به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ملی، تغییرات اقلیمی در سالیان اخیر که با کاهش بارش در فصل زمستان و بهار همراه بوده است، نهایتاً به بحران کم‌آبی ختم شد که مجبور به کاهش فشار آب در بسیاری از مناطق و نرسیدن آب به طبقات بالای ساختمان‌ها شده‌ایم.
کاهش بی‌سابقه منابع آبی که به گفته کارشناسان حدود ۳۱ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل و ۴۴ درصد در مقایسه با بازه زمانی بلندمدت گذشته کاهش داشته است، وضعیت بسیار نامناسبی برای تامین آب آشامیدنی و کشاورزی و… ترسیم کرده است.
گستره بحران
علی‌آبادی وزیر نیرو چندی پیش نسبت به خارج شدن سد ماملو از دسترسی برای تامین آب هشدار داد و اضافه کرد اگر همین روند ادامه یابد، ممکن است طی یک ماه آینده این سد را از دست بدهیم. همچنین سدهای لتیان، لار و کرج نیز در معرض خطر جدی هستند.
قطعاً این وضعیت در ادامه حجم قابل‌توجهی از نزولات منفی طی ۵ سال اخیر است که کشور را در خشکسالی طولانی‌مدت قرار داده است. علی مرادی کارشناس انرژی در این باره به «آرمان ملی»، گفت: این مسأله محدود به تهران نیست بلکه اکثر استان‌های کشور مانند؛ خراسان، مرکزی، هرمزگان، سیستان‌وبلوچستان و… نیز شامل می‌شود و در مجموع کشور در شرایط بحرانی قرار دارد.
او افزود: هرچند تغییرات اقلیمی در ایجاد کم‌آبی دخیل بوده، اما قطعاً استفاده بی‌رویه از منابع زیرزمینی، فقدان مدیریت منابع و بهره نگرفتن از تکنولوژی‌های نوین در بازچرخانی آب و… در به وجود آمدن تنش آبی موثر بوده است.
این کارشناس ادامه داد: بیش از ۶۰ درصد تأمین آب کشور از منابع زیرزمینی صورت می‌گیرد، با نرخ برداشت سه برابر سرعت بازسازی طبیعی آنها؛ این مسأله خطر فرونشست زمین را تشدید می‌کند و مسلماً هشدارها در خصوص کمبود آب و احتمالاً قطع و خاموشی آب مانند برق، جدی است. او اضافه کرد: در این مرحله از بحران کم آبی کاملاً واضح است، اجرای سیاست جدی برای برخورد قانونی با پرمصرف‌ها از جمله رویکردهایی است که باید به منظورتوزیع عادلانه منابع آبی در دستور کار قرار گیرد، تنبیه مشترکان پرمصرف و جریمه یا قطع و محدودسازی آب از راهکارهای مناسب و بازدارنده اسراف آب در کشور است.
این کارشناس افزود: برخورد با استخرهای غیرمجاز که هدررفت قابل‌توجهی دارند واصلاح الگوی مصرف آب و فرهنگسازی مصرف بهینه آب از جمله دیگر راههایی است که می‌تواند در کوتاه و بلندمدت باعث بهبود وضعیت در کشور باشد. مرادی ادامه داد: البته برخی از راهکارهایی که در حال حاضر در اکثر کشورهای دنیا از مدتها پیش از تغییرات اقلیمی از آن استفاده می‌کردند و ایران از آن غافل بوده است، بازچرخانی و استفاده مجدد از آب است که با تاکید بر استفاده صنایع از آب‌های غیرمتعارف و پساب تصفیه‌شده متمرکز است. در حقیقت میزان صرفه جویی حاصل از این محل می‌توان منابع آب جدیدی برای کشور تعریف کرد که وضعیت کنونی را به طور کلی تغییر دهد، هرچند بدیهی است؛ تغییر الگوی مصرف در کوتاه‌مدت دشوار است و نیاز به برنامه‌های وسیع آموزشی دارد.
