به گزارش گروه رسانهای شرق،
بیماریهای تنفسی سالهاست عامل دوم مرگومیر تهرانیهاست. رتبه نخست هم بیارتباط با آلودگی هوا نیست و اولین دلیل مرگ تهرانیها بیماریهای قلبی عروقی است. روز گذشته اما مهدی بابایی آماری تکاندهنده از مرگومیر تهرانیها در آبانماه ارائه داد و اعلام کرد براساس آمار بهشت زهرا، روزانه تهران 180 فوتی داشته که هم زمان با آغاز آلودگی هوا این رقم به مرگ روزانه 220 نفر رسیده و رشد ۲۰درصدی در یک ماه نشاندهنده وضعیت فاجعهبار آلودگی هواست. مهدی بابایی، رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران، معتقد است با این مدل حکمرانی امیدی به تغییر وضعیت جدی در بحث آلودگی هوا نداریم؛ سالهای سال است که قوه مجریه به تکالیف خودش عمل نمیکند، قوه مقننه نظارت عالیه را انجام نمیدهد و قوه قضائیه به ترک فعلها رسیدگی نمیکند. تنها راه پیشرو تغییر مدل حکمرانی در این حوزه است و مسیر باید از طریق قوه مقننه پیگیری شود وگرنه همین وضعیت ادامه خواهد داشت. وی ادامه داد: موضوع آلودگی هوا مستقیما با جان مردم طرف است. رشد ۲۰درصدی در یک ماه نشاندهنده وضعیت فاجعهبار آلودگی هواست. وزارت بهداشت باید در این زمینه شفافسازی و میزان افزایش مراجعات را اعلام کند. متأسفانه بعضی اوقات صرفا تغییر رویهها زمانی رخ میدهد که جان مردم مستقیم تهدید میشود. عضو شورای شهر تهران اضافه کرد: پیشنهاد میکنم خانواده متوفیانی که عزیزانشان دچار مرگ ناگهانی شدهاند، از مسئولان و متولیان شکایت کنند تا شاید قوه قضائیه جدیتر به این موضوع ورود کند. این عضو شورای شهر تهران تأکید کرد که هر هفته در تذکراتش به یکی از نهادهایی که در اجرای قانون هوای پاک کمکاری کردهاند، تذکر خواهد داد. او در جلسه روز یکشنبه هم به کمکاری پلیس در حوزه جریمه خودروهای فاقد معاینه فنی پرداخته بود. او گفته بود: طیفی از ماشینها میروند و خارج از تهران معاینه فنی میگیرند، اما به نظر من شرایط از این وخیمتر است. روزانه بیش از یکونیم میلیون تردد برای راهنمایی و رانندگی ارسال میشود تا بررسی شوند معاینه فنی دارند یا ندارند. وی ادامه داد: بااینحال، در حال حاضر راهنمایی و رانندگی روزانه بیشتر از ۳۰۰ هزار استعلام را جواب نمیدهد. حالا اینکه دغدغه داشته باشیم مثلا پنج میلیون تردد هم در اختیار راهنمایی و رانندگی قرار دهیم، باز هم ۳۰۰ هزار استعلام را بیشتر جواب نمیدهند. به گفته او، شهرداری هم اعلام آمادگی کرده که ما آمادهایم زیرساختهای راهنمایی و رانندگی را توسعه بدهیم که بتوانند تمام ترددها را جواب دهند، اما متأسفانه این ترک فعل صورت گرفته است. از استاندار تهران و دستگاههای مسئول درخواست داریم به ترک فعل رسیدگی کنند. مهدی چمران نیز روز گذشته در حاشیه شورای شهر تهران به رسانهها گفت: آلودگی هوای تهران راهحل دارد. شهرهای بزرگتر از ما هم بودهاند که کار خوبی انجام دادند و ما هم میتوانیم انجام دهیم. فقط نگارش یا تصویب قانون مهم نیست و اجرای آن مهم است. جلسات بررسی باید برگزار شود و اگر نگذارند مجبوریم از دستگاهها دعوت کنیم تا برای مردم مطرح کنیم. وزارت کشور یکی از نهادهایی است که باید به تهران و شهرهای مختلف اتوبوس بدهد و به دلایل شرایط مالی و دیگر دلایل این اقدام را انجام ندادند. حتی اتوبوسهای قراردادهای منعقدشده در سالهای قبل را نیز تحویل ندادند یا کمتر تحویل