به گزارش خبرگزاری آنا_زهرا اردشیری: نه پایتخت نشین‌ها لزوما از تمام امکانات و خدمات حوزه سلامت برخوردارند و نه شهرستان‌ها بدون امکانات بهداشتی سر می‌کنند. وضعیت دسترسی عادلانه به خدمات سلامت در ایران به آیتم‌های زیادی بستگی دارد! از وضعیت اقصادی گرفته تا موقعیت جغرافیایی، هزینه‌های درمان، توزیع نامناسب خدمات حتی آگاهی و آموزش و تراکم جمعیت هم می‌تواند در سلامت افراد تاثیرگذار باشد. بهتر است بگوییم مهمترین رکن ناعادلانه بودن حوزه سلامت سیاستگذاری‌های سیاستمداران است که می‌تواند یک منطقه را در نظام بهداشتی آسیب پذیر کند.
چالش‌های درمان پیش روی شهرستان‌نشین‌ها
بعید است از مقابل یک بیمارستان دولتی گذر کنید یا کارتان به یک مرکز درمانی دولتی بیفتد و شهرستان‌نشین‌هایی که به امید درمان به پایتخت آمده اند را ندیده باشید! اغلب همراه بیمار از خود بیمار رنج بیشتری متحمل می‌شود.
همراه بیماران بعضا نه جایی برای سکونت دارند و نه هزینه هتل و مسافرخانه را در جیب دارند. تنها می‌توانند روی صندلی بیمارستان چرت کوتاهی بزنند. آنهایی که دستشان به دهانشان می‌رسد هم از اینکه مجبور هستند بیمارشان را در شهر دیگری مداوا کنند گلایه می‌کنند.
برای صحبت با همراه یکی از بیماران سراغشان رفتیم، یکی از آنها مرد میانسالی است و بیمار خود را از کرمان برای جراحی کبد به تهران آورده است، می‌گوید: «در شهر خودمان هم بیمارستان هست، اما دولتی هایش امکانات ندارد و خصوصی هایش پول زیادی می‌خواهند. البته امکانات بیمارستان‌های تهران بیشتر است. هر چند چاره ایی نیست بلاخره ما شهرستانی‌ها هیچ وقت در دریافت هیچ امکاناتی اولویت نبودیم. دلیلش هم واضح است، چون ما شهرستانی هستیم!»
کمی خسته به نظر می‌آید و می‌خواهد زود مکالمه را تمام کند، می‌گوید: «اینجا هم پول دوا و درمانش بیشتر است هم خرج و مخارج خورد و خوراک خودمان!» اشاره‌ای به صندلی که روی آن نشسته می‌کند و می‌گوید: «۱۰ روز است روی همین صندلی خوابیدم. اما باز هم می‌گویم مریضم را برای درمان به تهران آورده و نهایت تلاشم را برایش انجام داده ام.»
شکاف طبقاتی در تهران عمیق‌تر است
یکی از افرادی که روی صندلی زرد رنگ کناری نشسته است، مکالمه ما را می‌شنود؛ می‌گوید: «مثلا ما تهرانی هستیم، بر خلاف تصور شما که فکر می‌کنید پایتخت نشین‌ها در اوج دسترسی به پزشک و بیمارستان هستند، ما تهرانی‌ها هم برای رسیدن به خدمات درمانی کم دردسر نداریم. درست است که در هر خیابان یک بیمارستان، کلینیک و مراکز بهداشتی وجود دارد و مثلا نسبت به سایر شهرها، خدمات بهتری ارائه می‌دهند. اما شما برای ویزیت یک پزشک عمومی حداقل یک ساعت در صف نیستید.»
او که حالا کمی برافروخته به نظر می‌رسد می‌گوید: «جمعیت بالا برای ما دردسری شده است که نگو! حالا اگر از این موضوع هم چشم‌پوشی کنیم فکر می‌کنی همه جای تهران از یک نوع خدمات درمانی برخوردار است. همین مرتضی‌گرد، رباط کریم یا حاشیه تهران که شاید با مرکز شهر نیم ساعت فاصله داشته باشند، مراکز خدمات درمانی درست و درمانی ندارد. اصلا در همین تهران تفاوت کیفیت خدمات داریم، حالا وای به حال شهرستان نشین ها!»
