افزایش ظرفیت پزشکی تضمین‌کننده دسترسی عادلانه مردم به خدمات پزشکی نیست

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران، دی ماه سال 1400 مصوبه‌ای با حمایت نظام سلامت دولت قبل، نمایندگان مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و مقرر شد در فاصله سال‌های 1401 تا 1405 ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی هر ساله به میزان 20درصد و تا سقف 16هزار و 500 نفر افزایش یابد.

هنگامی که این مصوبه تصویب شد جمع قابل‌توجهی از کارشناسان حوزه سلامت نسبت به عواقب این کار هشدار دادند و بابت افت جدی کیفیت آموزش پزشکی و به خطر افتادن جان بیماران ابراز نگرانی کردند؛ موضوعی که دکتر رضا لاری‌پور معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی کشور هم به آن اشاره می‌کند می‌گوید: «طی سال‌های گذشته حتی یک شکایت از دندانپزشکی نداشتیم اما امروز دندانپزشکی در صدر شکایت‌های سازمان نظام پزشکی قرار گرفته است.» این مصوبه درحالی به اجرا درآمد که بودجه‌ای برای تأمین زیرساخت‌ها و از جمله فضای آموزشی، اسکان و… برای دانشجویان رشته‌های پزشکی در نظر گرفته نشد و بدون افزایش تعداد اعضای هیأت علمی و کادر آموزش اجرا شد.

آیا همه باید پزشک شوند؟

افزایش ظرفیت‌های پزشکی متوجه دانشجویان تازه‌واردی است که می‌خواهند از مقطع دیپلم در رشته پزشکی پذیرفته شوند. بدیهی است که رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی مورد اقبال اغلب خانواده‌هاست تا فرزندان‌شان در این سه رشته پذیرفته شده و ادامه تحصیل دهند، چرا که این رشته‌ها از اعتبار اجتماعی بالایی برخوردارند.

نرخ بیکاری در آنها بسیار پایین است و درآمد مکفی دارند که تمام این عوامل سبب شده است افراد گرایش بیشتری برای پیوستن به حرفه پزشکی داشته باشند. طی دو دهه گذشته داوطلبان رشته‌های ریاضی به حرفه مهندسی ورود پیدا می‌کردند اما به‌دلیل حجم بالای فارغ‌التحصیلان مهندسی و نبود بازار کار مناسب برای آنها، کنکوری‌ها از رشته علوم ریاضی به سمت علوم تجربی مهاجرت کردند، به این معنا که تعداد داوطلبان رشته‌های تجربی که عمده‌ترین رشته‌های مورد نظرشان پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی است، افزایش یافت. این درحالی است که ورود به رشته‌های سخت پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی نیازمند زمینه مناسب فردی از نظر «فکری، هوشی، اخلاقی، توانمندی جسمی، تحصیلاتی و توانمندی روحی» است.

فرزندم باید پزشک شود!

سوی دیگر ماجرا نگاه خانواده‌ها و فرهنگ ایجاد شده در کشور است که آرزوی والدین، حضور فرزندان‌شان در رشته‌های پزشکی است و ظرفیت مدارس در حوزه علوم تجربی و ریاضی افزایش پیدا کرده که این رشد به‌صورت نامتوازن شکل گرفته است. این در حالی است که کشور به جامعه‌شناس، حقوقدان و….. هم نیاز دارد.

با یک دید اصولی، همه رشته‌ها باید به تناسب نیاز کشور رشد پیدا کنند، چرا که کشور برای ارتقا به تنوع متخصصان در زمینه‌های مختلف نیاز دارد. به گفته کارشناسان، حرفه پزشکی در ایران طی چهار دهه گذشته به علت توانمندی آموزشی، کیفیت بسیار بالایی دارد. باوجود سختی در رشته‌های «پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی» روش‌های آموزشی از سوی اساتید مورد استفاده قرار می‌گیرند که سبب تربیت فارغ‌التحصیلان شایسته‌ای برای کشور و مردم شده است به طوری که این افراد سفیران سلامت و علمی ایران در اقصی نقاط دنیا هستند که نشان از آموزش باکیفیت پزشکی در ایران دارد.

