کاهش زمان نصب تاسیسات تا ۶۰٪ با ساپورت مدولار؛ واقعیت یا تبلیغ؟

در صنعت ساخت‌وساز و پروژه‌های تاسیساتی، زمان اجرا یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت پروژه به شمار می‌رود.

اخیراً ادعایی مطرح شده است مبنی بر اینکه با بهره‌گیری از ساپورت‌های مدولار می‌توان زمان نصب تاسیسات مکانیکی و الکتریکی را تا ۶۰٪ کاهش داد. این رقم چشمگیر، بسیاری از مهندسان و پیمانکاران را به فکر فرو برده است که آیا چنین کاهشی در زمان، یک واقعیت عملی است یا صرفاً شگردی تبلیغاتی برای فروش تجهیزات جدید. در این نوشتار به بررسی صحت و سقم این ادعا می‌پردازیم و ضمن معرفی سی چنل و اتصالات سوپرفیکس، نقش آن‌ها را در سرعت بخشیدن به اجرای تاسیسات تبیین می‌کنیم.

ساپورت مدولار چیست و چه تفاوتی با روش سنتی دارد؟

منظور از ساپورت مدولار، مجموعه‌ای از پروفیل‌ها و اتصالات پیش‌ساخته (اغلب از جنس فولاد گالوانیزه) است که برای نگهداری و نصب تجهیزات تاسیساتی به‌کار می‌رود. این پروفیل‌ها که به شکل حرف C طراحی شده‌اند (معروف به سی چنل یا C-Channel)، به کمک انواع بست‌ها و گیره‌های مخصوص به سطوح مختلف متصل شده و امکان نصب سریع تجهیزات را فراهم می‌کنند. در روش سنتی معمولاً از مقاطع فولادی سنگین (تیرآهن، نبشی) استفاده می‌شد که برای نصب آن‌ها نیاز به جوشکاری و برشکاری در محل بود. ساپورت‌های مدولار اما با استفاده از پیچ و مهره مونتاژ می‌شوند و بنابراین بسیاری از مشکلات روش سنتی را ندارند. همچنین پروفیل‌های مدولار به شکل پیش‌سوراخ‌دار (پانچ‌شده) عرضه می‌شوند، به طوری که اتصال پیچ و مهره به آن‌ها بدون نیاز به سوراخکاری اضافی امکان‌پذیر است. این ویژگی، در کنار استاندارد بودن طول شاخه‌ها (اغلب ۲ یا ۳ متری)، به تسریع هرچه بیشتر فرآیند نصب کمک می‌کند.

برای درک بهتر تفاوت، می‌توان یک سناریوی ساده را مقایسه کرد: در روش سنتی نصب ساپورت‌ها برای چند رشته لوله و کابل، ابتدا باید پروفیل‌های خام در اندازه‌های مورد نیاز برش خورده و محل اتصالات آن‌ها روی سازه مشخص شود. سپس عملیات جوشکاری هر بست به تیر یا سقف انجام گیرد و پس از آن محل جوش جهت جلوگیری از زنگ‌زدگی رنگ‌آمیزی شود. انجام همه این مراحل مستلزم صرف زمان قابل توجهی است. اما در سیستم مدولار، کافی است براکت‌های آماده را در فواصل مناسب با پیچ به سقف یا دیوار متصل کنیم و پروفیل‌های سی‌چنل را روی آن‌ها پیچ نماییم. بدین ترتیب در یک بازه زمانی یکسان، تعداد بسیار بیشتری ساپورت نصب خواهد شد و تاخیرهای ناشی از برش و جوش به حداقل می‌رسد. در نتیجه، اجرای ساپورت‌های تاسیساتی دیگر گلوگاه زمان‌بندی پروژه نخواهد بود و می‌توان سریع‌تر به مراحل بعدی ساخت‌وساز پرداخت.

