اختلال‌های مکرر اینترنت صدای همه را درآورد

به گزارش خبرگزاری آنا؛ با وجود گمانه‌زنی‌های متعدد درباره علت این اختلال‌ها، دو نکته روشن است؛ کسب‌وکار‌های مصرفی محبوب به‌طور فزاینده‌ای به چند شرکت بزرگ زیرساختی وابسته‌ هستند که خدمات ابری را با هزینه کمتر ارائه می‌دهند، و در صورت بی‌احتیاطی یکی از این شرکت‌ها، یک آسیب‌پذیری نرم‌افزاری یا اشتباه جزئی می‌تواند به‌سرعت به مشتریان متعدد سرایت کرده و نیمی از اینترنت را از کار بیندازد.

اری مایر، مدیر فنی سابق اداره حمایت مالی مصرف‌کنندگان در دولت بایدن، این موج اختلال‌ها را «به‌طور خاص فاجعه‌بار» توصیف کرده و گفته است: «این شبیه چیزی است که درباره Y۲K به ما هشدار داده بودند، اما اکنون به‌طور مکرر رخ می‌دهد.» این اختلال‌ها آن‌قدر رایج شده‌اند که شوخی‌های مرتبط با آن‌ها، مبتنی بر دانش زیرساخت اینترنت، به‌صورت میم‌های محبوب در دنیای علوم رایانه درآمده‌اند.

انحصار زیرساختی و پیامد‌های فنی و اجتماعی

شرکت‌های بزرگ خدمات ابری که به‌عنوان «ابرمقیاس‌پذیرها» شناخته می‌شوند، پس از تثبیت مدل تجاری خود، به‌راحتی زیرساخت‌های گسترده‌ای ایجاد کرده و خدمات را با قیمت رقابتی عرضه می‌کنند. این روند موجب سلطه چند شرکت بر صنعت شده که منتقدان آن را «نقطه شکست واحد» در صورت بروز مشکل می‌دانند.

مایر تأکید کرده است: «وقتی یک باگ در یک شرکت می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند، این فقط یک مسئله فنی نیست، بلکه نشانه‌ای از تمرکزگرایی است.» اختلال‌های اینترنتی از آغاز پیدایش این فناوری وجود داشته‌اند، اما از اواخر اکتبر تاکنون سه مورد بزرگ رخ داده که در این بازه زمانی کوتاه بی‌سابقه بوده و مشکلات جدی برای طیف وسیعی از کاربران ایجاد کرده‌اند.

نخستین مورد مربوط به آمازون وب‌سرویس در تاریخ ۲۰ اکتبر بود که دسترسی کاربران به پلتفرم‌های بازی مانند Roblox و Fortnite و دوربین‌های Ring را قطع کرد. گزارش‌هایی نیز منتشر شد مبنی بر اینکه برخی کاربران حتی نتوانستند تخت‌های هوشمند متصل به اینترنت خود را راه‌اندازی کنند. سناتور آمریکایی الیزابت وارن پس از این اختلال در حساب میکروبلاگ اجتماعی خود نوشت: «اگر یک شرکت می‌تواند کل اینترنت را از کار بیندازد، آن شرکت بیش از حد بزرگ است.»

لزوم نظارت دولتی و کاهش تمرکز زیرساختی

پلتفرم رایانش ابری مایکروسافت، Azure، در تاریخ ۲۹ اکتبر دچار اختلال شد و بسیاری از خدمات این شرکت در سراسر جهان را درست پیش از انتشار گزارش مالی فصلی از کار انداخت. این دو اختلال موجب سردرگمی شدید در دو شرکت هواپیمایی شد: Delta که از آمازون وب سرویس استفاده می‌کند و Alaska که به Azure وابسته است. سپس نوبت به اختلال کلادفلر در روز سه‌شنبه رسید که مدیرعامل آن، متیو پرینس، آن را بدترین اختلال از سال ۲۰۱۹ تاکنون دانست.