درمان یا تبعیض؟ نابرابری‌ها در حوزه سلامت و چالش‌های پیش رو
با نگاهی به وضعیت نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی متوجه می‌شویم که این موضوع یکی از چالش‌های اساسی نظام بهداشت و درمان کشور محسوب می‌شود. هر چند تلاش‌هایی برای دسترسی عادلانه به خدمات بهداشتی انجام شده است، اما نابرابری‌های اقتصادی، جغرافیایی و اجتماعی هنوز هم مانع از دستیابی همگان به خدمات سلامت با کیفیت می‌شود
با نگاهی به وضعیت نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی متوجه می‌شویم که این موضوع یکی از چالش‌های اساسی نظام بهداشت و درمان کشور محسوب می‌شود. هر چند تلاش‌هایی برای دسترسی عادلانه به خدمات بهداشتی انجام شده است، اما نابرابری‌های اقتصادی، جغرافیایی و اجتماعی هنوز هم مانع از دستیابی همگان به خدمات سلامت با کیفیت می‌شود
همچنین وضعیت مالی افراد و خانواده‌ها به شدت بر دسترسی آنها به خدمات بهداشتی و درمانی تأثیر می‌گذارد. افرادی که از سطح درآمدی پایین‌تری برخوردارند، ممکن است نتوانند به مراقبت‌های پزشکی ضروری دسترسی داشته باشند، و این موضوع به افزایش بیماری‌های مزمن و کاهش کیفیت زندگی در بین این گروه‌ها منجر می‌شود.
تفاوت‌های جغرافیایی (مانند شهر و روستا یا مناطق توسعه‌یافته و کمتر توسعه‌یافته) بر میزان دسترسی به امکانات بهداشتی و پزشکی تأثیر می‌گذارد. کمبود امکانات بهداشتی در مناطق روستایی و دورافتاده نیز می‌تواند منجر به تأخیر در درمان و افزایش بیماری‌ها شود.
نگاهی به وضعیت درمانی طبقات مختلف در ایران
خدمات بهداشت روان به دلیل کمبود منابع و انگ‌های اجتماعی، اغلب به طور نابرابر توزیع شده‌اند. افرادی که از نظر اجتماعی و اقتصادی در وضعیت نامناسب‌تری قرار دارند، ممکن است به دلیل هزینه‌ها و نبود امکانات به درمان‌های روانی دسترسی نداشته باشند.
همچنین سطح تحصیلات با میزان آگاهی فرد از شیوه‌های زندگی سالم، دسترسی به خدمات بهداشتی و رعایت نکات بهداشتی رابطه دارد. افراد با تحصیلات پایین ممکن است آگاهی کمتری از شیوه‌های مراقبت‌های بهداشتی داشته باشند و بیشتر در معرض بیماری‌های مزمن و ناآگاهی از خدمات درمانی باشند.
همچنین هزینه‌های بالای درمان در ایران، به ویژه در بخش خصوصی، برای بسیاری از خانوار‌ها به ویژه طبقات پایین جامعه کمرشکن است. بیمه‌های سلامت همگانی پوشش محدودی دارند و قادر به تأمین تمامی هزینه‌های درمان نیستند. همچنین، اقشار بالاتر به بیمه‌های تکمیلی دسترسی دارند که بخش زیادی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهد، در حالی که قشر کم‌درآمد به این نوع بیمه‌ها دسترسی کمتری دارد.
سلامت کودکان زیر سایه نابرابری
کودکان در خانواده‌های محروم یا جوامع کمتر توسعه‌یافته، اغلب به خدمات بهداشتی اولیه مانند واکسیناسیون و مراقبت‌های پیشگیرانه دسترسی کمتری دارند. این نابرابری‌ها می‌تواند سلامت طولانی‌مدت آنها را تحت تأثیر قرار دهد و آنها را در معرض خطر بیماری‌های قابل پیشگیری قرار دهد هر چند سیاست‌های کلان بهداشتی و اجتماعی بر میزان دسترسی افراد به خدمات بهداشتی تأثیر زیادی دارند.
نحوه توزیع منابع بهداشتی، کیفیت خدمات در مناطق مختلف و تأمین مالی سیستم بهداشت عمومی همگی می‌توانند به کاهش یا افزایش نابرابری‌های بهداشتی منجر شوند.
چگونه مشارکت دولت و NGOها می‌تواند شکاف‌های سلامت را پر کند؟
نابرابری در خدمات درمانی اغلب ناشی از مشکلات ساختاری و سیاست‌های نادرست است. در این صورت باید به صورت مستمر وضعیت دسترسی به خدمات در سراسر کشور ارزیابی شود و سیاست‌های بهداشتی برای رفع مشکلات اصلاح شوند. این ارزیابی‌ها می‌توانند با بازخورد‌های افراد محلی و گروه‌های ذی‌نفع تقویت شوند. همکاری دولت با سازمان‌های غیردولتی می‌تواند کمک زیادی به توسعه خدمات بهداشتی در مناطق محروم کند. این سازمان‌ها می‌توانند با کمک به برنامه‌های بهداشتی و ایجاد مراکز سلامت، به ارتقای خدمات و بهبود دسترسی بهداشتی کمک کنند.
