تعلل وزارت نیرو در اجرای طرح ۷۰۰۰ مگاواتی/ خطر بازگشت خاموشی‌های تابستانی جدی شد

در گفت‌وگو با آنا تاکید شد

سرعت پایین وزارت نیرو در واردات و ترخیص صفحات خورشیدی، طرح بزرگ ۷۰۰۰ مگاواتی انرژی تجدیدپذیر را در آستانه شکست قرار داده است به طوری که کارشناس مسائل اقتصادی هشدار می‌دهد در صورت ادامه این روند، خاموشی‌های گسترده تابستان گذشته بار دیگر تکرار خواهد شد و صنایع کشور با زیان‌های میلیارد دلاری روبه‌رو می‌شوند.

به گزارش خبرگزاری آنا، وزارت نیرو، در حالی که وعده‌های بزرگی درباره طرح ۷۰۰۰ مگاواتی تامین صفحات خورشیدی داده است، تاکنون در واردات، ترخیص و بهره‌برداری آنها کند عمل کرده است. این عقب‌ماندگی می‌تواند منجر به تکرار خاموشی‌های گسترده در تابستان آینده شود و صنعت ایران را در معرض زیان‌های سنگینی قرار دهد.

در همین رابطه امیر قنبری پژوهشگر مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی آنا، گفت: مشکل ناترازی برق در ایران، کماکان به عنوان تهدیدی جدی برای معیشت خانوار‌ها و حیات اقتصادی صنایع کشور ادامه دارد. بر اساس اعلام رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد، تنها صنعت فولاد در چهار سال گذشته، به دلیل محدودیت‌های برق، فرصت صادرات و درآمدی معادل ۱۴ میلیارد دلار را از دست داده است. 

به گفته امیری؛ کارشناسان، ریشه این بی‌ثباتی را در سبد تولید برق تک‌سویه و وابستگی شدید به نیروگاه‌های حرارتی می‌دانند که تاب‌آوری شبکه را به شدت کاهش داده است. در این میان، راهکار نجات‌بخش توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، به ویژه خورشیدی، با کندی عملکرد وزارت نیرو در اجرای «طرح ۷۰۰۰ مگاواتی» مصوب شورای اقتصاد مواجه شده است. این تأخیر، هشداری جدی است که در صورت تداوم، می‌تواند تابستان آینده را بار دیگر به صحنه خاموشی‌های پیاپی تبدیل کند.

وعده‌های بزرگ، اجرا‌های کوچک

پژوهشگر مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه در جلسه هیئت دولت مورخ ۱۹ اسفند ۱۴۰۳ که ریاست آن را دکتر مسعود پزشکیان به‌عهده داشت، رئیس‌جمهور با تأکید بر اراده دولت در توسعه زیرساخت‌های انرژی تجدیدپذیر اعلام کرد که تفاهمی با چین برای تأمین صفحات خورشیدی امضا شده و دستگاه‌ها باید هرچه سریعتر وارد فاز اجرا شوند، گفت:آقای پزشکیان  قول داد که موانع اداری و مالی طرح‌ها برداشته شده و روند سرعت گیرد.در اردیبهشت ماه سال جاری، محسن طرزطلب، معاون وزیر نیرو و رئیس ساتبا، در برنامه‌ای تلویزیونی هم تاکید کرد که ظرفیت فعلی نیروگاه‌های تجدیدپذیر حدود ۱۷۰۰ مگاوات است و ما قصد داریم تا پایان امسال به ۷۰۰۰ مگاوات برسیم. وی افزوده بود که سهم عمده‌ای از این رشد قرار است از محل قرارداد‌های بزرگ با چین تأمین شود.

وی تصریح کرد: اما اکنون، با گذشت چند ماه از آن وعده‌ها، بررسی وضعیت نشان می‌دهد که واردات تجهیزات خورشیدی هنوز به سرعت کافی انجام نشده و فرآیند ترخیص کالا‌ها از گمرک با تاخیر مواجه است. این تاخیر‌ها باعث شده که خیلی از طرح‌ها هنوز در مراحل مقدماتی باشند و به بهره‌برداری برسند.

