فراتر از روضه، درک پیوند ولایی در عصر بصیرت حسینی

فرهمندپور بیان کرد

دبیر ستاد زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی در برنامه‌ای تلویزیونی با تأکید بر ضرورت عبور از ظواهر عزاداری محرم، بر لزوم درونی‌سازی پیام عاشورا و تقویت معرفت حسینی تأکید کرد.

به گزارش خبرگزاری آنا، فهیمه فرهمندپور در یک برنامه تلویزیونی در ابتدای سخنان خود با اشاره به جلوه‌های بیرونی آمادگی جامعه در ماه محرم، از جمله سیاهپوش شدن کوچه‌ها و خیابان‌ها و تزیین اماکن عمومی، بیان کرد: هدف غایی تمامی این تظاهرات و آمادگی‌ها، باید صرفاً در حد ظواهر باقی نماند، بلکه باید به عمق معرفت و شناخت امام حسین (ع) و آرمان‌های بلند ایشان راه یابد. این بدان معناست که پرچم سیاه بر سر در خانه‌ها، شال عزا بر گردن جوانان، و حضور در مجالس روضه، همگی باید مقدمه‌ای باشند برای درونی‌سازی پیام عاشورا و پیوند با حقیقتِ وجودی امام حسین (ع). وی به درستی عنوان کرد که هر کسی در این ایام سعی می‌کند سهمی داشته باشد، اما مهم این است که این سهم، در راستای پرورش معرفت و شناخت باشد، نه صرفاً انجام یک وظیفه ظاهری.

ولایت؛ نقطه کانونی هدایت الهی و کلید معرفت حسینی

مفهوم ولایت به عنوان نکته کانونی و محوری در نظام هدایت الهی و جریان معرفت دینی، از زبان فرهمندپور، کلید فهم عمیق‌تر جایگاه و رسالت نه تنها امام حسین (ع)، بلکه تمامی ائمه اطهار (علیهم السلام) و همچنین حضرت ولی عصر (عج) معرفی شد.

وی با تشریح اینکه این جریان معرفت و هدایت الهی، از طریق انبیا (ع) آغاز شده و در قالب جانشینان آنان و به ویژه اهل بیت (ع) استمرار یافته است، بیان کرد که هرگاه در هر دوره و هر کس این نقطه کانونی دریافت شده، اتفاقات باشکوهی رقم خورده و هرگاه از آن غفلت شده، زمینه گمراهی و خسارت فراهم شده است.

این دیدگاه، اساس دینداری و پیوند با خداوند را در ارتباط و گره خوردن با اولیای الهی می‌داند. دکتر فرهمندپور با استناد به حدیث قدسی که خداوند می‌فرماید: لایَزالُ العَبدُ یَتَقَرَّبُ إلَیَّ بِالنَّوافِلِ حَتّی اُحِبَّهُ، فَإِذا أَحَبَبتُهُ کُنتُ سَمعَهُ الَّذی یَسمَعُ بِهِ، وَ بَصَرَهُ الَّذی یُبصِرُ بِهِ…، به تبیین معنای واقعی ولایت به مثابه پیوند وجودی و یکی شدن با خدا و اولیای او پرداخت. این پیوند زمانی عمیق می‌شود که انسان نه تنها در ظاهر، بلکه در باطن نیز به این نقطه کانونی متصل می‌گردد. این یکی شدن نه به معنای محو شدن هویت فردی، بلکه به معنای همسو شدن هویت فردی با هویت الهی و اولیای الهی است.

این دیدگاه، در مقابل مفاهیم نادرست و سطحی از پیوند با دین قرار می‌گیرد که صرفاً به ظواهر اکتفا می‌کنند و ارتباط واقعی با هدایت الهی را نادیده می‌گیرند. دکتر فرهمندپور با بیان اینکه ولایت، یعنی گره خوردن، پیوند خوردن، جفت شدن، این مفهوم را به طور واضح از همراهی‌های ظاهری و موقت متمایز ساخت.

شفاعت؛ ثمره شیرین پیوند واقعی و گره‌خوردگی پایدار

در ادامه فرهمندپور به رابطه تنگاتنگ شفاعت با پیوند ولایی پرداخت. وی شفاعت را نه یک موهبت تصادفی، بلکه نتیجه منطقی و اجتناب‌ناپذیر پیوند عمیق و گره‌خوردگی واقعی با اهل بیت (ع) دانست. این پیوند، در حقیقت همان عشق بازی و خود شیرینی در درگاه الهی است که در حدیث قدسی ذکر شد. وقتی بنده با اعمال خالصانه و مستحبی به خدا نزدیک می‌شود و خداوند او را دوست می‌دارد، این پیوند چنان عمیق می‌شود که گویی وجود فرد در وجود خدا حل می‌شود و خدا گوش، چشم، زبان و دست او می‌گردد.

فرهمندپور، این پیوند را به بچه‌ای که در شلوغی، چادر مادرش را رها نمی‌کند تشبیه کرد. این دلبستگی، دلبستگی ظاهری نیست، بلکه حس اعتماد و نیاز عمیق است که کودک را به سوی مادر سوق می‌دهد. در ساحت معنویت نیز، پیوند با اهل بیت (ع) همین‌گونه است؛ پیوندی که در لحظات نیازمندی، سردرگمی و احساس خطر، انسان را به سمت پناهگاه امن ولایت بازمی‌گرداند.