یکی از مهم‌ترین مزایای ساپورت مدولار نسبت به روش قدیمی، حذف یا کاهش عملیات جوشکاری است. جوشکاری علاوه بر نیاز به تجهیزات خاص و نیروی کار ماهر، فرآیندی زمان‌بر است که سرعت پروژه را کاهش می‌دهد و حتی می‌تواند کیفیت اتصالات را در صورت اجرای ناقص تحت تاثیر قرار دهد. در مقابل، اتصالات پیچ و مهره‌ای مدولار با استانداردسازی قطعات، سرعت نصب را به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهند. همچنین در سیستم‌های مدولار می‌توان اجزا را به راحتی جابه‌جا یا تنظیم کرد و نیاز به برش و جوش مجدد نیست؛ این انعطاف‌پذیری موجب کاهش خطاهای نصب و دوباره‌کاری نیز می‌شود.

کاهش ۶۰٪ زمان نصب تاسیسات: واقعیت یا تبلیغ؟

برای ارزیابی ادعای کاهش ۶۰ درصدی زمان نصب با ساپورت مدولار، باید دید این درصد از کجا آمده است. مطالعات میدانی در پروژه‌ها نشان داده‌اند که استفاده از سیستم‌های مدولار می‌تواند زمان اجرای نگه‌دارنده‌های تاسیساتی را به طور چشمگیری کاهش دهد. به عنوان نمونه، در یک بررسی گزارش شده است که بهره‌گیری از ساپورت‌های مدولار زمان نصب را تا ۵۰٪ کاهش می‌دهد. این کاهش چشمگیر عمدتاً به دلیل سرعت بالاتر اتصال پیچ و مهره‌ای در مقایسه با جوشکاری و همچنین عدم نیاز به آماده‌سازی‌های طولانی (مانند رنگ‌آمیزی ضدزنگ پس از جوش) حاصل می‌شود.

البته عدد ۶۰٪ ممکن است در شرایط ایده‌آل یا پروژه‌های خاص به دست آمده باشد؛ به عنوان مثال در پروژه‌هایی که حجم زیادی از تاسیسات با سیستم مدولار نصب شده‌اند و تیم اجرایی نیز تجربه‌ی کافی در این زمینه داشته است. در حالت کلی، کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی در زمان اجرای تاسیسات با استفاده از ساپورت‌های مدولار به طور متداول گزارش شده است. بنابراین می‌توان گفت اصل ادعا واقعیت دارد. تجربه پیمانکاران نیز نشان داده است که تیم‌های آموزش‌دیده در کار با سیستم‌های مدولار قادرند چند برابر سریع‌تر از روش‌های سنتی ساپورت‌ها را نصب کنند، آن هم بدون افت کیفیت اجرا. علاوه بر صرفه‌جویی در زمان، بهبودهای دیگری نیز در استفاده از این سیستم مشاهده می‌شود. کاهش نیاز به نیروی کار تخصصی جوشکاری، به معنای صرفه‌جویی در هزینه‌های اجرا است. همچنین ایمنی کارگاه به دلیل حذف کار با شعله‌ی جوش و تجهیزات سنگین بالاتر می‌رود، چرا که خطراتی مانند آتش‌سوزی یا سوختگی در محل کار عملاً از بین می‌روند. از سوی دیگر اتصالات مدولار به دلیل طراحی استاندارد و مهندسی‌شده، اتصال‌های مطمئن و با دوامی را ایجاد می‌کنند که احتمال شکست یا شل شدن آن‌ها کمتر است. به طور کلی اگر سازنده‌ی سیستم مدولار و کیفیت قطعات مناسب باشد، می‌توان ادعا را نه یک تبلیغ اغراق‌آمیز، بلکه یک تحول واقعی در روش اجرای تاسیسات دانست.

در این بین شاید این سوال پیش بیاید که نقش پروفیل‌های سی چنل و اتصالاتی مانند سوپرفیکس در این افزایش سرعت چیست. در ادامه به معرفی این قطعات کلیدی و انواع آن‌ها می‌پردازیم.

