پایان‌نامه‌های حوزه سلامت با وجود پتانسیل بالای خود برای بهبود وضعیت بهداشتی، اغلب در دانشگاه‌ها به فراموشی سپرده می‌شوند. استفاده از این تحقیقات نیازمند ارتباط مؤثرتر میان دانشگاه‌ها و نهادهای اجرایی است.
به گزارش آنا- زهرا اردشیری؛ پایان‌نامه‌ها و تحقیقات علمی یکی از ارزشمندترین منابع در دنیای آکادمیک هستند که می‌توانند در حوزه سلامت تغییرات شگرفی به‌وجود آورند. هرساله پژوهشگران بسیاری در دانشگاه‌های کشور در زمینه‌های مختلف سلامت، از جمله بیماری‌های خاص، بهبود خدمات بهداشتی، مشکلات اجتماعی مرتبط با سلامت و درمان، تحقیقات زیادیانجام می‌دهند. این تحقیقات می‌توانند پایه‌گذار تصمیمات نوآورانه و مؤثر در سیاست‌گذاری‌های بهداشتی باشند و در نهایت به سلامت جامعه کمک کنند. اما متأسفانه، بسیاری از این پایان‌نامه‌ها، با وجود داشتن پتانسیل‌های قابل‌توجه، در قفسه‌ها خاک می‌خورند و از آنها به‌طور عملی استفاده نمی‌شود. به همین دلیل، پرسشی که مطرح می‌شود این است که چرا این پتانسیل‌های علمی به‌طور مؤثر استفاده نمی‌شوند و چطور می‌توان از آنها بهره‌برداری کرد؟
چرا پایان‌نامه‌های سلامت به کار نمی‌آیند؟
یکی از اصلی‌ترین دلایل عدم بهره‌برداری از پایان‌نامه‌های حوزه سلامت، نبود ارتباط مناسب میان دانشگاه‌ها و نهادهای اجرایی است. پایان‌نامه‌ها عمدتاً در فضا‌های آکادمیک باقی می‌مانند و محققان، علیرغم تلاش‌ها و تحقیقات علمی‌شان، قادر به انتقال یافته‌های خود به نهادهای اجرایی و دولتی نمی‌شوند. این شکاف میان پژوهش‌های علمی و پیاده‌سازی آنها در واقع یکی از بزرگ‌ترین موانع برای استفاده از نتایج تحقیقات است. بسیاری از پایان‌نامه‌ها تنها در قالب مقالات علمی منتشر می‌شوند و به دنیای واقعی نمی‌رسند. در نتیجه، علیرغم وجود ایده‌ها و راهکار‌های نوآورانه در این تحقیقات، جامعه از آنها بی‌بهره می‌ماند.
علاوه بر این، مشکل کمبود منابع مالی و اجرایی نیز باعث می‌شود که نتایج این تحقیقات در عمل به مرحله اجرا درنیایند. پژوهشگران ممکن است نتایج مثبتی از تحقیقات خود بدست آورند، اما به دلیل عدم حمایت‌های مالی و پشتیبانی‌های اجرایی از سوی نهادهای دولتی و خصوصی، این تحقیقات عملاً در حد نظریه باقی می‌مانند. به عبارت دیگر، اگر تحقیقات علمی نتوانند به‌طور عملی و اجرایی به مرحله پیاده‌سازی برسند، نمی‌توانند به تغییرات ملموس در بهبود وضعیت سلامت منجر شوند.
چطور می‌توان از پایان‌نامه‌های سلامت بهره‌برداری کرد؟
یکی از اولین گام‌ها برای بهره‌برداری از پایان‌نامه‌ها و تحقیقات علمی در حوزه سلامت، ایجاد یک پل ارتباطی قوی میان دانشگاه‌ها و نهادهای اجرایی است. دانشگاه‌ها باید به‌عنوان مراکز تولید علم، با نهاد‌هایی که تصمیمات اجرایی را اتخاذ می‌کنند، همکاری بیشتری داشته باشند. پژوهش‌ها باید به‌گونه‌ای هدایت شوند که نتایج آنها مستقیماً بر اساس نیاز‌های جامعه و مشکلات بهداشتی کشور شکل بگیرد. در این راستا، تعامل و همکاری میان محققان و سیاست‌گذاران به‌ویژه در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ضروری است. این ارتباط می‌تواند از طریق برگزاری کارگاه‌ها، سمینار‌ها و نشست‌های مشترک تقویت شود، به‌طوری که پژوهشگران و متخصصان اجرایی بتوانند به تبادل نظر بپردازند و پژوهش‌های علمی به‌صورت مؤثرتر به اجرا درآیند.
