مناسبات تجاری را معطل نگذارید!/رقابت بی‌چالش ایران در تلاقی کریدور شمال-جنوب و کمربند شرق-غرب

ایران در میان کریدور‌ها (۵)

یک کارشناس حمل و نقل گفت: موضوع تجارت و حمل و نقل تابع سود و هزینه هاست در حال حاضر با توجه به آمار حمل و نقل می‌توان گفت که باید از حمل ونقل به اروپا از مسیر ترکیه غافل نشویم و همچنین هر چه سریع‌تر با راه اندازی کریدور شمال – جنوب خود را به روسیه متصل نماییم.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا؛ با گسترش مجدد تبادلات تجاری در پی شروع فصل جدیدی از تجارت جهانی پس از همه گیری کرونا، موضوع حمل و نقل در ایران با پیشینه باستانی خود امروزه بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده است. جاده باستانی ابریشم یکی از قدیمی‌ترین مسیر‌های شناخته شده حمل و نقل یا اصطلاحا کریدور است که به نوعی حجتی بر موقعیت خاص ایران در اتصال خاور دور به بین النهرین و اروپای شرقی است.

باید توجه داشت که در اختیار داشتن خطوط بازرگانی نه تنها باعث نفع ترانزیتی و دیگر منافع خدماتی می‌شود، بلکه عاملی برای ایجاد قدرت ژئوپلتیک خواهد بود؛ به همین جهت است اتحاد میان شرکای منطقه‌ای مانند ایران و چین از این طریق موجب قدرتی باور نکردنی در عرصه جهانی خواهد بود.

برای درک بهتر اهمیت این موضوع می‌توان به آمار صادرات چین به عنوان قطبی عظیم در صنعت به اروپا اشاره کرد؛ چین در سال گذشته میلادی (۲۰۲۴) بیش از ۱۷ هزار قطار باری با اروپا تبادل کرده است که بیش از ۱۰ درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ افزایش نشان می‌دهد. همچنین میزان مبادلات دور طرف ذکر شده در سال ۲۰۲۳ معادل ۷۳۹ میلیارد دلار یا حدود ۱۵ درصد کل ارزش مبادلات تجاری اتحادیه اروپا بوده است.

ارسال کالا‌های چینی و برخی کشور‌های شرق و جنوب شرق آسیا به اروپا به طور عمده از طریق سه کریدور شمالی و دریایی و مسیری منطبق بر مسیر باستانی ابریشم در ایران گذر می‌کند. اهمیت توسعه به موقع این کریدور در آن جا است که با توجه به وجود منافع عظیم آن تلاش‌های بسیاری از سوی دیگر کشور‌ها برای تصاحب نقشی در این ترانزیت انجام می‌شود.

مدیر عامل سابق راه آهن سیدمیعاد صالحی دراین خصوص در سال ۱۴۰۲ گفته بود که طرح راه‌آهن خواف – هرات موجب اتصال ریلی ایران و افغانستان است. این خط ریلی تکمیل‌کننده مسیری ۲۰۰۰ کیلومتری در کریدور ریلی شرق به غرب جهان از چین، افغانستان و ایران به اروپاست، اما باید توجه داشت که همچنان قطعه چهارم این مسیر در حال توسعه است.در بخش جاده‌ای نیز عدم تحقق طرح‌های توسعه مانند آزاد راه حرم تا حرم که دسترسی بسیار خوبی از خراسان رضوی به مرکز و پس از آن غرب کشور ایجاد می‌کرد و شرایط نامطلوب جاده‌ای باعث شده است که حجم مبادلات از طریق نیز دچار کسری شود.

در این خصوص محمد عیقرلو کارشناس حمل و نقل به خبرنگار اقتصادی آنا گفت: متاسفانه با وقوع تحولاتی که در افغانستان شکل گرفت و عدم استقرار قابل اطمینان در این کشور مشکل بزرگی برای صنعت حمل و نقل ایجاد شده است.

وی با اشاره به موضوع سرمایه گذاری چین در راه آهن افغانستان برای تکمیل کریدور ریلی شرق به غرب گفت: چین هنوزعلاقه کافی به سرمایه گذاری در این شرایطنشان نداده است. همچنین باید توجه داشته باشید که برخی مشکلات در مبادلات بانکی و ارزی کشور نیز موجب شده است که شرکت‌های بازرگانی علاقه کمتری به حمل کالا‌های خود از طریق مسیر ایران داشته باشند.

وی ادامه داد: موضوع تجارت و حمل و نقل تابع سود و هزینه هاست و به همین جهت طبیعی است که با غیر اقتصادی نمودن یک مسیر، مبادله‌ای از طریق آن صورت نگیرد. به هر جهت باید بپذیریم که راه ابریشم به تاریخ پیوسته است و دنیای امروز منتظر ما نخواهد ماند و نباید مناسبات تجاری را معطل گذاشت.

راه چاره چیست؟

عیقرلو تصریح کرد: متاسفانه بنظر می‌رسد که ایران از کریدور حمل و نقلی شرق و به غرب حذف شده است و تنها راه احیا این مسیر ایجاد صرفه اقتصادی است. کریدور دیگری نیز برای حمل کالا از طریق ایران به بغداد و پس از آن به دمشق در دست اقدام بود که این مورد نیز محقق نشد اما باید باز هم تلاش ها ادامه داشته باشد. هم اکنون توصیه می‌شود که ایران به طرق صحیح سعی نماید مسیر دسترسی که از طریق ترکیه به اروپا دارد را حفظ نموده و در جهت تسهیل حمل و نقل در این محور گام بردارد.

وی افزود: هر چند که چین اقتصاد بزرگیست، اما نباید در مسیر توسعه‌ای از دیگر امکانات غافل شویم؛ به عنوان مثال هند و پاکستان در شرق کشور ما دو اقتصاد بزرگ با حجم بالای مبادلات تجاری هستند که باید بر روی کار با آن‌ها تمهیدات لازم اندیشیده شود. شایان ذکر است که برای توسعه مناسبات تجاری بایستی از بحران و چالش آفرینی جلوگیری کنیم؛ به عنوان مثال قانون «باک پر» موجب چالش جدی با ترکیه در موضوع حمل و نقل شد که فعلا با رایزنی‌های وزیر راه و شهرسازی حل شده است، اما نباید بگذاریم این گونه چالش‌ها تکرار شود.

این کارشناس حمل و نقل در پایان تاکید کرد: در حال حاضر با توجه به آمار حمل و نقل می‌توان گفت که باید از حمل ونقل به اروپا از مسیر ترکیه غافل نشویم و همچنین هر چه سریع‌تر با راه اندازی کریدور شمال – جنوب خود را به روسیه متصل نماییم.