راه سخت پیرصالحی؛ مسیر پر پیچ و خم تأمین دارو و تجهیزات پزشکی

گروه سلامت خبرگزاری آنا، یاسر مختاری؛ پس از سه ماه از شروع به کار محمدرضا ظفرقندی سرانجام تکلیف سازمان غذا و دارو نیز روشن شد و مهدی پیرصالحی به عنوان معاون وزیر و رئیس این سازمان منصوب شد تا پس از سید حیدر محمدی، سکاندار ساختمان قدیمی خیابان فخر رازی باشد.

حضور کوتاه در دولت دوازدهم

این اولین بار نیست که پیرصالحی به عنوان رئیس وارد ساختمان سازمان غذا و دارو می‌شود. پیش از این و در سال ۱۳۹۸ نیز سعید نمکی وزیر اسبق بهداشت برای مدت کوتاهی وی را معاون خود و رئیس مهمترین نهاد تصمیم‌گیرنده در حوزه دارو، تجهیزات پزشکی، مکمل و … کرد با این حال عمر همکاری این دو بسیار کوتاه بود و در نهایت محمد رضا شانه‌ساز جایگزین وی شد. اگرچه پیرصالحی در رابطه با اختلاف خود با نمکی دم فروبست، اما وزیر وقت بهداشت علت پایان همکاری معاون خود را عدم آمادگی اجرای اوامری اعلام کرد که وی در آن زمان برای ساماندهی حوزه دارو به پیرصالحی «تکلیف» کرده بود.

نمکی در این رابطه گفت: «در امور مربوط به مردم مطلقاً با کسی مسامحه نمی‌کنم. گرچه آقای دکتر پیرصالحی از برادران بسیار پاکیزه بودند، اما برایشان مشقی را نوشتم، تعیین تکلیفی کردم و بار‌ها خواستم که آنها را انجام دهند و زمانی را برای انجامش مشخص کردم؛ چرا که ما فرصت نداریم و وقت‌های تلف شده زیادی داریم. باید در دقیقه ۹۰ گل بزنیم. به هر حال این اقدامات اجرا نشد و من هم در کار با مردم اهل مسامحه نیستم.»

این سخنان نمکی در حالی ارائه شد که پس از پیرصالحی هم تغییر مشهودی در سازمان غذا و دارو رخ نداد و همچنان در بر همان پاشنه رؤسای قبلی چرخید.

 با این حال پیرصالحی دوباره و این بار از سوی محمدرضا ظفرقندی به ریاست سازمان غذا و دارو منصوب شد، او در بین رؤسای قبلی تنها کسی است که از بخش خصوصی دارو یعنی سندیکای صاحبان صنایع دارو‌های انسانی می‌آید و در زمان‌های متعددی مدیریت برخی از مهمترین شرکت‌های تولید دارو را بر عهده داشته است.

چالش‌های دارویی

سوابق پیرصالحی بدین معنی است که وی باید با تمام مشکلاتی که بر سر راه تولید وجود دارد آشنا بوده و صرفا از پشت میز دانشکده‌های داروسازی وضعیت را رصد نکرده باشد، مسائلی مانند کمبود نقدینگی، استهلاک ماشین‌آلات کارخانه‌جات دارویی، چالش‌های قیمت‌گذاری دستوری که مورد انتقاد تمامی تولیدکنندگان و وارد کنندگان دارو است، ایجاد ذخیره استراتژیک دارویی، پیشبینی دقیق نیاز‌های دارویی کشور برای پیشگیری از کمبود‌های مقطعی و فصلی، مشکلات داروی بیماران خاص و … از جمله چالش‌های موجود بر سر راه داروی کشور و مشکلات مردمی است که در انتهای زنجیره تأمین دارو قرار دارند.

