تبيين مفهوم رقابت‌پذیری در حوزه پژوهش و فناوری

در یک پژوهش انجام شد؛

یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی، واحد‌های پژوهش و فناوری، بودجه پژوهشی تخصیص داده شده به امر پژوهش است و این عامل باعث تمایز کشور‌های غنی از فقیر می‌شود.

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، یکی از عوامل مهم و اثرگذار در رتبه رقابتپذیری کشورها، پژوهش و فناوری است، چراکه امروزه فناوری رقابت‌پذیری در سطوح مختلف را بیش از پیش تحت‌تأثیر قرار داده و دستیابی به رقابت‌پذیری از طریق فناوری نیازمند نوآوری فناورانه است. 

رضا بندريان (عضو هيأت‌علمی پژوهشگاه صنعت نفت و استاديار پژوهشی) در مقاله‌ای با عنوان «تبيين مفهوم رقابت‌پذیری در حوزه پژوهش و فناوری» به این موضوع پرداخته است که پیش‌نیاز نوآوری فناورانه، پژوهش و فناوری است در نتیجه رقابت‌پذیری پژوهش و فناوری در کسب مزیت رقابتی ناشی از فناوری، الزامی راهبردی است. براین مبنا تأکید بر نقش پژوهش و فناوری در افزایش شاخص رقابت‌پذیری کشورها، بدون توجه به رقابت‌پذیری پژوهش و فناوری، معنایی نخواهد داشت.

* پیشرفت فناوری و اهمیت آن در فرایند جهانی‌شدن

فناوری، رقابت‌پذیری کسب و کار‌ها را بیش از پیش تحت‌تأثیر قرار داده است

در این پژوهش مطرح شده است که پیشرفت سریع فناوری و اهمیت آن در فرایند جهانی‌شدن، رویارویی جوامع بشری را از برخورد‌های نظامی به رقابت‌های فناورانه تبدیل کرده، به گونه‌ای که یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی، واحد‌های پژوهش و فناوری و نیز بودجه پژوهشی تخصیص داده شده به امر پژوهش است و این عامل باعث تمایز کشور‌های غنی از فقیر می‌شود.

به گفته این پژوهش اگرچه ممکن است راه‌های گوناگونی برای رقابت وجود داشته باشد، اما در یک محیط فوق رقابتی نوآوری اهمیت کلیدی دارد. از سوی دیگر، فناوری نقش بسیار مهمی در فرایند جهانی شدن و اتخاذ راهبرد‌های رقابتی در سطح جهانی ایفا می‌کند. 

در ادامه این پژوهش آمده است که نقش محوری و کلیدی فناوری در رشد و توسعه بنگاه‌ها و در نتیجه کشور‌ها امری روشن و تردیدناپذیر است وفناوری به تمامی ابعاد کسب و کار وارد شده و رقابت‌پذیری کسب و کار‌ها را بیش از پیش تحت‌تأثیر قرار داده است.

* اهمیت پیوند نوآوری در صنایع فناوری‌محور

در این پژوهش آمده است که فرایند نوآوری، پیوند مستحکمی با فناوری به‌ویژه در صنایع فناوری‌محور دارد. فناوری به یک عنصر محوری برای کسب مزیت رقابتی تبدیل شده و ظرفیت ایجاد فناوری برای ماندگاری بلندمدت صنایع فناوری محور در بازار بسیار مهم و حیاتی است. 

به زعم این پژوهش فناوری را می‌توان هم از بیرون به دست آورد و هم در داخل توسعه داد. در هر دو مورد، فعالیت‌های پژوهش و فناوری نقش مهمی را ایفا می‌کنند، چرا که اکتساب فناوری بیرونی نیازمند انطباق آن با نیاز‌ها و اهداف است و پژوهش و فناوری در این حالت به درک و جذب بهتری از فناوری منجر می‌شود

این پژوهش توضیح می‌دهد که یک وابستگی مداوم به منابع فناوری بیرونی می‌تواند موقعیت رقابتی را تضعیف کند، پس تلاش‌های پژوهش و فناوری برای حفظ و تقویت موقعیت رقابتی، حیاتی است.

* چرایی ضرورت رقابت‌پذیری پژوهش و فناوری در کشور

در ادامه این پژوهش آمده است که با مقایسه رتبه‌های مرتبط با فناوری و نوآوری می‌توان به این نکته پی برد که ایران سرمایه‌گذاری مناسبی در حوزه پژوهش و فناوری انجام داده، اما در حوزه‌های محدودی به رقابت‌پذیری فناورانه دست یافته است.

رقابت‌پذیری پژوهش و فناوری به طور ساده یعنی سرمایه‌گذاری روی پژوهش و فناوری

 به گفته این پژوهش رقابت‌پذیری پژوهش و فناوری در کشور ضرورتی انکارناپذیر است و رقابت‌پذیری پژوهش و فناوری به طور ساده یعنی سرمایه‌گذاری روی پژوهش و فناوری که در مقایسه با سایر گزینه‌ها دارای توجیه باشد. 

از دیدگاه پژوهشگران این پژوهش در سطح ملی بازده پژوهش و فناوری باید در مقایسه با فعالیت‌های دیگر قابل قبول باشد و پژوهش و فناوری با توجه به فلسفه وجودیشان که توسعه فناوری است باید نسبت به انتقال فناوری بازده و توجیه بالاتری داشته باشد.

این پژوهش مطرح می‌کند که سرمایه‌گذاری که روی پژوهش و فناوری در یک بخش خاص صورت می‌گیرد نیز در مقایسه با همان میزان سرمایه‌گذاری در یک بخش دیگر باید منافع اقتصادی و برتری رقابتی بیشتری را ایجاد کند.

* موارد قابل اهمیت در تصمیم‌سازی کارامدتر درباره پژوهش و فناوری

در پایان این پژوهش به این مهم اشاره شده است که یکی از اقدامات اساسی، هم‌راستایی رقابت‌پذیری پژوهش و فناوری با رقابت‌پذیری در سطح مربوطه (بنگاه، صنعت و ملی) است. برتری از آن کسانی است که نه تنها می‌دانند چگونه پژوهش و فناوری را هم‌راستا کنند، بلکه می‌دانند چطور این هم‌راستایی را بسنجند. 

در جمع‌بندی نهایی پژوهش حاضر آمده است که برای یک تصمیم‌سازی کارامدتر درباره پژوهش و فناوری باید این موارد را در نظر گرفت:

• اندازه‌گیری سهم پژوهش و فناوری در تحقق اهداف سطح مورد نظر (بنگاه، صنعت و ملی)
• استفاده از ابزار‌ها و تکنیک‌های مناسب برای تصمیم‌سازی و سنجش رقابت‌پذیری در سطوح مختلف 
• هماهنگی کسب‌وکار‌های بلندمدت و محوری با طرح‌ریزی پژوهش و فناوری
• تدوین اهداف شفاف و قابل اندازه‌گیری و تمرکز روی مسیر‌های مشخص پژوهش و فناوری برای دستیابی به نوآوری فناورانه.