به گزارش خبرگزاری آنا؛ علی یوسفی‌کما، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و مدیر ارشد طرح ملی ربات انسان‌نمای سورنا، در ابتدای سخنرانی خود در رویداد «حرکت هوشمند در آینده متصل و خودران» که امروز در حاشیه آخرین روز شانزدهمین نمایشگاه فناوری نانو برگزار شد، بیان کرد: «این پروژه نخستین بار در سال ۱۳۸۶ توسط یکی از شرکت‌های فعال در حوزه صنایع و معادن غیردولتی به ما پیشنهاد شد. در آن زمان، موضوع رباتیک در ایران بسیار ناشناخته بود و ما تصمیم گرفتیم آن را به شکل انسان‌نما توسعه دهیم.»
وی ادامه داد: «در آغاز، این پرسش مطرح بود که چنین رباتی چه کاربردی دارد؟ برخی آن را صرفاً یک اسباب‌بازی تلقی می‌کردند. در همان زمان، آقای توکلیون از انجمن علمی پیشنهاد دادند که مجری همایش‌های فناوری و خلاقیت، یک ربات انسان‌نما باشد. ما نیز تصمیم گرفتیم این ایده را عملی کنیم و ربات را وارد فضای عمومی و روزمره کنیم.»
سورنا باید مجری صدا و سیما شود
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در ادامه گفت: «به ما اعلام شد که تنها دو ماه فرصت داریم. از ما خواسته شد حتی شماتیک پروژه را ارائه دهیم. یکی از مدیران وقت با صداقت کامل، خارج از چارچوب قراردادی، نوشت که سورنا باید به عنوان ربات انسان‌نمای مجری همایش‌های صدا و سیما معرفی شود.»
یوسفی‌کما در ادامه توضیح داد: «نسخه اولیه سورنا با چرخ حرکت می‌کرد و فاقد قابلیت گام‌برداری بود، اما دست و سر آن قابلیت حرکت داشت و به سیستم گفتار نیز مجهز بود. همین ویژگی‌ها موجب جلب توجه رسانه‌ها شد و پروژه به‌تدریج گسترش یافت.»
وی افزود: «با افزایش ابعاد پروژه، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به عنوان حامی مالی وارد میدان شد و برند سورنا را خریداری کرد. این سازمان در سال ۱۳۸۹ با بودجه‌ای حدود ۴۵ هزار دلار، نسخه جدید سورنا را رونمایی کرد. قرارداد رسمی با سازمان گسترش منعقد شد و توسعه پروژه به مرکز دانشگاه تهران منتقل گردید.»
این دانشمند ایرانی خاطرنشان کرد: «این پروژه در آن زمان قابل مقایسه با طرح‌های ملی دیگر بود و در سراسر کشور توسط دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دنبال شد. دو طرح از این مجموعه به دانشگاه تهران اختصاص یافت که یکی از آن‌ها پروژه سورنا بود. این موفقیت حاصل تلاش تیمی از دانشجویان، اساتید، خانواده‌ها و کارگران بود که با وجود محدودیت‌ها، حاضر به سرمایه‌گذاری شدند.»
تربیت متخصصان و حضور در شرکت‌های بین‌المللی
وی با اشاره به تربیت نیرو‌های متخصص در این مسیر گفت: «با وجود چالش‌های تخصصی، بسیاری از افراد در این پروژه آموزش دیدند و امروز در جایگاه‌های مهمی قرار دارند. یکی از این افراد اکنون مدیرعامل مجموعۀ هیومن به عنوان یکی از شرکت‌های معتبر فعال در حوزه ربات‌های انسان‌نما در کشور کانادا است. این شرکت با سرمایه‌گذاری خصوصی و بودجه‌ای بالغ بر دو میلیارد دلار راه‌اندازی شده و دفتر مرکزی آن در شهر ونکوور قرار دارد.»
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران افزود: «این تاریخچه را بیان کردم تا روشن شود که زمانی که ایران وارد حوزه ربات‌های انسان‌نما شد، در لبه دانش جهانی قرار داشت. امروز نیز کم‌وبیش در همان جایگاه هستیم. این موفقیت‌ها حاصل باور کارفرمایان و سرمایه‌گذاری‌های مؤثر است.»
وی ادامه داد: «پس از سه تا چهار سال، در سال ۱۳۹۴، نسخه سوم سورنا رونمایی شد. این نسخه کاملاً قابل رقابت با نمونه‌های خارجی بود. پوشش خبری آن در کشورهای آلمان و شرق آسیا بسیار فنی، دقیق و گسترده بود. حتی در برخی موارد، بازتاب رسانه‌ای آن در خارج از کشور بهتر از داخل بود.»
شناخت جهانی در سایۀ کم‌توجهی داخلی
یوسفی‌کما با اشاره به دلایل کم‌توجهی رسانه‌های داخلی گفت: «در داخل کشور، به دلایلی که قابل حدس هستند، ترجیح دادیم مانور زیادی ندهیم. با این حال، انجمن‌های علمی معتبر، سورنا را به عنوان ربات انسان‌نمای ایرانی به رسمیت شناختند.»
