قصور سیستم هشدار گوگل در زلزله مهیب ترکیه

شرکت گوگل تایید کرده است که در جریان زلزله هفتم فوریه ۲۰۲۳ در جنوب‌شرق ترکیه، سیستم هشدار سریع زلزله این شرکت، موسوم به Android Earthquake Alerts (AEA)، در ارزیابی میزان شدت زمین‌لرزه و ارسال هشدار مناسب به ساکنان منطقه به‌درستی عمل نکرده است. بر اساس داده‌های گوگل، در هنگام وقوع اولین زمین‌لرزه با بزرگای ۷.۸ ریشتر، به جای ارسال هشدار سطح بالای «Take Action» برای ده میلیون نفر از کاربران ساکن تا شعاع ۱۶۰ کیلومتری کانون زمین‌لرزه، فقط ۴۶۹ هشدار این سطح صادر شده است.

براساس تازه‌ترین گزارش منتشرشده توسط بی‌بی‌سی، این سیستم که بر روی تلفن‌های اندرویدی اجرا می‌شود و بیش از ۷۰ درصد گوشی‌های هوشمند در ترکیه را شامل می‌شود، با استفاده از داده‌های حسگر‌های تلفن همراه زلزله را شناسایی می‌کند و هشدار‌های مختلف را بر اساس شدت تکان‌ها ارسال می‌کند. اما بررسی پژوهشگران گوگل نشان می‌دهد که الگوریتم مورد استفاده در اولین زلزله، شدت لرزش را ۴.۵ تا ۴.۹ ریشتر تخمین زده و به همین دلیل عمده هشدار‌هایی که ارسال شده‌اند از نوع «Be Aware» بوده‌اند که فقط کاربران را به لرزش سبک آگاه می‌کند و نمی‌تواند خواب کاربران را مختل کند یا بلافاصله توجه آنها را جلب نماید.

در جریان این زلزله‌ها که موجب مرگ بیش از ۵۵ هزار تن و زخمی شدن بیش از ۱۰۰ هزار نفر شد، بسیاری از ساکنان در حین خواب و در ساختمان‌هایی که فرو ریختند، گرفتار شدند. به‌دلیل زمان وقوع زمین‌لرزه در ساعت ۴:۱۷ صبح، اهمیت ارسال هشدار سطح بالا که می‌تواند با آژیر بلندی تلفن کاربران را بیدار کند، دوچندان بود، اما تنها کمتر از ۵۰۰ نفر چنین هشداری را دریافت کردند.

گوگل پیشتر اعلام کرده بود که سیستم هشدار زلزله این شرکت در ترکیه به‌خوبی عمل کرده، اما یافته‌های اخیر پژوهشگران خود گوگل، خطای الگوریتم را عامل اصلی تخمین پایین شدت لرزش معرفی کرده‌اند. تیم پژوهشی گوگل نتایج بررسی خود را در نشریه Science منتشر کرده و پس از اصلاح الگوریتم، با شبیه‌سازی زلزله اولیه، این بار سیستم توانسته برای ده میلیون کاربر هشدار جدی ارسال کند و هشدار‌های سطح پایین‌تری را نیز برای بیش از ۶۷ میلیون نفر صادر نماید.

این سیستم به‌عنوان مکملی برای سامانه‌های ملی هشدار زلزله طراحی شده و اکنون در حدود ۹۸ کشور جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، برخی کارشناسان نسبت به اتکا بیش از اندازه کشور‌ها به چنین سامانه‌هایی که هنوز به‌طور کامل آزمایش نشده‌اند هشدار داده و شفافیت درباره کارایی آنها را «کلیدی» دانسته‌اند.

الیزابت ردی، استاد دانشگاه کلرادو، ضمن ابراز نگرانی از زمان طولانی افشای این اطلاعات، گفت برای رویدادی به این بزرگی، اطلاع‌رسانی باید سریع‌تر و شفاف‌تر انجام می‌شد. همچنین، هارولد توبین، رئیس شبکه لرزه‌نگاری شمال‌غرب اقیانوس آرام به بی‌بی‌سی گفته است که باید اطمینان حاصل شود سیستم‌های ملی به دلیل وجود سامانه‌های تجاری همچون گوگل، کنار گذاشته نشوند.

گوگل اعلام کرده است که تغییرات جدید اعمال‌شده در الگوریتم‌ها، دقت سیستم هشدار زلزله را بهبود بخشیده و این سامانه تاکنون در ۹۸ کشور فعال شده است. بی‌بی‌سی پرسش‌هایی درباره عملکرد این سامانه در زلزله سال ۲۰۲۵ میانمار نیز به گوگل ارسال کرده، اما تا زمان انتشار این گزارش پاسخی دریافت نکرده است.