هر بار که خودرو از روی یکی از دست‌انداز‌های ناهموار جاده عبور می‌کرد، ناله بیمار تا عمق جان نفوذ می‌کرد و ما با هر تکان، شرمگین از بی‌توجهی مهندسی در جاده‌هایی بودیم که باید حافظ جان باشند، نه خالق درد.
علیرضا گرایلی عضو هیئت علمی گروه عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد گنبدکاووس در یادداشت اختصاصی برای خبرگزاری آنا نوشت: چند سال پیش یکی از آشنایان را برای عمل جراحی دیسک کمر به تهران بردیم و عمل موفقیت‌آمیز بود و پزشک پس از دو روز دستور ترخیص داد و با احتیاط بیمار را در صندلی عقب خودرو نشاندیم و عازم گنبد شدیم که مسیر معمولاً هشت‌ساعته، هجده ساعت طول کشید.
هر بار که خودرو از روی یکی از دست‌انداز‌های ناهموار جاده عبور می‌کرد، ناله بیمار تا عمق جان نفوذ می‌کرد و ما با هر تکان، شرمگین از بی‌توجهی مهندسی در جاده‌هایی بودیم که باید حافظ جان باشند، نه خالق درد. در آن لحظه بود که معنای واقعی حقوق شهروندی را درک کردم؛ حقی ساده، اما بزرگ، یعنی حق داشتن جاده‌ای ایمن و استاندارد که کرامت انسان را پاس می‌دارد.
استانداردسازی، تجلی احترام به حقوق مردم
در بسیاری از شهر‌ها و جاده‌های کشور، سرعت‌گیر‌ها بدون ضابطه ساخته می‌شوند؛ ارتفاع و شیب آنها از محله‌ای تا محله دیگر فرق می‌کند و هیچ هماهنگی میان شهرداری‌ها، راه‌داران و پلیس وجود ندارد. نتیجه این بی‌نظمی، آسیب به خودروها، تصادف‌های ناخواسته و گاهی حتی صدمات جسمی برای سرنشینان است.
استانداردسازی این سازه‌های کوچک، نه‌فقط یک الزام فنی، بلکه پاسداشت حقوق عمومی مردم است؛ چراکه هر شهروند حق دارد از مسیر‌هایی عبور کند که ایمنی او را تضمین کنند، نه آزمایشگاه درد و استهلاک باشند.
رنگ و علامت، زبان انسانیت در مهندسی راه
رنگ‌آمیزی روشن و نصب تابلو‌های هشدار در محل سرعت‌گیر‌ها ساده‌ترین و در عین حال مؤثرترین راه برای افزایش ایمنی است و وقتی سرعت‌گیر در شب دیده شود، راننده فرصت دارد سرعت را کاهش دهد؛ اما هنگامی که رنگ آن با آسفالت یکی است یا تابلوی هشدار ندارد، راننده ناچار است ناگهانی ترمز بگیرد و همین ترمز شدید درست روی دست‌انداز می‌تواند ضربه‌ای بسیار سنگین‌تر از عبور عادی ایجاد کند.
براساس اصول فنی، راننده باید چند متر قبل از سرعت‌گیر سرعت خود را کاهش دهد و در لحظه عبور پای خود را از روی پدال ترمز بردارد تا سیستم فنربندی در حالت تعادل قرار گیرد و ضربه را نرم‌تر جذب کند.
هوش مصنوعی؛ مغز جاده‌های آینده
در جهان امروز، طراحی سرعت‌گیر‌ها دیگر با چشم و تجربه انسانی تنها انجام نمی‌شود و سامانه‌های هوش مصنوعی با جمع‌آوری داده‌های ترافیکی، نوع خودروها، میانگین سرعت و حتی الگوی حرکتی رانندگان، می‌توانند بهترین شکل، زاویه و جنس سرعت‌گیر را برای هر مسیر پیشنهاد دهند.
در آینده‌ای نزدیک، جاده‌ها می‌توانند هوشمند شوند؛ یعنی سرعت‌گیر‌ها بسته به شرایط ترافیک، عبور خودرو‌های امدادی یا وضعیت آب‌وهوا به‌طور خودکار سخت‌تر یا نرم‌تر شوند، این یعنی انتقال از مهندسی ایستا به مهندسی زنده و انسان‌محور.
فرهنگ و آموزش؛ زیربنای ایمنی پایدار
هیچ فناوری‌ای حتی هوش مصنوعی بدون فرهنگ‌سازی کارآمد نیست و رعایت سرعت مجاز، آشنایی با اصول عبور ایمن از دست‌انداز‌ها و مسئولیت‌پذیری اجتماعی، همان مصالح نامرئی‌اند که امنیت واقعی را می‌سازند، جامعه‌ای که شهروندانش به قانون احترام بگذارند، نیازی به دیوار‌های بلند و دست‌انداز‌های بی‌حساب ندارد.
نتیجه‌گیری
مهندسی راه تنها محاسبه قیر و بتن نیست، بلکه پاسداشت کرامت انسان است و اگر بخواهیم جاده‌هایمان ایمن‌تر و مهربان‌تر باشند، باید نگاه انسانی را با فناوری هوشمند درآمیزیم؛ با استانداردسازی دقیق، رنگ‌آمیزی درست و فرهنگ رانندگی مسئولانه می‌توانیم از مسیر درد، به مسیر آرامش برسیم.
source