دیپلماسی آب
او برقراری دیپلماسی آب و همکاری بین‌المللی برای جذب منابع آبی را یکی دیگر از راهکارهای موثر در این راستا بیان کرد وگفت: مذاکره با کشورهای همسایه چون؛ ترکمنستان، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان برای واردات آب نیز می‌تواند باعث تقویت منابع آبی وخروج از این چالش و وضعیت کنونی شود. این کارشناس درباره تقویت زیرساخت‌ها و هوشمندسازی در حوزه آب گفت: اصلاح شبکه انتقال و هوشمندسازی مصرف و توزیع آب، سرمایه‌گذاری برای کاهش هدررفت و افزایش راندمان آب و… نیز می‌تواند مانع از هدررفت آب در بخش‌های کشاورزی، صنعتی، خانگی و… شود که البته تنها راه نجات کشور نخواهند بود، قطعاً اصلاح مصرف، بازچرخانی، زیرساخت، و حتی مذاکره بین‌المللی هم‌زمان می‌تواند پروژه‌های افزایش منابع و جلوگیری از اسراف را بهبود بخشد. مرادی توضیح داد: البته اجرای پروژه بازچرخانی، هزینه‌بر و پیچیده است و بسیاری از صنایع هنوز توان استفاده کامل از پساب را ندارند اما این مسئله امری غیرقابل دسترسی و غیرممکن نیست. علاوه بر این اجرای پروژه‌های هوشمندسازی و اصلاح شبکه نیز هرچند نیازمند سرمایه‌گذاریهایی است که شاید از توان فعلی دولت خارج باشد، اما می‌توان با به کارگیری بخش خصوصی در این زمینه نیز ورود کرد.
اصلاح تعرفه آب
او اصلاح تعرفه آب با شرایط خاص را نیز راهکاری موثر دانست و گفت: افزایش قیمت آب با مدل پلکانی برای مشترکان پرمصرف تا تشویق به صرفه‌جویی ایجاد شود، بعلاوه ایجاد تصفیه‌خانه‌های محلی در مناطق شهری و روستایی و توزیع پساب مناسب برای صنعت و کشاورزی، راه‌اندازی پویش‌های مردمی، تشویق محلات کم‌مصرف از طریق جوایز و اعتبار رسانه‌ای، تجهیز اراضی کشاورزی به آبیاری قطره‌ای یا هوشمند و همچنین ترویج کشت محصولات کم‌آب‌بر، ادغام سنجش و کنترل مصرف از راه دور و هشدار به کاربران پرمصرف هم راههایی است که پیش از این در بسیاری کشورها اجرایی شده و نتایج خوبی نیز حاصل شده است.
مرادی با تاکید بر اینکه چالش کم آبی بسیار جدی است گفت: برای تأثیرگذاری و بهبود وضعیت نباید زمان از دست برود، در این راستا ترکیب مناسبی از قوانین تشویقی – تنبیهی، زیرساخت‌های آنلاین و محلی، و پشتیبانی مردمی می‌تواند مسیر را در مقابل فروپاشی منابع آبی کوتاه‌مدت و بلندمدت هموارتر کند، چرا که بحران آب در کشور عملاً از هشدار گذشته و به میدان بحران انفجاری تبدیل شده است. اگر بسیج ملی و حساسیت درباره آب شکل نگیرد، طی دو تا سه فصل آینده احتمال بروز قطع گسترده و طولانی‌مدت آب برای شهرها وجود دارد. اکنون فرصتی خطیر پیش روی ماست و اگر مردم مصرف آب را رعایت کنند، دولت همراه با بخش خصوصی و اجتماعی طرح‌های موثر را اجرا کند، می‌توانیم از یک فاجعه ملی پیشگیری کنیم.