وی افزود: «در آن زمان، فقط چند کشور صاحب فناوری ربات انسان‌نما بودند. برخلاف امروز که بسیاری درباره این فناوری صحبت می‌کنند، در آن دوره، این حوزه تازه در حال شکل‌گیری بود.»
او ادامه داد: «در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۵، ادبیات ربات انسان‌نما تازه از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی به صنایع راه یافته بود. حتی چهره‌هایی مانند ایلان ماسک هنوز ادعا‌های فعلی را مطرح نکرده بودند. چند سال بعد، این موضوع علنی شد و ربات‌های انسان‌نما به عنوان محصول آینده صنعت شناخته شدند.»
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: «زمانی که صنایع بزرگ وارد این حوزه شدند، سرمایه‌گذاری‌های کلان آغاز شد. به عنوان نمونه، شرکت هیومن کانادا با سرمایه‌گذاری دو میلیارد دلاری فعالیت خود را آغاز کرد. در مقابل، دانشگاه‌های دولتی در ایران با چالش‌هایی مانند تأمین حقوق اساتید مواجه هستند و نمی‌توانند با چنین سرمایه‌گذاری‌هایی رقابت کنند.»
سورنا ۵؛ تغییر مسیر از دانشگاه به صنعت
یوسفی‌کما تأکید کرد: «برای ادامه مسیر، باید صنایع بزرگ وارد میدان شوند و پروژه‌ها را پرزنت کنند. ما تاکنون نسخه‌های سورنا ۱ تا ۴ را توسعه داده‌ایم و ان‌شاءالله امسال نسخه پنجم سورنا رونمایی خواهد شد. با تغییر رویکرد، این نسخه از فضای دانشگاهی خارج شده و وارد اجتماع و صنعت خواهد شد.»
او ادامه داد: «همان‌طور که ایلان ماسک گفته است، در ۱۵ سال آینده، ربات‌های انسان‌نما نقش بیشتری ایفا خواهند کرد. امروز دیگر پرسش این نیست که این فناوری به چه کار می‌آید، بلکه باید پرسید در کجا می‌تواند مفید واقع شود؛ همان‌جایی که انسان حضور دارد.»
هوش مصنوعی مجسم؛ نیازمند سکوهای متحرک
یوسفی‌کما در ادامه سخنرانی خود به تحول هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: «با ظهور هوش مصنوعی، نرم‌افزار‌ها نیز به‌سرعت پیشرفت کردند؛ اما اکنون هوش مصنوعی به مرحله‌ای رسیده که نیازمند تجسم فیزیکی و پلتفرم‌های عملیاتی است.»
وی افزود: «پلتفرم‌هایی نظیر خودرو‌های هوشمند، ربات‌های انسان‌نما و دستگاه‌های موبایل منعطف، نه‌تنها ابزار‌های پردازشی هستند بلکه به‌عنوان منابع ذخیره انرژی و گره‌های شبکه هوشمند نیز ایفای نقش می‌کنند.»
او در ادامه تأکید کرد: «امروزه ماشین‌هایی در اختیار داریم که قادرند طیف وسیعی از وظایف را انجام دهند. این پلتفرم‌های هوشمند متحرک، هم از باتری به‌عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند و هم به شبکه‌های ارتباطی متصل هستند. همانند یک انسان رباتیک، در زمان استراحت نیز به شبکه متصل می‌شوند و بخشی از زیرساخت داده و انرژی را تشکیل می‌دهند.»
جهش تمدنی؛ از زیست‌فناوری تا ربات‌های انسان‌نما
وی با اشاره به روند ترکیب انسان و ماشین اظهار داشت: «در آینده‌ای نه‌چندان دور، ماشین‌هایی خواهیم داشت که ترکیبی از انسان، ربات و خودرو هستند. این تحول، یک جهش تمدنی است که مشابه آن در تاریخ بشر بار‌ها رخ داده است.» او افزود: «برخی معتقدند که هوش مصنوعی از هوش فعلی انسان‌ها پیشی گرفته و این مسئله، گرچه جنجالی است، اما در میان سرمایه‌گذاران حوزه فناوری، به‌عنوان یک باور پذیرفته‌شده مطرح است.»
یوسفی‌کما ادامه داد: «همان‌طور که باکتری‌ها توانستند ماهی خلق کنند، ما نیز در مسیر خلق موجوداتی ترکیبی از انسان و ماشین قرار داریم. این تحول، نه‌تنها علمی بلکه اقتصادی و تمدنی است و ربات‌های انسان‌نما به‌زودی به چاه‌های نفت آینده تبدیل خواهند شد.»
وی خاطرنشان کرد: «در آینده، هر محل کار چند ربات انسان‌نما خواهد داشت؛ همان‌طور که روزی همه به لپ‌تاپ دسترسی پیدا کردند، اکنون نیز باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که ربات‌ها در دسترس عموم قرار گیرند. ربات‌های انسان‌نما با قیمت‌هایی کمتر از یک موتورسیکلت، می‌توانند به ابزار‌های روزمره تبدیل شوند و برای نسل آینده، منبعی بزرگ از ثروت و فناوری باشند.»