دادند. وی افزود: توسعه حملونقل عمومی و کاستن از تردد شخصی یکی از راهکارهای کاهش آلودگی هواست. اگر خودروهای شخصی نیز برقی و هیبریدی شوند، اثرگذار خواهد بود. البته ما در شرایط جغرافیایی خاصی به لحاظ وزش باد و باران هستیم. کمااینکه دیدیم شب گذشته (شب دوشنبه) با بارش محدود باران هوای تهران پاکتر شد. مهدی بابایی، رئیس کمیته ایمنی شورا، در گفتوگو با «شرق» در توضیح تذکر خود گفت: نکتهای که در تذکر عنوان کردم، این بود که متأسفانه آمار قطعی نشان میدهد تعداد فوتیهای ما نسبت به یک ماه گذشته افزایش پیدا کرده است. مسئله اصلی، فقط آلودگی هوا نیست، بلکه مدل ناکارآمد حکمرانی در مدیریت این بحران است. نکته مهمی که من در جلسه تأکید کردم، این بود که با این مدل حکمرانی، امیدی به اصلاح وضعیت آلودگی تهران ندارم.
بابایی با اشاره به ترک فعلها در اجرای قانون هوای پاک گفت: نهادهای نظارتی نسبت به درست اجراشدن قانون هوای پاک ورود نمیکنند. دستگاههایی که تکالیف قانونیشان را انجام ندادهاند، پیگیری نمیشوند و ترک فعلها به آنها نسبت داده نمیشود. او یکی از ریشههای اصلی این وضعیت را نبود مدیریت واحد شهری دانست: نکته اصلی در مدل حکمرانی این است که یکی از راههای تغییر آن، مدیریت واحد شهری است؛ مدیریتی که بتواند به دستگاههای مختلف دستور بدهد و آنها هم پاسخگو باشند. تا این مدل حکمرانی عوض نشود، وضعیت همین است.
رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران تأکید کرد که در حال حاضر، تنها راه ممکن برای پیگیری جدی آلودگی هوا، ورود مستقیم رئیسجمهور یا معاون اول او است: «الان تنها روشی که امکانپذیر است، این است که شخص رئیسجمهور یا معاون اول جلسه بگذارند و بهصورت مستمر و هفتگی موضوع رفع آلودگی هوا را از دستگاههای مختلف پیگیری کنند. این خودش نشان میدهد مدل حکمرانی اشتباه است، چون کاری که میشود به مدیریت شهری تفویض شود، باید توسط بالاترین مقام اجرائی کشور پیگیری شود». بابایی با انتقاد از بیسرانجامماندن پروندههای ترک فعل گفت: یکی از دلایلی که به ترک فعل رسیدگی نمیشود، این است که اصلا پروندهای در قوه قضائیه تشکیل نمیشود. او ورود قضائی خانواده قربانیان آلودگی هوا را مطرح کرد: گفتم خانواده متوفیانی که عزیزانشان دچار مرگ ناگهانی شدهاند و این احتمال جدی وجود دارد که به دلیل آلودگی هوا بوده باشد، در دستگاه قضا از متولیان اجرای قانون هوای پاک شکایت کنند. او تأکید کرد که این شکایتها میتواند هم جنبه حقوقی و هم کیفری داشته باشد، هم درخواست دیه کنند و هم مدیرانی که در این حوزه ترک فعل کردهاند، تعیین تکلیف شوند. چون موضوع قتل غیرعمد بوده و موضوع بسیار جدی است و دستگاه قضا باید به آن بپردازد. بابایی یادآور شد: وقتی برای جان یک انسان شکایت میشود، قوه قضائیه موظف است رسیدگی کند. شما شاکی هستید و میگویید عزیز من به دلیل آلودگی هوا از بین رفته و این نهادها در وظایفشان اهمال کردهاند، باید تعیین تکلیف شود. در ادامه، رئیس کمیته ایمنی شورا از بیعملی مجلس نیز انتقاد کرد و گفت: میبینم نه قوه قضائیه جدی ورود میکند و نه قوه مقننه. نمایندگان در مجلس سخنرانی میکنند، اما با سخنرانی که مشکل حل نمیشود. قانونگذاری کنید، نظارت دقیق انجام بدهید. اینطوری که درست نمیشود. با این وضعیتی که در این چهار دهه حکمرانی شاهدش هستیم، به نتیجهای نرسیدهایم.
