به زلالی چشمه، به گرمای آتش

به گزارش پایگاه خبری دانا، گروه فرهنگ و هنر، محمدامین قاسمی پیربلوطی؛

آموزگاری با مدرسه‌ای به وسعت ایران

تصور کنید مدرسه‌تان دیواری نداشته باشد و سقفش آسمان باشد. تصور کنید کلاس درستان چادری سفید باشد که همراه با کوچ ایل، از ییلاق به قشلاق سفر می‌کند و هم‌کلاسی‌هایتان کودکانی باشند که بوی علف و خاک باران‌خورده می‌دهند. این تصویر رویاگونه، واقعیت زندگی هزاران کودک عشایری بود که به همت یک مرد، برای اولین بار طعم سواد را چشیدند. آن مرد، محمد بهمن‌بیگی بود و کتاب «بخارای من ایل من»، دروازه ورود ما به دنیای شگفت‌انگیز اوست.

«بخارای من ایل من» در یک نگاه

این کتاب که توسط محمد بهمن‌بیگی نوشته شده و به‌همت نشر همارا به چاپ رسیده، یک خودزندگی‌نامه خطی نیست بلکه مجموعه‌ای درخشان از خاطرات، داستان‌ها و جستارهای کوتاه است. عنوان کتاب خود یک استعاره زیباست: «ایل» نماد ریشه‌ها، سنت و زندگی عشایری است و «بخارا» نماد دانش، کتاب و دنیای متمدن. بهمن‌بیگی در این کتاب، داستان تلاش مادام‌العمر خود برای آشتی و پیوند دادن این دو جهان را روایت می‌کند؛ قصه مردی که از ایل برخاست، در بهترین دانشگاه‌ها درس خواند و سپس به میان مردمانش بازگشت تا بزرگ‌ترین رویداد زندگی‌شان را رقم بزند: سوادآموزی.

لحظه‌ای از کتاب: میان دو جهان، میان دو رایحه

نثر بهمن‌بیگی، جادوی اصلی کتاب اوست. او با ساده‌ترین کلمات، عمیق‌ترین مفاهیم و احساسات را منتقل می‌کند. این برش کوتاه و مشهور از کتاب، به زیبایی عشق او به ریشه‌هایش و تضاد میان دو دنیای او را به تصویر می‌کشد:

«در شهر بوی عطر، بوی شیرینی، بوی کباب و عرق تن آدمیزاد به مشامم می‌خورد. من همه این بوها را دوست داشتم ولی هیچ‌یک از آنها بوی پشکل و بوی علف و بوی پشم گوسفندان ایل را نداشت. من در شهر همه چیز داشتم ولی دلم هوای ایل را کرده بود… در ایل، به هر کجا که پا می‌گذاشتم، بوی پشکل، بوی علف، بوی پشم و بوی خاک باران خورده به استقبالم می‌آمد و من از استشمام این بوها سیر نمی‌شدم.»

جادوی نثر بهمن‌بیگی: وقتی کلمات جان می‌گیرند

مهم‌ترین دلیلی که «بخارای من ایل من» را به یک شاهکار تبدیل کرده، نثر بی‌بدیل نویسنده آن است. بهمن‌بیگی یک داستان‌گوی مادرزاد است. قلم او ساده، صمیمی، موجز و سرشار از طنزی هوشمندانه و انسانی است. او بدون هیچ‌گونه شعارزدگی، از دل خاطرات تلخ و شیرین خود، شخصیت‌هایی ماندگار و فضاهایی زنده خلق می‌کند. همان‌طور که در برش بالا دیدیم، او با توصیف چند رایحه ساده، غربت، هویت و عشق عمیق خود به ایل را به خواننده منتقل می‌کند. این قدرت در جان بخشیدن به کلمات، ویژگی اصلی کتاب است که خواننده را از همان صفحات اول مسحور خود می‌کند.

دعوتی به یک ضیافت دلنشین

اشتباه است اگر فکر کنیم «بخارای من ایل من» تنها برای علاقه‌مندان به زندگی‌نامه یا تاریخ شفاهی جذاب است. این کتاب، پیش از هر چیز، اثری برای دوست‌داران «ادبیات» و زبان فارسی است. این کتاب برای معلمان، مدیران، کارآفرینان و تمام کسانی است که به قدرت آموزش و تلاش برای بهبود زندگی دیگران باور دارند. اگر به دنبال کتابی هستید که هم شما را بخنداند، هم به فکر فرو ببرد و هم قلبتان را به مهر و امید گرم کند، این شاهکار محمد بهمن‌بیگی را از دست ندهید.