شکار خاموشی در سایه تعلل گمرکی

پژوهشگر مسائل اقتصادی؛ یکی از گلوگاه‌های اصلی پروژه ۷۰۰۰ مگاوات، را فرآیند گمرکی واردات صفحات و تجهیزات خورشیدی دانست و گفت: گزارش‌ها نشان می‌دهد که ترخیص محموله‌ها از گمرک با تاخیر‌های طولانی مواجه شده است. در برخی موارد، شرکت‌های واردکننده شکایت کرده‌اند که محموله‌های خود را هفته‌ها در گمرک معطل دیده‌اند. این وضعیت موجب شده که زمان بهره‌برداری از نیروگاه‌ها به تاخیر بیفتد و هزینه‌ها افزایش یابد. هر روز تاخیر در ترخیص تجهیزات معادل از دست دادن فرصت برای تولید برق پاک و کاهش فشار بر شبکه برق کشور است.

امیری گفت: اگر دولت نتواند این گلوگاه را بشکند، طرح بزرگ ۷۰۰۰ مگاواتی در عمل ممکن است به یک وعده بدون تحقق بدل شود. در این وضعیت، صنعت کشور در تابستان آینده دوباره با خاموشی‌های گسترده روبه‌رو خواهد شد.

تأثیرات خاموشی بر صنعت؛ خساراتی که قابل بازگشت نیست

پژوهشگر مسائل اقتصادی تاکید کرد: صنعت ایران با خاموشی‌های مکرر تابستان‌های اخیر آسیب‌های شدیدی دیده است. قطعی‌های برق باعث کاهش ظرفیت تولید حدود ۵۰ درصد در بسیاری از کارخانه‌ها شده و خطوط تولید متوقف شده‌اند. برخی فعالان صنعتی می‌گویند خاموشی‌ها معادل حذف ماه‌ها تلاش و سرمایه‌گذاری است.

به گفته امیری؛ در گزارشات مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران آمده که تنها در تابستان ۱۴۰۲، خاموشی‌ها موجب کاهش ۱۰ میلیارد دلار یا حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان از ارزش افزوده صنعت شده است. این عدد بزرگ، خسارتی است که دولت‌ها در گزارش‌ها به‌سادگی از کنار آن عبور می‌کنند. همچنین زیان روزانه ناشی از خاموشی در شهرک‌های صنعتی بین ۵ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این خسارات نه تنها تولید را کاهش داده، بلکه باعث از دست رفتن بازار، افت کیفیت محصول و قطع قرارداد‌های بین‌المللی نیز شده است.

وی تصریح کرد: وقتی خطوط تولید متوقف می‌شوند، بازگشت به وضعیت قبلی زمان‌بر است؛ راه‌اندازی دوباره تجهیزات، تنظیم مجدد فرآیند‌ها و بازپس‌گیری بازار، همگی هزینه‌برند. این خسارات، در برخی مواقع جبران‌ناپذیر هستند، به خصوص برای صنایع کوچک و متوسط.

دولت نباید فرصت را از دست دهد

پژوهشگر مسائل اقتصادی اظهارکرد: با سرعت کنونی، حتی رسیدن به هدف ۱۲ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر مندرج در برنامه هفتم، سخت به نظر می‌رسد. در حالی که دولت چشم‌انداز ۳۰ هزار مگاوات را مطرح کرده، اگر روند فعلی ادامه یابد، هدف ۱۲ هزار مگاوات نیز ممکن است محقق نشود. وزارت نیرو باید بداند که گفتاردرمانی کافی نیست؛ زمان عمل فرا رسیده است.

امیری تاکید کرد: وظیفه اصلی در حال حاضر، تسریع واردات تجهیزات، رفع موانع گمرکی، تخصیص سریع منابع صندوق توسعه ملی و ایجاد هماهنگی قوی میان نهاد‌های مسئول است. اگر تصمیم‌سازان همچنان به وعده‌ها بسنده کنند، تابستان آینده شاهد تکرار خاموشی‌ها خواهیم بود؛ پیامد‌هایی که بخش صنعت و اقتصاد نمی‌توانند به راحتی تحمل کنند.