انواع پروفیل‌های سی چنل (C-Channel) در ساپورت مدولار

سی چنل (یا سی ریل) مقطع فولادی ناودانی‌شکلی است که ستون فقرات سیستم‌های ساپورت مدولار محسوب می‌شود. این پروفیل‌ها در ابعاد و ضخامت‌های متنوعی تولید می‌شوند تا بسته به وزن تجهیزات و شرایط پروژه، گزینه‌ی مناسب در اختیار مجریان قرار گیرد. هر چه ابعاد (ارتفاع و عرض پروفیل) بزرگتر باشد، پروفیل مقاوم‌تر بوده و بار بیشتری را تحمل می‌کند؛ در مقابل پروفیل‌های کوچکتر وزن و هزینه کمتری داشته و برای بارهای سبک به‌صرفه‌ترند. در زیر به رایج‌ترین انواع پروفیل سی‌چنل و کاربرد هر یک اشاره شده است:

• پروفیل سی‌ چنل 16×30 میلی‌متر: کوچکترین عضو خانواده سی‌چنل‌ها است که برای تاسیسات بسیار سبک در فضاهای محدود به کار می‌رود. این پروفیل کمترین ظرفیت باربری را در بین انواع سی‌چنل داشته و بیشتر جهت مرتب‌سازی و نگهداری کابل‌ها یا لوله‌های سبک استفاده می‌شود. وزن کم این مقطع نصب آن را حتی توسط یک نفر امکان‌پذیر می‌سازد.
• پروفیل سی‌ چنل 30×20 میلی‌متر (جی چنل یا یو چنل): پروفیلی کوچک و اقتصادی با ارتفاع جان 20 و عرض کف 30 میلی‌متر است که در بازار ایران گاهی یو چنل نیز نامیده می‌شود. این مقطع برای کاربردهای سبک تا نیمه‌سنگین مانند نگه داشتن لوله‌های قطر کم و سینی کابل‌های کوچک مناسب بوده و به دلیل وزن کم، حمل و نصب آسانی دارد که باعث افزایش سرعت اجرا می‌شود. به علاوه، طراحی این پروفیل به صورت لبه‌های دوبل خم‌شده، استحکام کششی و خمشی قابل توجهی را علی‌رغم ابعاد کوچک فراهم کرده است.
• پروفیل سی چنل 35×21 میلی‌متر: یک مقطع متوسط (ارتفاع جان 35 و عرض بال 21 میلی‌متر) برای تاسیسات با وزن متوسط نظیر لوله‌های آب، سینی کابل‌های اصلی یا فن‌های تهویه به کار می‌رود. این پروفیل از 41×41 سبک‌تر و ارزان‌تر است و زمانی انتخاب می‌شود که 30×20 پاسخگوی بار نباشد ولی استفاده از 41×41 نیز از نظر هزینه یا فضا به‌صرفه نباشد.
• پروفیل سی چنل 41×21 میلی‌متر: این مقطع میان‌رده با ارتفاع جان 41 و عرض کف 21 میلی‌متر، حد فاصل بین 30×20 و 41×41 محسوب می‌شود. با عرض 41 میلی‌متری، اکثر اتصالات استاندارد سری 41 (براکت، پایه، مهره) با آن سازگار هستند. پروفیل 41×21 هنگامی به کار می‌آید که 30×20 از نظر تحمل بار کافی نیست و 41×41 نیز بیش از نیاز پروژه است، بنابراین تعادل مناسبی بین استحکام و هزینه ایجاد می‌کند. از نظر ظرفیت تحمل بار، این پروفیل حدود ۱۵٪ تا ۲۰٪ قوی‌تر از مدل 30×20 است.