کنترل بحران آب
بیژن یاور عضو مجمع ملی کاهش خطر حوادث و سوانح کشور نیز در این باره گفت: بازچرخانی و استفاده مجدد آب (که معمولاً به عنوان احیای آب نیز شناخته می‌شود) آب را از منابع مختلف بازیابی می‌کند و سپس آن را برای اهداف مفیدی مانند کشاورزی و آبیاری، تأمین آب آشامیدنی، پر کردن آب‌های زیرزمینی، فرآیندهای صنعتی و احیای محیط زیست تصفیه می‌کند و مجدداً از آن استفاده می‌کند. در بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اروپایی مانند آلمان و سوئیس و نمونه‌های مشابه، آب باران مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرد. همچنین پودر نمودن آب و کاهش سرعت مصرف آب یکی از راهبردهای مقابله با مصرف آب و کاهش سرعت آن است به طور مثال استفاده از سردوش‌های کنترل کننده آب در هنگام استحمام را می‌توان از این نوع صرفه‌جویی‌ها برشمرد. از سوی دیگر، با توجه به افزایش امید به زندگی و کاهش میزان زاد و ولدها و به تبع آن سبک زندگی کهن‌سالان به طور مثال استفاده از سرویس‌های بهداشتی فرنگی نیاز به ملاحظاتی برای کاهش میزان آب مصرفی در سیفون‌های مربوط به آن است که از راه‌های ابتکاری حتی نیاز به هزینه کردن هم نیست.
تغییر فضای سبز
این کارشناس توضیح داد: همان‌طوری که می‌دانیم اکثر شهرها دارای پوشش گیاهی از نوع آب پسند می‌باشند حال آنکه باید با توجه به اینکه ما در کشوری نیمه خشک و خشک زندگی می‌کنیم، پوشش گیاهی شهرها و کلانشهرها به گیاهان خشکی پسند تغییر یابند. بعلاوه فرهنگسازی و تغییر برخی از فرهنگ‌ها مانند نحوه استفاده از استخرهای خصوصی به سمتی که استخرهای عمومی بیشتر مورد استفاده قرار گیرد، شست‌وشوی اتومبیل با شیلنگ آب و نمونه‌های مشابه که البته با توجه به تغییرات اقلیمی از یک استان به استان دیگر متفاوت است. بعلاوه تدوین برنامه برای جلوگیری از موازی کاری و پوشش دادن همه زمینه‌ها که به عنوان ملاک عمل اقدام در مواجهه با بحران آب باید مورد استفاده قرار گیرد.
بکارگیری فناوری‌های نوین
او تاکید کرد: نصب شیرآلات و دوش‌های کم مصرف بررسی لوله‌ها و شیرآلات برای پیدا کردن نشتی و تعمیر آنها، کاهش زمان دوش گرفتن یا استفاده از دوش به جای وان، نصب سیستم‌های جمع‌آوری آب باران برای استفاده در آبیاری باغ‌ها و فضای سبز، استفاده از شیرهای آب با چشم الکترونیکی، آبیاری گیاهان در ساعات خنک‌تر روز (صبح زود یا عصر) و استفاده از روش‌های آبیاری قطره‌ای به جای آبیاری سطحی، استفاده از ماشین‌های لباسشویی و ظرف‌شویی با مصرف آب کمتر، استفاده از سیستم‌های آبیاری هوشمند که بر اساس نیاز گیاهان و شرایط جوی آبیاری می‌کنند. همچنین تغییر رژیم کشت محصولات کشاورزی، فرهنگسازی و آموزش در مورد اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب به خانواده و جامعه، استفاده مجدد از آب‌هایی که برای شستن سبزیجات یا میوه‌ها استفاده شده است برای آبیاری گیاهان و… همگی راههایی است که باید به طور جدی در راستای صرفه جویی آب از آن استفاده کرد.
راهکارهای برون‌رفت
این کارشناس هشدار داد: اگر از الان وارد عمل نشویم و هر روزی که بگذرد زمان از دست رفته برای حفظ و مدیریت منابع آب قابل جبران نخواهد بود. میزان حجم آب ذخیره در پشت سدها به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است و از آنجا که تمهیدات آبخوان داری نیز نتوانسته مشکل را حل کند لذا باید وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مسئول از جمله وزارت نیرو، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شرکت آب و فاضلاب و سایر سازمان‌ها هر چه سریع‌تر نسبت به فرهنگ سازی، آموزش و در اختیار قرار دادن فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی، دوقلوهای دیجیتال و موارد مورد تأییدی که آزمایش خود را پس داده‌اند، اقدام کرد چرا که زود دیر می‌شود.
source