وی با تاکید بر اینکه همراهی با ائمه (ع)، لازمه همراهی با خداست، این نکته را روشن ساخت که شفاعت ائمه (ع) شامل کسانی می‌شود که به دامن پرمهر ایشان گره خورده‌اند و از برکات وجودی آنها بهره‌مند شده‌اند. شفاعت امام حسین (ع) به عنوان کشتی هدایت، زمانی شامل حال ما می‌شود که ما در این کشتی، نه صرفاً مسافر، بلکه جزء جدایی‌ناپذیر از سازه آن باشیم.

تقویت معرفت؛ گامی فراتر از ادراک سطحی به سوی پیوند وجودی

فرهمندپور در پاسخ به سوال چگونگی تقویت معرفت و جلوگیری از تزلزل آن، به تفکیک میان پیوندهای عرضی و ذاتی اشاره کرد. وی پیوند با ولایت را پیوندی ذاتی، واقعی، عمیق و جدایی‌ناپذیر دانست که در مقابل پیوندهای عرضی (مانند لباس که بخشی از ظاهر است و قابل تعویض) قرار می‌گیرد. این پیوند واقعی، نیازمند اصالت و عمق است و نباید به بهانه‌ها و دستاویزهای موقت و ظاهری وابسته باشد.

این پیوند واقعی، در ماندگاری و استقامت در برابر چالش‌ها خود را نشان می‌دهد. ممکن است در زندگی، گاهی انسان دچار خطاهایی شود، اما اگر پیوند با ولایت، پیوندی عمیق و ذاتی باشد، این خطاها منجر به گسست نهایی نمی‌شود، بلکه فرد را به سمت بازگشت و اصلاح هدایت می‌کند. نکته مهم در اینجا، رسمیت بخشیدن به این بازیگوشی‌ها و خطاها نیست. یعنی نباید این خطاهای احتمالی را عادی جلوه داد یا آن‌ها را به عنوان بخشی از هویت پذیرفت، بلکه باید همواره تلاش کرد تا این پیوند عمیق را حفظ نمود و در صورت انحراف، سریعاً به مسیر اصلی بازگشت.

مسئولیت‌پذیری در کنف ولایت؛ نگاهی به مأموریت الهی

فرهمندپور با اشاره به ماموریتی که خداوند برای انسان در این دنیا تعیین کرده، موضوع مسئولیت‌پذیری در قبال امکانات و استعدادهایی که در اختیار ما قرار گرفته را مطرح کرد. وی بیان داشت که اگر ما در مسیر ولایت الهی کمرنگ باشیم، از مأموریت اصلی خود دور می‌افتیم. این همان مفهوم حسابرسی و پاسخگویی در برابر اعمال است که در تمام ابعاد زندگی، از جمله در پیوند با ولایت، جاری است.

این دیدگاه، هر جنبه‌ای از زندگی را، از خوردن و خوابیدن گرفته تا تشکیل خانواده و فعالیت‌های شغلی، در راستای تقویت و حفظ پیوند ولایی معنا می‌بخشد. غذا می‌خوریم تا بتوانیم روزه بگیریم؛ می‌خوابیم تا با توان بیشتری بیدار شویم؛ خانواده تشکیل می‌دهیم تا بتوانیم در مسیر ولایت، زندگی خود را سامان دهیم. اگر هر یک از این امور، ما را از مسیر ولایت دور کرد، نشان‌دهنده تزلزل در پیوند اصلی است.

جایگاه زن در منظومه ولایت حسینی

فرهمندپور بیان کرد: نقش زن در خانواده، به عنوان محور عاطفی و تربیتی، نقشی حیاتی در انتقال مفاهیم ولایی و پیوند فرزندان با اهل بیت (ع) ایفا می‌کند. همانطور که یک مادر با عشق و دلسوزی، فرزندش را در مسیر هدایت راهنمایی می‌کند و حتی در صورت خطا، او را رها نمی‌کند، زن در مقام مادر و همسر، می‌تواند حامی و تقویت‌کننده پیوند ولایی در خانواده باشد. حضرت زهرا (س) به عنوان مادر تمام شیعیان، الگوی بی‌بدیل این نقش هستند که با تمام وجود، از حریم ولایت و امامت دفاع کردند و فرزندان خویش را نیز بر این مسیر تربیت نمودند.

دعوت به خودشناسی و خودارزیابی؛ افق‌های مهدوی در عصر بصیرت

در جمع‌بندی سخنان، دکتر فرهمندپور دعوت مهمی را مطرح کرد: دعوت به خودشناسی و خودارزیابی عمیق در ایام محرم. این بدان معناست که هر فرد باید از خود بپرسد: برای چه مأموریتی زندگی می کند؟ و امکانات و استعدادهایی که خداوند در اختیارم قرار داده را در چه راستایی به کار می‌برم؟ این خودارزیابی، گامی اساسی در جهت تقویت معرفت حسینی و بازنگری در میزان استحکام پیوند ولایی است.