چالش‌های تجهیزات پزشکی

از سوی دیگر او که به ریاست سازمان غذا و داروی کشور رسیده است باید حوزه تجهیزات پزشکی را نیز سر رو سامان بخشد، برعکس دارویی‌ها و تشکل‌های آنها این روز‌ها تشتت بین صنف تجهیزات پزشکی بسیار زیاد بوده و عملا چندصدایی از آنها به گوش می‌رسد، این در حالی است که مسائل و چالش‌های پیش‌روی آنها نه کمتر از حوزه دارو که چه بسا بیشتر از این حوزه بوده و تا حدودی برخی از تولید کننده‌ها را فلج کرده است.

 مسائلی مانند رفع تعهدات ارزی، ارز ترجیحی (ماندن یا حذف آن)، نقدینگی و کمبود آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت تجهیزات پزشکی … نیز مسائلی هستند که عملا تأمین تجهیزات پزشکی در ایران با تهدید مواجه کرده است. از سوی دیگر به زعم برخی افراد از جمله رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی تجهیزات پزشکی هیچگاه در اولویت سازمان غذا و دارو نبوده است. اصلاح این دیدگاه نیازمند تلاش دوبرابری پیرصالحی و ارتقای جایگاه و رفع مشکلات تأمین تجهیزات پزشکی و همچنین اصلاح برخی از سیاست‌های مرتبط با این حوزه است.

شیرخشک و کالا‌های آرایشی

علاوه بر تجهیزات پزشکی و دارو یکی از مهمترین مسائل دو سال اخیر مسأله شیرخشک بود که اگرچه مانند دارو ارز آن آزاد و عملا سهمیه بندی شد و تا حدودی مشکلات مرتبط با شیرخشک رگولار حل شد، اما همچنان مسأله کمبود شیرخشک‌های رژیمی و … وجود دارد.

در حوزه آرایشی و بهداشتی همچنان بازار پر از کالا‌های رنگارنگ، اما قاچاق و تقلبی است و عملا تفکیک آن برای مردم دشوار شده است، شاید تلاش برای لغو ممنوعیت واردات کالا‌های آرایشی و بهداشتی و شناسه‌‎دار کردن این کالا‌ها از سوی سازمان غذا و دارو بتواند کمی این بازار آشفته را سازمندهی کرده و اجازه رقابت به محصولات با کیفیت ایرانی بدهد.

ارتقای صادرات دارو

موضوع دیگری که شاید یک هدف سخت برای پیرصالحی باشد، ارتقای صادرات دارو باشد، ایران علی‌رغم تولید بیش از ۹۰ درصد نیاز بازار دارویی خود جایگاه درخوری در حوزه صادرات دارو ندارد، این مسأله به گفته بسیاری از کارشناسان نه به دلیل کیفیت داروی ایرانی بلکه ناشی از عدم بازاریابی و برندینگ مناسب دارو است. امروزه بازار بسیار مناسبی در حوزه قفقاز و آسیای میانه به دلیل تحریم‌های اروپا و آمریکا علیه روسیه عملا موجب شده تا روسیه و برخی از متحدان او برای جبران کمبود‌های خود در زمینه دارو و حتی تجهیزات به کشور‌هایی مانند چین، هند و ایران روی بیاورند، بنابراین فرصت مناسبی برای ایران وجود دارد تا با بازاریابی مناسب سهم مناسبی از بازار دارویی، مکمل و تجهیزات پزشکی گسترده این کشور‌ها را برای خود به دست آورد.

اینها در کنار جوانسازی و چابکسازی بدنه کارشناسی ادارات کل سازمان، ارتباط مناسب با رسانه‌ها و ایجاد فضای شیشه‌ای، ایجادهماهنگی با نهاد‌های مرتبط مانند سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی، وزارت صمت، بیمه‌ها و سازمان‌های نظارتی دیگر در جهت استیفای حقوق مردم نیز باید از اهداف رئیس سازمان غذا و دارو باشد.

این مسائل شاید بخشی از چالش‌هایی باشد که در تمامی این سال‌ها رؤسای سازمان غذا و دارو با آن درگیر بوده و مطمئنا پیرصالحی نیز با آنها مواجه خواهد شد و اینها می‌تواند کار او را در سازمان غذا و دارو سخت کند.