فراتر از چشم‌پوشی؛ چالش‌های اساسی حوزه درمان نیازمند توجه فوری
دسترسی به دارو‌های ضروری و درمان‌های جدید و پیشرفته در مناطق محروم و بین افراد کم‌درآمد ممکن است محدود باشد. این موضوع به تشدید نابرابری‌ها در سلامت و افزایش مرگ‌ومیر در جوامع کمتر توسعه‌یافته می‌انجامد.
دسترسی به دارو‌های ضروری و درمان‌های جدید و پیشرفته در مناطق محروم و بین افراد کم‌درآمد ممکن است محدود باشد. این موضوع به تشدید نابرابری‌ها در سلامت و افزایش مرگ‌ومیر در جوامع کمتر توسعه‌یافته می‌انجامد
پرداختن به این موضوعات می‌تواند به شناسایی بهتر چالش‌ها و مشکلاتی که موجب ایجاد نابرابری‌های بهداشتی می‌شوند کمک کند و با ارائه راهکار‌های مؤثر به کاهش این نابرابری‌ها و بهبود سلامت عمومی جامعه منجر شود.
حسینعلی شهریاری رئیس کمسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در رابطه چالش‌ها و نابرابری‌ها در حوزه سلامت به آنا گفت: به اقدامات اساسی و پایدار در حوزه‌های گوناگون سلامت نیاز داریم. این اقدامات باید از سطح سیاست‌گذاری تا اجرای دقیق در بخش‌های مختلف بهداشت و درمان گسترش یابد.
وی به گسترش مراکز بهداشتی و درمانی در مناطق روستایی و محروم اشاره کرد و گفت: توجه به نیاز‌های حوزه درمان در مناطق محروم می‌تواند اولین گام برای افزایش دسترسی به خدمات درمانی باشد. باید امکانات و تجهیزات بهداشتی اولیه و کادر درمانی کافی در این مناطق فراهم شود. ساخت بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، و مراکز درمانی سیار در مناطقی که دور از مراکز شهری قرار دارند، به کاهش فاصله خدمات کمک می‌کند.
شهریاری با بیان اینکه بسیاری از افراد به دلیل هزینه‌های بالای درمان، قادر به استفاده از خدمات درمانی نیستند. افزود: ارائه بیمه‌های همگانی که هزینه‌های درمانی را برای همه افراد پوشش دهد و از لحاظ اقتصادی قابل دسترس باشد، می‌تواند به کاهش این نابرابری کمک کند. ایجاد بیمه‌های خاص برای اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر از اقدامات مهم در این زمینه است.
رئیس کمسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در ادامه با بیان اینکه جذب و نگهداشت پزشکان، پرستاران و سایر کارکنان بهداشت در مناطق دورافتاده یکی از چالش‌های اصلی است؛ گفت: برای رفع این مشکل، می‌توان سیاست‌هایی مانند ارائه مزایای مالی، امتیازات شغلی، و تسهیلات آموزشی برای کارکنان بهداشت در مناطق محروم را در نظر گرفت تا انگیزه‌ای برای خدمت در این مناطق ایجاد شود.
شهریاری افزود: بودجه‌های ویژه برای توسعه خدمات بهداشتی در مناطق محروم و نظارت بر اجرای دقیق این بودجه‌ها می‌تواند به رفع نابرابری کمک کند. دولت‌ها می‌توانند بخشی از بودجه عمومی سلامت را به این مناطق اختصاص دهند تا کمبود‌های زیرساختی و تجهیزات درمانی کاهش یابد. وی با بیان اینکه برنامه‌های جامعه‌محور مانند تیم‌های سلامت محلی که شامل پزشکان، پرستاران، و کارکنان بهداشتی هستند، می‌توانند به صورت موقت و منظم به مناطق محروم اعزام شوند تا خدمات بهداشتی اولیه و واکسیناسیون را ارائه دهند؛ گفت: این رویکرد به ارتقای سلامت عمومی و کاهش نابرابری‌های درمانی کمک می‌کند.