سورنا؛ نماد اقتدار ایرانی و طراحی بومی
یوسفی‌کما با اشاره به طراحی نمادین سورنا گفت: «طراحی این ربات با الهام از سردار محبوب اشکانی انجام شد؛ شخصیتی که در تاریخ ایران با اقتدار و پیروزی شناخته می‌شود. انتخاب این نام، نشان‌دهنده عزم ملی برای ورود به عرصه فناوری‌های پیشرفته است.»
وی افزود: «در سال ۱۳۹۴، با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، سورنا به‌طور رسمی رونمایی شد. این پروژه با تلاش جمعی متخصصان، دانشجویان و نهاد‌های علمی شکل گرفت و اکنون در مسیر تجاری‌سازی قرار دارد. هدف ما این است که سورنا از محیط دانشگاهی خارج شده و وارد صنعت، درمان و زندگی روزمره مردم شود.»
او ادامه داد: «در آن زمان، پیشنهاد ساخت این ربات مطرح شد و ما با استقبال کامل وارد فرآیند طراحی شدیم. با تشخیص درست زمان توسط معاون علمی وقت رئیس جمهور، حمایت‌های لازم صورت گرفت و رونمایی علنی انجام شد. اکنون پس از سورنا، حرکت‌های بعدی نیز در حال شکل‌گیری هستند.»
مسیر تجاری‌سازی و تعامل با جامعه
یوسفی‌کما با اشاره به تلاش‌های دانشگاه تهران در توسعه فناوری‌های پیشرفته گفت: «این ربات با همت جمعی از متخصصان و دانشجویان دانشگاه تهران ساخته شده و نسبت به نسل‌های پیشین، پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته است. اکنون در تلاش هستیم تا فرآیند تجاری‌سازی آن را آغاز کنیم.»
وی افزود: «دانشگاه تهران، پروژه‌های تحقیقاتی متعددی را در ارتباط با مراکز درمانی و صنعتی دنبال کرده است. پروژه‌های سورنا ۲ و ۳ نیز در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت، حدود دو ماهه، اجرا شدند و پوشش خبری مناسبی دریافت نکردند.»
او ادامه داد: «با وجود این، انجمن‌های مهندسی، به‌ویژه در رشته‌های مکانیک و برق، توجه ویژه‌ای به این پروژه داشتند. حتی در آمریکا نیز، بدون دریافت بازخورد از ما، چند سال پیش اقدام به معرفی ربات‌های برتر انسان‌نما کردند. در سکوهایی مانند یوتیوب نیز فیلم‌های کوتاهی از این ربات‌ها منتشر شده است.»
بازار جهانی ربات انسان‌نما؛ فرصت بزرگ اقتصادی
این دانشمند ایرانی با اشاره به نمایشگاه‌های بین‌المللی رباتیک و اتوماسیون گفت: «این نمایشگاه‌ها هر دو سال یک‌بار برگزار می‌شوند و با استقبال گسترده بازدیدکنندگان و خبرنگاران مواجه هستند. در حوزه ربات‌های انسان‌نما، خوشبختانه موفقیت‌های قابل‌توجهی حاصل شده است.»
وی ادامه داد: «با وجود چالش‌هایی نظیر اختلاف‌نظر میان دانشگاه‌ها و کارفرمایان، تلاش‌های علمی و انسانی همچنان ادامه دارد. منابع انسانی و باور به توانمندی‌های داخلی، زمینه‌ساز پیشرفت‌های بلندمدت خواهد بود.»
او افزود: «بازار جهانی ربات‌های انسان‌نما ارزشی بالغ بر ۳ هزار میلیارد دلار دارد. این بازار، فراتر از صنعت خودرو، به حوزه‌های انسانی وارد شده است. برخی از شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری‌های چند ده میلیارد دلاری وارد این عرصه شده‌اند و انواع مختلفی از ربات‌ها را توسعه داده‌اند.»
ربات‌های انسان‌نما وارد صنایع و خانه‌ها خواهند شد
یوسفی‌کما در جمع‌بندی سخنان خود گفت: «در حال حاضر، نگاه ما به توسعه سورنا تغییر کرده است. رویکرد آسان و کاربردی جایگزین نگاه صرفاً دانشگاهی شده است. صنایع بزرگ، سرمایه‌گذاران و مناطق مختلف باید این تحول را بپذیرند.»
وی افزود: «در ایران نیز اگر سرمایه‌گذاری صورت گیرد، نتایج آن ظرف شش ماه تا پنج سال قابل مشاهده خواهد بود. قطعاً این مسیر پاسخ خواهد داد.»
این دانشمند نخبۀ ایرانی در خاتمه گفت: «هدف ما این است که ربات‌های انسان‌نما در منازل نیز مورد استفاده قرار گیرند. این ربات‌ها نیازمند نیروی انسانی نیستند و می‌توانند جایگزین مناسبی در بسیاری از امور باشند. طراحی آن‌ها با دو دست، دو چشم و قابلیت‌های ارتباطی، نشان‌دهنده آمادگی برای ورود به زندگی روزمره است. سرمایه‌گذاری در این حوزه، سرمایه‌گذاری برای آینده تمدن است.»
source