورد ترس‌هایمان حق با من باشد و در انتخابات عمومی بعدی پیروز شویم، همه چیز را به حالت اول برخواهیم گرداند. »
یکی از مفسران معتقد است: «تمام مخیله [نخست وزیر] پر از اندیشه نزدیکی با اتحاد سیاسی با اروپا بوده است
اما آقای توماس سیموندز بر این عقیده است که نشست دوشنبه نشان خواهد داد که دولت «به اتحادیه گمرکی، بازار واحد، یا آزادی حرکت باز نمی‌گردد»، یعنی خطوط قرمزی که متعهد شده است از آن‌ها عبور نکند.
درعوض، موضوع مورد نظرش «موثر بودن برگزیت در راستای منافع مردم بریتانیا» خواهد بود.
سیاسمتدارانی که در اجلاس اوایل ماه جاری میلادی در لنکستر هاوس شرکت کرده بودند، بعد از آن به نشست‌های بیشتری در آلبانی و ترکیه رفتند تا در باره مسائل پیش روی این قاره بحث و تبادل نظر کنند. اما در یکی از راهروهای آرام این ساختمان، دوک ولینگتون در یک تابلوی نقاشی از دهه ۱۸۵۰ و در حال سان دیدن از سربازان در هایدپارک لندن نشان داده می‌شود.
در این تابلو، او روی یک اسب نر سیاه نشسته و کلاه پردار سفید خود را برای ادای احترام به نفرات سواره نظام از سر بر می‌دارد – ادای احترام به نخست‌وزیر و یک قهرمان نظامی که ناپلئون را در نبرد واترلو شکست داد.
اجلاس امروز رویداد مهمی در تاریخ پیچیده روابط بریتانیا با اروپا نخواهد بود. اما یک رهبر بریتانیای امروز که در شرف غوطه‌ور شدن در مجادلات سیاسی اروپایی است، ممکن است در اینجا – شاید برای یک لحظه – برای فکر کردن مکث کند.
source