مهدی اقراریان، رئیس کمیته نظارت شورای شهر تهران نیز در گفتوگو با «شرق» گفت: آمارهای رسمی نشان میدهد تعداد متوفیان در تهران طی یک ماه اخیر با رشد ۲۰درصدی همراه بوده است. مشاهدههای میدانی و تجربه شهروندان نیز این وضعیت را تأیید میکند و در روزهای اخیر شمار درخور توجهی از شهروندان با مشکلات حاد تنفسی و جسمی به مراکز درمانی مراجعه کردهاند. رئیس کمیته نظارت شورای شهر تأکید کرد: اعضای شورا تلاش کردهاند صدای شهروندانی باشند که صدای آنها به گوش مسئولان اجرائی نمیرسد. امروز تهران به نمادی از «حکمرانی نمایشی» تبدیل شده است؛ حکمرانیای که بهجای حل مسائل اساسی شهر، صرفا به انتقال بحرانها از یک دوره مدیریتی به دورهای دیگر بسنده کرده است. اقراریان با بیان اینکه تهران نیازمند تغییر اساسی در شیوه اداره است، افزود: برای عبور از وضعیت موجود، نخست باید اشتباهات گذشته به رسمیت شناخته شود. بهجای هزینهکرد میلیاردها تومان از منابع عمومی شهر در قالب کمپینهای تبلیغاتی و پروژههای نمایشی با اهداف سیاسی، باید ضرورت نجات تهران بهعنوان یک اولویت ملی پذیرفته شود. رئیس کمیته نظارت شورای شهر با اشاره به برخی وعدههای محققنشده گفت: از وعده ورود ۲۵ هزار دستگاه ون به ناوگان حملونقل عمومی، تنها حدود ۲۵۰ دستگاه محقق شده است. در حوزه نوسازی تاکسیها نیز با وجود وعده نوسازی ۴۰ هزار دستگاه، آمار تحقق کمتر از ۲۰ درصد را نشان میدهد. این در حالی است که در این دوره مدیریتی، منابع مالی گستردهای در حد میلیارد دلار به شهر تهران اختصاص یافته است. اقراریان با ابراز نگرانی از آینده مدیریت شهری تأکید کرد: شهردار آینده تهران با انبوهی از ابرچالشها روبهرو خواهد بود؛ چالشهایی که ریشه آنها به دوره مدیریت فعلی بازمیگردد. به گفته او، شهری تحویل داده خواهد شد که به دلیل ضعف دانش و تخصص در اداره آن و نیز تغییرات رخداده در ضوابط قانونی انتصاب شهردار، با مشکلات ساختاری جدی مواجه است. اقراریان یادآور شد: تغییر حکمرانی مورد نیاز برای حل بحران آلودگی هوا، مقیاسی فراتر از شهرداری تهران دارد. برای نجات تهران در گام نخست، تمرکززدایی از پایتخت یک ضرورت حیاتی است؛ موضوعی که مستقیما در حوزه اختیارات دولت و مجلس قرار دارد. او افزود: هرچند برخی دستگاهها میتوانند به صورت داوطلبانه و در چارچوب مسئولیت اجتماعی، از تهران خارج شوند. بهعنوان نمونه، امروز دو خودروساز بزرگ کشور، ایرانخودرو و سایپا، بخش عمدهای از فعالیتهای مرکزی خود را در تهران و حاشیه آن متمرکز کردهاند، درحالیکه میتوانند با همکاری دولت و شهرداری، از پایتخت خارج شوند و به کاهش بار جمعیتی