1
پلک زدن رفتاری ساده و همیشگی است، اما تحقیقات جدید نشان میدهد این حرکت کوچک میتواند اطلاعات مهمی درباره میزان تمرکز و تلاش ذهنی ما هنگام گوش دادن در محیطهای شلوغ ارائه دهد. مطالعهای تازه از دانشگاه «کانکوردیا» نشان میدهد تغییرات در الگوهای پلک زدن، بازتابی از نحوه پردازش گفتار و مدیریت حواس در شرایط دشوار است. به بیان ساده، زمانی که گوش دادن برای ما اهمیت بیشتری پیدا میکند، مغز حتی زمانبندی پلکها را نیز تغییر میدهد.
الگوهای پلک زدن هنگام گوش دادن در محیطهای مختلف
پرسش اصلی پژوهشگران این بود که آیا هنگام تلاش برای فهم گفتار در محیطهای پر سروصدا، پلک زدن نیز دچار الگو یا نظم خاصی میشود و آیا روشنایی محیط این روند را تغییر میدهد یا خیر.
“آیا ما پلکهایمان را بهگونهای زمانبندی میکنیم که اطلاعات مهم را از دست ندهیم؟” — پِنِلوپ کوپال، نویسنده اصلی مطالعه
برای پاسخ به این سؤال، دو آزمایش ساده طراحی شد. افراد در یک اتاق بیصدا نشستند، به یک علامت ثابت روی صفحه نگاه کردند و جملات کوتاه را از طریق هدفون شنیدند. شدت نویز پسزمینه از بسیار کم تا بسیار زیاد تغییر میکرد. عینکهای ردیابی چشمی زمان هر پلک را ثبت میکردند.
چگونه پلک زدن در هنگام گوش دادن تغییر میکند
الگو خیلی سریع آشکار شد. درست قبل از شروع جمله، تعداد پلکها بیشتر بود. پس از پایان جمله نیز همین افزایش دیده شد. اما در طول جمله، پلک زدن به شکل چشمگیری کاهش یافت.
- وقتی گفتار اهمیت بیشتری داشت، تعداد پلکها کمتر میشد.
- هرچه نویز محیط بیشتر بود، کاهش پلک زدن واضحتر بود.
- کاهش پلکزدن نشانه تلاش شناختی بیشتر برای درک گفتار بود.
“ما بهصورت تصادفی پلک نمیزنیم. هنگام دریافت اطلاعات مهم، سیستماتیک کمتر پلک میزنیم.” — کوپال
جالب اینکه تغییر نور محیط، چه تاریک، چه ملایم و چه بسیار روشن، هیچ تأثیری بر این الگو نداشت. تمرکز ذهنی عامل اصلی بود، نه شرایط نوری.
رفتار ذهن در پشت الگوهای پلک زدن
میزان پلک زدن بین افراد بسیار متفاوت است. یک نفر ممکن است دهبار در دقیقه پلک بزند و فردی دیگر هفتاد بار. اما این تفاوتها هیچ اثری بر الگوی اصلی مطالعه نداشت. همه شرکتکنندگان هنگام گوش دادن به بخش مهم جمله، کمتر پلک میزدند.
این ویژگی باعث میشود الگوهای پلک زدن به شاخصی ساده و کاربردی برای سنجش تلاش ذهنی تبدیل شود. این روش نیاز به تجهیزات پیچیده ندارد و تحت شرایط نوری مختلف قابل استفاده است.
پلک به عنوان یک توقف کوتاه در آگاهی بصری
به نظر میرسد مغز هنگام دریافت اطلاعات مهم، از هرجایی که ممکن است باعث کاهش تمرکز شود جلوگیری میکند. حتی یک پلک ساده میتواند وقفه کوتاهی در آگاهی بصری و افت جزئی در تمرکز ایجاد کند.
“پلک زدن با از دست دادن مقداری از اطلاعات — چه بصری و چه شنیداری — همراه است، به همین دلیل هنگام ورود اطلاعات مهم، بدن بهطور طبیعی پلک زدن را سرکوب میکند.” — میکائل دروش، همنویسنده مطالعه
این موضوع توضیح میدهد چرا زمانی که با دقت گوش میدهیم، نگاهمان لحظهای ثابتتر میشود. این یک «استراتژی آگاهانه» نیست، بلکه واکنش طبیعی بدن برای جلوگیری از لحظهای عدم تمرکز است.
ابعاد گستردهتر پژوهش: چرا الگوهای پلک زدن مهماند؟
این مطالعه نشان میدهد الگوهای پلک زدن میتوانند سرنخهایی مهم درباره تلاش ذهنی ما در محیطهای شلوغ ارائه دهند. هر کسی که سعی کرده در یک رستوران پر از سر و صدا به حرف دوستش گوش کند، این حالت را تجربه کرده است: تمرکز افزایش مییابد و بدن خودکار واکنشهایی از جمله کاهش پلک را نشان میدهد.
- پلک زدن شاخص ساده و کمهزینه برای سنجش توجه است.
- در آموزش میتواند نشان دهد دانشآموز چه زمانی در درک گفتار مشکل دارد.
- در شنواییشناسی میتواند به ارزیابی میزان تلاش شنیداری کمک کند.
- در آینده شاید فناوریها بتوانند بر اساس الگوی پلک کاربر تنظیم شوند.
یک واکنش ساده اما پرمعنا
در نگاه اول، پلک زدن یک واکنش کوچک و غیرارادی است. اما این پژوهش نشان میدهد این رفلکس کوچک توسط ذهن و نیازهای لحظهای تنظیم میشود. زمانی که اطلاعات اهمیت دارند، پلک زدن کند میشود. وقتی شرایط عادی میشود، ریتم پلک به حالت معمول بازمیگردد.
اینطور نیست که پلک زدن بتواند مشکل شنوایی را حل کند، اما میتواند نشان دهد ذهن هنگام تلاش برای درک گفتار چگونه عمل میکند. پژوهشهای آینده تحلیل خواهند کرد که هنگام هر پلک چه مقدار اطلاعات از دست میرود و آیا افراد در پلک زدن نیز سبکهای متفاوت دارند یا خیر.
نتیجه نهایی ساده است: یک پلک کوچک، چیزی که اغلب آن را نادیده میگیریم، میتواند میزان تلاش ذهنی ما را در مکالمات روزمره آشکار کند.
این مطالعه در مجله Trends in Hearing منتشر شده است.
نتیجهگیری: الگوهای پلک زدن چه میگویند؟
پژوهشها نشان میدهند الگوهای پلک زدن شاخصی قابل اعتماد برای سنجش تمرکز، توجه و میزان تلاش ذهنی هنگام گوش دادن هستند. این الگوها بدون آگاهی ما تغییر میکنند و درک بهتر آنها میتواند در شنواییشناسی، آموزش و طراحی فناوریهای آینده نقش مهمی داشته باشد.
source