• پروفیل سی چنل 41×41 میلی‌متر: این مقطع مربعی‌شکل (ارتفاع و عرض 41 میلی‌متر) متداول‌ترین پروفیل سنگین در سیستم‌های مدولار است. به علت استحکام بالا و ابعاد بزرگ‌تر، برای تحمل بارهای سنگین در تاسیسات صنعتی و ساختمانی به کار می‌رود و می‌تواند لوله‌های قطور، تجهیزات سنگین یا سینی کابل‌های پُر از کابل را به سادگی نگه دارد. سی‌چنل 41×41 به دلیل مقاومت بالا و تطبیق‌پذیری، در اغلب پروژه‌ها به عنوان گزینه اول برای ساپورت‌های مدولار سنگین انتخاب می‌شود.
• پروفیل سی چنل دوبل 41×21: با اتصال پشت به پشت دو پروفیل 41×21 یک مقطع دوبل حاصل می‌شود که سختی و ظرفیت خمشی بیشتری برای دهانه‌های بلند یا بارهای متمرکز بالا فراهم می‌کند. این ترکیب که با مهره‌ها و پیچ‌های مخصوص به هم قفل می‌شود، انعطاف‌پذیری سیستم پیچ و مهره‌ای را حفظ کرده ولی مقاومت نزدیک به تیرهای جوشی پیدا می‌کند.
• پروفیل سی چنل دوبل 41×41: این مقطع دوبل که از دو پروفیل 41×41 تشکیل می‌شود، برای شرایط فوق‌سنگین به کار می‌رود. پروفیل دوبل 41×41 توان تحمل بارهای بسیار بالا را داشته و در سازه‌های تاسیساتی بزرگ (مانند نگهداری کابل‌های بسیار حجیم یا لوله‌های قطور صنعتی) استفاده می‌شود. البته وزن و هزینه این ترکیب زیاد است و فقط در صورت نیاز از آن استفاده می‌گردد. در این حالت نیز معمولاً به کمک براکت‌های لچکی‌دار از کمانش پروفیل‌های دوبل جلوگیری می‌شود.
• پروفیل سی چنل سنگین 60×60 میلی‌متر: این پروفیل بزرگ و مستحکم برای بارهای سنگین صنعتی به کار می‌رود. به دلیل وزن زیاد، نصب آن دشوار بوده و معمولاً نیاز به تجهیزات بالابری مانند جرثقیل دارد. این پروفیل معمولاً از ورق‌های فولادی ضخیم (مثلاً ۲ تا ۳ میلی‌متر) ساخته می‌شود که سختی بالایی به آن می‌دهد.
• پروفیل سی چنل فوق‌سنگین 80×80 میلی‌متر: این مقطع بسیار بزرگ برای سازه‌های بسیار سنگین طراحی شده و در پروژه‌های صنعتی خاص (مانند نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها) به کار می‌رود. وزن بالای آن حمل و نصبش را دشوار می‌سازد و مصرف این سایز بسیار محدود بوده و غالباً به صورت سفارشی در پروژه‌های خاص تامین می‌گردد.
• پروفیل سی چنل فوق‌سنگین 100×100 میلی‌متر: این بزرگ‌ترین سایز استاندارد سی‌چنل است که برای پروژه‌های عظیم با نیاز باربری بسیار بالا استفاده می‌شود. وزن هر شاخه این پروفیل بسیار زیاد بوده و بدون ماشین‌آلات قابل نصب نیست، اما امکان اجرای ساپورت‌هایی را فراهم می‌کند که قبلاً تنها با سازه‌های جوشی سنگین قابل ساخت بودند. پروفیل 100×100 عملاً بالاترین حد ظرفیت در سیستم‌های مدولار به شمار می‌رود.