و زیستمحیطی تهران کمک کنند. همچنین بسیاری از بانکها و حتی برخی دانشگاهها نیز این ظرفیت را دارند که از تهران مهاجرت کنند، اما این اقدام نیازمند زمینهسازی، برنامهریزی و حمایت نهادی است. اقراریان با انتقاد از رویکرد مدیریت شهری در این حوزه گفت: یکی از اشتباهات راهبردی شهرداری در این دوره آن بود که با وجود در اختیار داشتن ظرفیتهای گسترده زیرساختی، رسانهای، تبلیغاتی و بیلبوردهای شهری، مسئله تمرکززدایی از پایتخت را به یک گفتمان ملی تبدیل نکرد. او افزود: شهرداری تهران این توان را داشت که لیدر یک جریان ملی در حوزه تمرکززدایی باشد، همانگونه که با صرف میلیاردها تومان توانست کمپینهای تبلیغاتی گستردهای برای نمایش موفقیتهای مدیریت شهری به راه بیندازد. اگر این ظرفیت در مسیر حل مسائل اساسی شهر به کار گرفته میشد، امروز تمرکززدایی میتوانست به یکی از مطالبات جدی حاکمیتی تبدیل شود. رئیس کمیته نظارت شورای شهر تهران با اشاره به جایگاه مسئله تهران در سطح تصمیمگیریهای کلان کشور گفت: امروز، مسئله تهران در گفتمان حاکمیت در جایگاهی ضعیف قرار گرفته است. با وجود اظهارنظرهای پراکنده رئیسجمهور، هنوز ورود جدی و عملیاتی دولت و مجلس به این موضوع مشاهده نمیشود، درحالیکه برای تمرکززدایی از پایتخت نهتنها نیازی به اخذ مجوزهای پیچیده نیست، بلکه در برخی دورهها حتی قوانین مصوب و شوراهای رسمی مرتبط با این موضوع نیز وجود داشته است. او در ادامه علت اصلی اجرانشدن این سیاستها را «بحران شجاعت در تصمیمگیری» دانست و افزود: ما با دولتها و مجالسی مواجه هستیم که شجاعت لازم برای اتخاذ تصمیمهای اساسی و بنیادین را ندارند. این فقدان شجاعت، به کاهش سرمایه اجتماعی بازمیگردد؛ چراکه هرگاه سطح سرمایه اجتماعی یک دولت، مجلس یا حتی شورای شهر کاهش مییابد، جرئت اتخاذ تصمیمهای کلان و پرهزینه سیاسی نیز از میان میرود.
اقراریان با انتقاد از جایگزینشدن رویکردهای تبلیغاتی به جای حل مسائل واقعی گفت: در چنین شرایطی، مدیریتها به جای حل مسائل اساسی کشور، به سمت مدیریت افکار عمومی، پروپاگاندا و نمایشهای رسانهای حرکت میکنند؛ اتفاقی که امروز نهتنها در تهران، بلکه در سطح ملی نیز مشاهده میشود. او تأکید کرد: اگرچه تمرکز سخنان ما بهعنوان نمایندگان مردم در شورای شهر معطوف به تهران است، اما واقعیت این است که کشور با چالشهای موازی در حوزه حکمرانی مواجه است. با این حال، شهردار آینده تهران باید یکی از اصلیترین اولویتهای خود را پیگیری جدی تمرکززدایی از پایتخت از مسیر تعامل با دستگاههای مستقر در تهران، حضور مؤثر در هیئت دولت و جلب حمایت مجلس قرار دهد.