در کنار این، نیاز به ایجاد یک سیستم مدیریت پروژه‌های تحقیقاتی وجود دارد که بتواند تحقیقات علمی را به‌طور مؤثر پیگیری کند و به نهادهای اجرایی انتقال دهد. این سیستم باید شامل تیم‌های مدیریتی، مشاوران علمی و کارشناسان اجرایی باشد که بتوانند از تحقیقات علمی در سطح عملی استفاده کنند و آنها را در سیاست‌گذاری‌های بهداشتی و درمانی به‌کار بگیرند. در صورتی که نهادهای اجرایی از نتایج این تحقیقات به‌طور مؤثر استفاده کنند، نه‌تن‌ها در کوتاه‌مدت به بهبود وضعیت سلامت کمک می‌شود، بلکه در بلندمدت باعث افزایش اثربخشی خدمات بهداشتی و درمانی در کشور خواهد شد.
نقش حمایت‌های مالی و اجرایی در بهره‌برداری از تحقیقات سلامت
حمایت‌های مالی و اجرایی یکی از اصلی‌ترین نیاز‌های پژوهشگران است تا بتوانند نتایج تحقیقات خود را به مرحله اجرا درآورند. بسیاری از پژوهشگران در حوزه سلامت ممکن است با مشکلات مالی روبه‌رو شوند که مانع از اجرای ایده‌ها و پروژه‌های تحقیقی آنها می‌شود. دولت و نهادهای خصوصی می‌توانند نقش مهمی در این زمینه ایفا کنند و با اختصاص بودجه‌های تحقیقاتی، امکان عملیاتی شدن تحقیقات را فراهم کنند. علاوه بر این، درصورتی‌که پروژه‌های تحقیقاتی در قالب‌های نوآورانه و کارآفرینانه به اجرا درآیند، می‌توانند منبع درآمدزایی برای محققان و بخش‌های بهداشتی شوند.
به‌عنوان مثال، می‌توان با استفاده از مدل‌های مشترک میان دانشگاه‌ها و شرکت‌های خصوصی، پروژه‌های تحقیقاتی را به‌طور مستقیم در دسترس بازار قرار داد. در این مدل، دانشگاه‌ها می‌توانند به‌عنوان تأمین‌کنندگان علم و فناوری عمل کنند و بخش‌های خصوصی و دولتی به‌عنوان مجریان و پیاده‌کنندگان این پروژه‌ها وارد عمل شوند. این نوع همکاری می‌تواند به‌طور هم‌زمان از لحاظ علمی و اقتصادی سودآور باشد و باعث شود که تحقیقات علمی نه‌تن‌ها در محیط دانشگاهی بلکه در جامعه نیز به‌طور مستقیم تاثیرگذار باشند.
ایجاد فضای مناسب برای بهره‌برداری از پایان‌نامه‌ها
برای اینکه از پایان‌نامه‌های علمی در حوزه سلامت به‌طور مؤثر استفاده شود، باید فضایی مناسب برای پژوهشگران و محققان ایجاد شود. دانشگاه‌ها باید به محققان این امکان را بدهند که علاوه بر انجام تحقیقات علمی، از شبکه‌های مشاوره و پشتیبانی‌های اجرایی نیز بهره‌مند شوند. این حمایت‌ها می‌تواند شامل راهنمایی‌های حقوقی، پشتیبانی‌های مالی و مشاوره‌های اجرایی باشد که بتواند پروژه‌های تحقیقاتی را به سمت کاربرد‌های عملی هدایت کند.
علاوه بر این، برای ارتقای تأثیر تحقیقات در حوزه سلامت، لازم است که دولت‌ها و نهادهای مسئول، فرهنگ استفاده از تحقیقات علمی را در سیاست‌گذاری‌های بهداشتی و درمانی ترویج کنند. ایجاد فرصت‌هایی برای انتشار نتایج تحقیقات در رسانه‌ها و فراهم آوردن شرایطی برای ایجاد شبکه‌های ارتباطی میان محققان و تصمیم‌گیرندگان، می‌تواند به تغییرات اساسی در استفاده از پایان‌نامه‌ها منجر شود.
پایان‌نامه‌ها و تحقیقات علمی در حوزه سلامت پتانسیل عظیمی برای بهبود وضعیت سلامت جامعه دارند، اما برای استفاده بهینه از این پتانسیل‌ها، نیاز به ایجاد ارتباط مؤثر بین دانشگاه‌ها و نهادهای اجرایی است. علاوه بر این، باید از حمایت‌های مالی و اجرایی برای پیاده‌سازی تحقیقات استفاده کرد و فضا‌های مناسب برای این امر فراهم شود. در نهایت، تنها از طریق همکاری‌های مشترک و تبادل اطلاعات، می‌توان این تحقیقات را از قفسه‌ها بیرون آورد و به‌طور ملموس در بهبود خدمات بهداشتی و درمانی کشور به کار گرفت.
source