اتصالات سوپرفیکس و قطعات مکمل در سیستم مدولار

برای نصب و مونتاژ پروفیل‌های فوق، به طیف وسیعی از اتصالات و قطعات مکمل نیاز داریم که تحت برندهای مختلفی عرضه می‌شوند. یکی از معروف‌ترین این برندها سوپرفیکس (Superfix) نام دارد که اقلام متنوعی از بست‌ها و اتصالات مدولار را شامل می‌شود. این قطعات کمک می‌کنند اجزای سازه مدولار به شکل‌های مختلف به هم وصل شده و یک ساپورت کامل را تشکیل دهند. در ادامه مهم‌ترین اتصالات و کارکرد هر یک را مرور می‌کنیم:

• سوپرفیکس تخت: تسمه‌ی فلزی سوراخ‌داری است که مانند یک نبشی قابل انعطاف عمل کرده و قابلیت خم شدن به اشکال مختلف را دارد و می‌تواند به عنوان براکت در زوایای غیرمتعارف به کار رود. در واقع سوپرفیکس تخت یک راهکار انعطاف‌پذیر برای ساپورت تجهیزاتی است که در حالت عادی نیاز به براکت‌های خاص دارند.
• سوپرفیکس U (یو): قطعه ناودانی U شکل کوچکی است که به عنوان نگهدارنده فرعی در ترکیب با پروفیل‌ها استفاده می‌شود. این قطعه به صورت شکل‌پذیر و منعطف طراحی شده و بدون نیاز به جوشکاری به دیگر قطعات متصل می‌شود. به عنوان نمونه، می‌توان توسط یک قطعه سوپرفیکس U لوله‌ای سبک را به یک پروفیل سی چنل اصلی متصل و مهار کرد.
• براکت (Bracket): نبشی‌های سوراخ‌داری هستند که برای اتصال پروفیل سی‌چنل به دیوار، سقف یا اتصال دو پروفیل عمود بر هم به کار می‌روند. براکت‌ها در اندازه‌های مختلف (کوچک تا بزرگ) متناسب با سایز پروفیل وجود دارند و همگی از فولاد گالوانیزه ساخته می‌شوند تا در برابر زنگ‌زدگی مقاوم باشند. برخی براکت‌های بزرگ برای افزایش استحکام دارای لچکی تقویتی هستند.
• پایه پروفیل (Base Plate): صفحه‌ی فولادی است که برای اتصال انتهای پروفیل به کف یا دیوار استفاده می‌شود. پایه با پیچ و مهره به پروفیل وصل شده و سپس خود صفحه به وسیله رول‌بولت به سطح سازه ثابت می‌گردد و نقش تکیه‌گاه اصلی ساپورت را ایفا می‌کند. برای پروفیل‌های دوبل، از پایه‌های بزرگ‌تر (دوبل) استفاده می‌شود تا هر دو شاخه را مهار کند.
• لچکی (Gusset): ورق مثلثی شکلی است که برای تقویت اتصال دو پروفیل عمود بر هم استفاده می‌شود. لچکی با پیچ به هر دو عضو وصل شده و یک مهار مورب ایجاد می‌کند تا از خمش یا لرزش محل اتصال جلوگیری شود.
• لولا (Hinge): قطعه‌ای مفصلی است که امکان تنظیم زاویه بین دو پروفیل را فراهم می‌کند. برای تغییر جهت مسیر تاسیسات یا ساخت قاب‌های متحرک از لولا استفاده می‌شود. پس از تنظیم زاویه دلخواه، پیچ‌های لولا را سفت می‌کنند تا اتصال ثابت و ایمن گردد.
• بست سقفی (Ceiling Hanger): برای آویز کردن ساپورت از سقف به کار می‌رود. یک سر این قطعه به سقف (با انکر بولت) متصل شده و سر دیگر آن به یک پیچ‌متری یا مستقیماً به پروفیل وصل می‌شود. طراحی مفصلی آن اجازه می‌دهد ساپورت آویز کمی حرکت کرده و خود را تراز کند تا تنش اضافی به اتصالات وارد نشود.
• لقمه تک و دوبل (Channel Nut): مهره‌های خاصی هستند که داخل شیار سی‌چنل قرار گرفته و با یک چرخش 90 درجه قفل می‌شوند. نوع تک برای پروفیل تکی و نوع دوبل برای اتصال همزمان دو پروفیل به کار می‌رود. این مهره‌ها امکان اتصال پیچ در هر نقطه دلخواه پروفیل را فراهم می‌کنند و عنصر کلیدی در تنظیم‌پذیری سازه مدولار هستند.
• مهره فنری (ایزی‌لاک فنری): نوعی مهره لقمه‌ای دارای فنر است که هنگام قرارگیری درون پروفیل به لبه‌ها فشرده شده و در جای خود ثابت می‌ماند. این ویژگی باعث می‌شود یک نفر بتواند به راحتی پیچ را به آن ببندد چون مهره نمی‌افتد. به این مهره‌ها Easy Lock نیز گفته می‌شود زیرا نصبشان سریع و آسان است.
• مهره پروانه‌ای (ایزی‌لاک پروانه‌ای): مهره دستی است که سر آن مانند بال پروانه بوده و امکان سفت کردن با دست را فراهم می‌کند. این مهره برای اتصالاتی که نیاز به باز و بسته شدن مکرر دارند ایده‌آل است، هرچند سفت شدن آن با دست نسبت به آچار نیروی کمتری ایجاد می‌کند.