افت کیفیت آموزش پزشکی

بعد از اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی تصمیم به افزایش ظرفیت پزشکی گرفت، مقرر شد افزایش ظرفیت پذیرش متقاضی تا سقف توانایی‌های دانشکده‌های پزشکی باشد به این معنا که از کیفیت آموزش پزشکی کاسته نشود، یعنی دانشکده‌ای که تصمیم به افزایش ظرفیت می‌گیرد باید متناسب با افرادی که پذیرش می‌کند، تخت آموزشی، بیمارستان آموزشی، لابراتوار آموزشی، اتاق تشریح، عضو هیأت علمی و… را که نیازمندی‌های این رشته است مهیا سازد. این در حالی است که قبل از ایجاد زیرساخت مناسب و تخصیص بودجه به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، متأسفانه ظرفیت‌ها افزایش یافت.

با ایجاد افزایش ظرفیت در حوزه پزشکی که مستقیم با سلامت مردم در ارتباط است، ممکن است افرادی که با افزایش ظرفیت وارد رشته پزشکی می‌شوند، صلاحیت و زمینه مناسب را نداشته باشند در نتیجه، آموزش هم دچار خدشه شود و این افراد پزشکان شایسته و متخصص برای آینده سلامت کشور نباشند. در این رابطه دکتر لاری‌پور توضیح می‌دهد: «به هیچ عنوان افزایش ظرفیت پزشکی تضمین‌کننده دسترسی عادلانه مردم به خدمات پزشکی نخواهد بود.

اینکه در دولت چهاردهم تصمیم بر ادامه این روند دارند یا نه، باید مسئولان حوزه نظام سلامت پاسخ دهند اما در رأس دولت دکتر پزشکیان که خود از بدنه نظام سلامت هستند به خوبی بر این امر واقف‌اند که اگر امروز موفقیتی در بدنه جامعه پزشکی وجود دارد به دلیل کیفیت آموزشی است که در دانشگاه‌های علوم پزشکی وجود دارد. افزایش تعداد دانشگاه‌های علوم پزشکی و افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌های لازم منجر به کاهش کیفیت آموزش و آسیب این روند، متوجه نظام سلامت و مردم خواهد بود.»

افزایش شکایت در حوزه زیبایی

امروزه یکی از افتخارات نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه سلامت، توانمندی صددرصدی پزشکی در کشور است. ما در زمینه‌های استفاده از تجهیزات، علمی و عملی، فرآیندهای درمانی و عمل جراحی، در قله خودکفایی ایستاده‌ایم. انواع پیوند، عمل‌های جراحی، درمان‌های طبی و… در داخل کشور و توسط پزشکان ایرانی انجام می‌شود و آوازه این افتخارات سبب شده است مردم از کشورهای دیگر برای درمان به ایران سفر کنند.

این نشان‌دهنده قدرت نظام سلامت کشور است که با امنیت کشور و مردم گره خورده است. موضوعی که دکتر لاری‌پور هم به آن اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «کیفیت آموزشی که طی سال‌های گذشته سینه به سینه با رویکرد علمی و فنی و تکنیکی با بهترین متدها و بالاترین استانداردها به دانشجویان منتقل می‌شد متأسفانه با افزایش ظرفیت و کمبود زیرساخت‌ها اتفاقات مهمی را رقم زده که منجر به کاهش کیفیت آموزش و کار عملی شده است.

همین امر میزان شکایات از جامعه پزشکی را افزایش داده و این درحالی است که طی سال‌های گذشته حتی یک شکایت از دندانپزشکی نداشتیم اما امروز دندانپزشکی در صدر شکایت‌های سازمان نظام پزشکی قرار گرفته است آن هم در حوزه زیبایی و چرخش کارهای پزشکی به سمت زیبایی یکی از علت‌های عدم پرداختی‌های عادلانه و عدم تنظیم‌گری یا رگولاتوری تولیت نظام سلامت است.»

عمل به سیاست‌های کلی سلامت

10 سال پیش سیاست‌های کلی برای نظام سلامت از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد که در یکی از بندهای آن توصیه شده است، سهم سلامت از تولید ناخالص ملی در کشور باید بین کشورهای منطقه سرآمد باشد. دکتر لاری‌پور در این خصوص می‌گوید: «اگر این اتفاق در دولت چهاردهم روی دهد قطعاً وضع بهداشت و درمان در شرایط بهتری قرار خواهد گرفت. هرجا که به بهداشت و درمان توجه بیشتری شود مردم در آسایش و آرامش بیشتری خواهند بود که به فرموده رهبرانقلاب مردم بجز رنج بیماری رنج دیگری نداشته باشند.»