به گفته او، در صورت فراهمشدن این زمینهها، امکان تحقق مهاجرت معکوس یک تا دو میلیون نفر از تهران وجود دارد؛ هدفی که بدون اصلاح برخی قوانین و همراهی دولت و مجلس، دستیافتنی نخواهد بود. اقراریان با تأکید بر تقدم جان شهروندان بر منازعات سیاسی گفت: آنچه امروز بهوضوح مشاهده میشود، این است که جان شهروندان تهرانی و آسیبی که کشور در حوزه سرمایه اجتماعی متحمل میشود، در عمل اولویتی کمتر از بازیهای سیاسی گروهها و جناحها یافته است؛ درحالیکه این موضوع باید در صدر تصمیمگیریهای حاکمیتی قرار گیرد. او در پاسخ به پرسشی درباره امکان پیگیری حقوقی فوت شهروندان بر اثر آلودگی هوا، با اشاره به اظهارات مطرحشده در شورا مبنی بر امکان شکایت خانوادههای جانباختگان، با اشاره به جایگاه دادستانی در صیانت از حقوق عمومی افزود: براساس قانون، دادستانها در سراسر کشور ازجمله دادستان کل کشور و دادستان تهران، مسئولیت مستقیم در حوزه حقوق عامه دارند. از این منظر، آلودگی هوای تهران که به طور مستقیم به سلامت همه شهروندان آسیب وارد کرده، بدونتردید یک مسئله مبتنی بر حقوق عامه است و حتی بدون شکایت افراد نیز دادستانی میتواند رأسا به آن ورود کند. او ادامه داد: دادستانی کل کشور و بهویژه معاونت حقوق عامه دادستانی تهران میتوانند موضوع مرگومیرهای ناشی از آلودگی هوا را به صورت رسمی بررسی کنند. همچنین سازمان پزشکی قانونی این ظرفیت را دارد که با بررسی علل فوت، سهم آلودگی هوا را در مرگ شهروندان تعیین و عوامل مؤثر و مسئولان ترک فعل در دورهها و ادوار گذشته را شناسایی کند. اقراریان با تأکید بر نقش نظارتی شورا گفت: ما بهعنوان نمایندگان مردم این حق را داریم و این وظیفه را بر عهده داریم که از معاونت حقوق عامه دادستانی کل کشور و دادستانی تهران مطالبه کنیم که به موضوع فوت شهروندان تهرانی بر اثر آلودگی هوا ورود جدی، شفاف و عملیاتی داشته باشند. به باور من اگر این اتفاق رخ دهد، بسیاری از دستگاههایی که تاکنون به وظایف قانونی خود عمل نکردهاند، ناگزیر به اصلاح رفتار خود خواهند شد. او با اشاره به نقش فراتر از محکمه دستگاه قضائی در اصلاح حکمرانی افزود: تجربه نشان داده است که دستگاه قضائی صرفا در جایگاه صدور احکام قضائی عمل نمیکند، بلکه میتواند در اصلاح ساختار حکمرانی کشور نیز نقش مؤثری ایفا کند. از همین منظر، مطالبهگری رسانهها از رئیس قوه قضائیه در این زمینه را اقدامی درست و ضروری میدانم.
اقراریان تأکید کرد: انتظار من بهعنوان یک شهروند و بهعنوان نماینده مردم در شورای شهر این است که دستگاه قضائی، بهویژه معاونت حقوق عامه دادستانی تهران، به صورت مشخص به پرونده ترک فعلها و مرگومیرهای ناشی از آلودگی هوای تهران ورود کند. هرچند گزارشهایی در رسانهها در این زمینه منتشر شده، اما ضرورت دارد که اقدامات انجامشده و نتایج آن به صورت شفاف در اختیار افکار عمومی قرار گیرد. او نقش دستگاه قضائی در مسئله تمرکززدایی از پایتخت را نیز مؤثر دانست و گفت: یکی از نهادهایی که میتواند در تحقق سیاست تمرکززدایی از تهران نقش جدی ایفا کند، دستگاه قضائی است. من از منظر سیاستگذاری عرض میکنم که نقش قوه قضائیه را در اصلاح حکمرانی در ایران بسیار مؤثر میدانم و آمادگی داریم در این زمینه، هم گفتوگو و هم همکاری مشترک با مجموعه دستگاه قضائی و دادستانی انجام دهیم. آمار تکاندهنده روزانه ۲۲۰ فوتی در تهران، همزمان با تشدید آلودگی هوا، هشدار جدی از وضعیت فاجعهبار پایتخت است. اعضای شورای شهر میگویند تنها راه نجات، تغییر مدل حکمرانی و ورود مستقیم رئیسجمهور یا معاون اول اوست؛ حکمرانیای که چهار دهه است با کمکاری دستگاهها جان شهروندان را تهدید میکند.
source