تمامی قطعات فوق در کنار پروفیل‌های سی چنل، مجموعه کاملی را تشکیل می‌دهند که مزیت اصلی آن سرعت و سهولت نصب در محل پروژه است. همانطور که اشاره شد، بهره‌گیری از این سیستم مدولار می‌تواند زمان اجرا را به میزان چشمگیری کاهش دهد و در عین حال قابلیت تنظیم و تغییرات بعدی را نیز فراهم کند. به بیان دیگر، با یک بار سرمایه‌گذاری روی تهیه پروفیل‌ها و اتصالات استاندارد، می‌توان یک جعبه ابزار سازه‌ای در اختیار داشت که هر سازه نگهدارنده دلخواه را با آن سرهم‌بندی کرد. همچنین هر زمان که نیاز به تغییر آرایش یا توسعه‌ی تاسیسات باشد، قطعات مدولار به راحتی باز و دوباره بسته می‌شوند و انطباق‌پذیری بالایی را فراهم می‌کنند.

جمع‌بندی: تحول در اجرای تاسیسات با ساپورت مدولار

در پایان، بررسی‌ها نشان می‌دهد که ساپورت‌های مدولار واقعاً توانسته‌اند تحول بزرگی در اجرای پروژه‌های تاسیساتی ایجاد کنند. کاهش زمان نصب تا حدی که برخی منابع به ۶۰٪ نیز اشاره کرده‌اند، با شواهد مستند دست‌یافتنی است و صرفاً یک اغراق تبلیغاتی نیست. البته تحقق چنین صرفه‌جویی قابل ملاحظه‌ای مستلزم برنامه‌ریزی صحیح، آموزش نیروها و استفاده از قطعات باکیفیت می‌باشد. از منظر فنی و اقتصادی، مزایای این سیستم شامل نصب سریع‌تر، کاهش هزینه‌های نیروی انسانی، بهبود ایمنی، انعطاف‌پذیری در تغییرات و حذف عملیات پرهزینه جوشکاری است. در مقابل، تنها محدودیت نسبی آن هزینه اولیه تهیه قطعات مدولار است که آن هم با صرفه‌جویی‌های حاصله به سرعت جبران می‌شود. به طور کلی، استفاده از ساپورت مدولار نه تنها سرعت اجرا را بالا می‌برد، بلکه هزینه‌های کلی پروژه را نیز از طریق کاهش زمان کار و خطاهای احتمالی پایین می‌آورد. شایان ذکر است که در سال‌های اخیر در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی و صنعتی در سراسر جهان، ساپورت‌های مدولار به استاندارد جدیدی در اجرای تاسیسات بدل شده‌اند و انتظار می‌رود با توجه به مزایای‌شان به طور فزاینده‌ای جایگزین روش‌های قدیمی گردند.

برند سی چنل به عنوان تولیدکننده تخصصی انواع پروفیل‌های ساپورت مدولار و اتصالات مربوطه، یکی از پیشگامان این حوزه می‌باشد که محصولاتش با کیفیت بالا و مطابق استاندارد (مطابق ASTM و DIN) عرضه می‌شوند. فروشگاه پروسازه نیز به عنوان مرجع عرضه این تجهیزات، مجموعه کاملی از پروفیل‌های سی‌چنل و اقلام سوپرفیکس را با قیمت‌های رقابتی، تضمین اصالت کالا و خدمات مشاوره فنی در اختیار مجریان پروژه‌ها قرار داده است. بنابراین با تکیه بر دانش روز و استفاده از سیستم‌های مدولار نوین، می‌توان اجرای تاسیسات را سریع‌تر، ایمن‌تر، با کیفیت‌تر و اقتصادی‌تر انجام داد و گامی به سوی مدرن‌سازی صنعت ساخت‌وساز برداشت.

بدون شک، ساپورت‌های مدولار را می‌توان یکی از دستاوردهای نوین و تحول‌ساز در صنعت تاسیسات به شمار آورد که سرعت، کیفیت و ایمنی اجرا را تواماً ارتقاء داده و چشم‌انداز تازه‌ای برای اجرای پروژه‌های ساختمانی و صنعتی گشوده است.

این مطلب تبلیغاتی است و محتوای آن توسط سفارش دهنده تهیه شده است.