رئیس کمیسیون بهداشت مجلس در پاسخ به سوالی که آیا توزیع عادلانه دارو‌ها و تجهیزات پزشکی در سطح کشور وجود دارد؛ گفت: باید تلاش شود که کمبود دارو در مناطق محروم کاهش یابد و به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که دارو‌های ضروری و تجهیزات پزشکی به‌طور منظم و به مقدار کافی در اختیار مراکز درمانی قرار بگیرد.
تقویت بیمه همگانی؛ امیدی برای کاهش نابرابری‌های بهداشتی
سیاست‌هایی که بر تأمین بیمه‌های بهداشتی همگانی تمرکز دارند و بودجه‌ای برای پوشش بیمه‌های درمانی و کاهش هزینه‌های درمانی اختصاص می‌دهند، به افراد کمک می‌کنند تا با هزینه‌های کمتر به خدمات بهداشتی دسترسی داشته باشند. این حمایت‌ها می‌توانند برای اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر حیاتی باشند و از هزینه‌های کمرشکن درمانی جلوگیری کنند.
محمدعلی محسنی بندپی؛ نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون بهداشت، در رابطه با شکاف‌های حوزه سلامت در سراسر کشور گفت: رفع چالش دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی یکسان به اقدامات اساسی و پایدار در حوزه‌های گوناگون نیاز دارد. این اقدامات باید از سطح سیاست‌گذاری تا اجرای دقیق در بخش‌های مختلف بهداشت و درمان گسترش یابد.
وی با بیان اینکه حمایت مالی و تأمین بیمه همگانی و کامل از مهمترین ارکان است گفت: بسیاری از افراد به دلیل هزینه‌های بالای درمان، قادر به استفاده از خدمات درمانی نیستند. ارائه بیمه‌های همگانی که هزینه‌های درمانی را برای همه افراد پوشش دهد و از لحاظ اقتصادی قابل دسترس باشد، می‌تواند به کاهش این نابرابری کمک کند. ایجاد بیمه‌های خاص برای اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر از اقدامات مهم در این زمینه است.
بندپی جذب ونگهداشت پزشکان، پرستاران و سایر کارکنان بهداشت در مناطق دورافتاده را یکی از چالش‌های اصلی بیان کرد و گفت: برای رفع این مشکل، می‌توان سیاست‌هایی مانند ارائه مزایای مالی، امتیازات شغلی، و تسهیلات آموزشی برای کارکنان بهداشت در مناطق محروم را در نظر گرفت تا انگیزه‌ای برای خدمت در این مناطق ایجاد شود.
بندپی نگهداشت پزشکان، پرستاران و سایر کارکنان بهداشت در مناطق دورافتاده را یکی از چالش‌های اصلی بیان کرد و گفت: برای رفع این مشکل، می‌توان سیاست‌هایی مانند ارائه مزایای مالی، امتیازات شغلی، و تسهیلات آموزشی برای کارکنان بهداشت در مناطق محروم را در نظر گرفت تا انگیزه‌ای برای خدمت در این مناطق ایجاد شود
چالش‌های درمانی امروز، بحران‌های فردا؛ ضرورت واکنش سریع به مسائل درمانی
شکاف طبقاتی در حوزه سلامت، فراتر از یک مسئله اقتصادی یا اجتماعی، به عنوان یک چالش اساسی برای عدالت و برابری در جامعه شناخته می‌شود. پیامد‌های این نابرابری، نه تنها دسترسی نابرابر به درمان را به دنبال دارد، بلکه سلامت عمومی و کیفیت زندگی اقشار محروم و کم‌درآمد را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد.
تحقق عدالت در سلامت نیازمند سرمایه‌گذاری‌های اصولی در زیرساخت‌های بهداشتی، گسترش پوشش بیمه‌ای و تقویت حمایت‌های مالی به ویژه در مناطق محروم است. همچنین، ایجاد نظامی که به حقوق همگانی در دسترسی به خدمات درمانی احترام بگذارد و تلاش برای توزیع عادلانه منابع، می‌تواند اولین گام‌های مؤثر در کاهش شکاف‌های موجود باشد.
در نهایت، آنچه در این مسیر اهمیت دارد، ایجاد تعهدی پایدار و همه‌جانبه از سوی دولت، بخش خصوصی، و سازمان‌های مردم‌نهاد برای تضمین سلامتی برای همه است. این امر نه تنها به بهبود سطح سلامت جامعه کمک می‌کند، بلکه به عنوان گامی حیاتی برای ساختن جامعه‌ای عادلانه‌تر و مقاوم‌تر در برابر چالش‌های آینده تلقی می‌شود.
source