پرینس در توضیح فنی پس از اختلال نوشت: «برای تأثیر منفی بر مشتریان و اینترنت به‌طور کلی، عذرخواهی می‌کنیم. با توجه به اهمیت کلادفلر در اکوسیستم اینترنت، هرگونه اختلال در سامانه‌های ما غیرقابل قبول است.» وی افزود: «اینکه در دوره‌ای از زمان، شبکه ما قادر به مسیریابی ترافیک نبود، برای همه اعضای تیم ما دردناک است. می‌دانیم که امروز شما را ناامید کردیم.»

هر یک از این شرکت‌ها با مشکلات متفاوتی مواجه بودند. کلادفلر ابتدا تصور کرد تحت حمله سایبری گسترده قرار گرفته، اما سپس علت را «باگ» در نرم‌افزار مقابله با ربات‌ها تشخیص داد. آمازون وب سرویس و مایکروسافت نیز با مشکلاتی در پیکربندی سامانه‌های خود با سامانه نام دامنه (DNS) مواجه شدند؛ سامانه‌ای که به‌عنوان «دفترچه تلفن» اینترنت شناخته می‌شود و آدرس‌های اینترنتی را به نشانی‌های عددی فنی متصل می‌کند.

تهدید امنیت ملی و ضرورت اقدام راهبردی

این اختلال‌ها یک سال پس از حادثه‌ای غیرمعمول رخ داده‌اند که در آن شرکت‌هایی که از رایانه‌های مبتنی بر مایکروسافت و خدمات امنیتی CrowdStrike استفاده می‌کردند، ناگهان با صفحه آبی مرگ مواجه شدند. علت این حادثه، اشکال در به‌روزرسانی خودکار نرم‌افزار CrowdStrike بود که موجب تأخیر در پرواز‌ها و اختلال در شبکه‌های پزشکی و پلیس شد.

در نهایت، همه این موارد نمونه‌هایی از اشکالات نرم‌افزاری جزئی بودند که در سامانه‌های عظیم این شرکت‌ها گسترش یافته و موجب سقوط متوالی وب‌سایت‌ها شدند. اسد رمضانعلی، مدیر سیاست‌گذاری هوش مصنوعی و فناوری در مرکز سیاست‌گذاری دانشگاه وندربیلت و معاون سابق دفتر سیاست‌گذاری علمی و فناوری کاخ سفید، این تمرکز زیرساختی را «هم شکست بازار و هم تهدیدی برای امنیت ملی» دانسته است.

وی به شبکۀ ان.بی.سی آمریکا گفته است: «این تمرکز، هم شکست بازار است و هم تهدیدی برای امنیت ملی، وقتی که بخش بزرگی از جامعه به این لایه‌های زیرساختی وابسته شده‌اند.» جیمز کرچمار، مدیر فناوری گروه خدمات ابری Akamai، نیز گفته است که مهندسان شرکت‌های ابری همواره می‌توانند احتمال و شدت اختلال‌ها را کاهش دهند، اما باید به‌صورت راهبردی از این ظرفیت استفاده کنند.

وی تأکید کرده است: «مهندسان بی‌نهایت ندارید، اما این‌طور نیست که مجبور باشید دست‌ها را بالا ببرید و بگویید هیچ راهی وجود ندارد.» همچنین، فشار فزاینده‌ای برای برخورد با این اختلال‌ها به‌عنوان چیزی فراتر از مزاحمت‌های جزئی یا هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر عصر دیجیتال در حال شکل‌گیری است.

جی. بی. برنچ، فعال حوزه پاسخ‌گویی شرکت‌های فناوری در سازمان Public Citizen، خواستار نظارت بیشتر دولت بر صنعت خدمات ابری شده و گفته است: «باید در هر بار وقوع این اختلال‌ها تحقیقاتی صورت گیرد، زیرا زیرساختی که اقتصاد ما حداقل در حوزه دیجیتال بر آن استوار است، در اختیار چند شرکت معدود قرار دارد و این مسئله بسیار نگران‌کننده است.»