فاطمه سادات زاهدی ، کارشناس ارشد مشاوره ، پایگاه خبری دانا ، گروه سلامت و سبک زندگی؛ کتاب «سبک زندگی سالم در دنیای مجازی» نوشته‌ی میرسبحان سادات، اثری پژوهشی و کاربردی در زمینه‌ی چگونگی زندگی سالم در عصر دیجیتال و فضای مجازی است. نویسنده با نگاهی جامعه‌شناختی، روان‌شناختی و دینی، به بررسی اثرات گسترده و گاه پنهان فناوری‌های نوین اطلاعاتی بر ابعاد مختلف زندگی انسان معاصر می‌پردازد. دغدغه‌ی اصلی کتاب، یافتن راه‌هایی برای حفظ سلامت فردی و اجتماعی در شرایطی است که مرز بین واقعیت و مجاز روزبه‌روز کمرنگ‌تر می‌شود و سبک زندگی سنتی انسان‌ها در حال دگرگونی است.
در بخش‌هایی از کتاب، نویسنده به بررسی ابعاد مختلف فضای مجازی می‌پردازد؛ از شبکه‌های اجتماعی گرفته تا بازی‌های رایانه‌ای، پلتفرم‌های تولید و مصرف محتوا، و ابزارهای ارتباطی نوین. او معتقد است که اگرچه این ابزارها توانسته‌اند جنبه‌هایی از زندگی را تسهیل کنند، اما در صورت استفاده ناآگاهانه، آسیب‌هایی جدی به فرد و جامعه وارد خواهند کرد. کتاب با نگاهی انتقادی اما متعادل، مزایا و معایب این فضا را تحلیل کرده و از افراط یا تفریط در ارزیابی آن پرهیز می‌کند.
نویسنده بر این باور است که فضای مجازی نه خوب است و نه بد، بلکه بستگی به نوع استفاده‌ی کاربران از آن دارد. او بارها تأکید می‌کند که نگاه صفر و صدی به فناوری، ما را از درک درست واقعیت بازمی‌دارد. از همین رو، سادات تلاش می‌کند الگوی رفتاری معتدلی را پیشنهاد دهد؛ الگویی که در آن کاربر با آگاهی، برنامه‌ریزی و هدفمندی از فضای مجازی بهره می‌برد و در عین حال مراقب سلامت جسمی، روانی، اخلاقی و معنوی خود نیز هست.
در بخش‌های میانی کتاب، نویسنده به موضوع «تغییر سبک زندگی» می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چگونه ابزارهای دیجیتال رفتارهای ما را بازتعریف می‌کنند؛ از شکل روابط اجتماعی و خانوادگی گرفته تا نوع تغذیه، خواب، کار، تفریح و حتی عبادت. او مثال‌هایی از زندگی روزمره می‌آورد که در آن افراد به دلیل استفاده‌ی نادرست از گوشی‌های هوشمند، شبکه‌های اجتماعی یا بازی‌های آنلاین، دچار اختلال در خواب، اضطراب، کم‌تحرکی، تنهایی یا افسردگی شده‌اند. در مقابل، سادات راهکارهایی برای بازسازی سبک زندگی سالم پیشنهاد می‌دهد؛ از جمله تنظیم زمان استفاده، انتخاب محتوای مناسب، تقویت روابط حضوری، ایجاد تعادل میان فعالیت‌های آنلاین و آفلاین، و توسعه‌ی سواد رسانه‌ای. از نکات برجسته‌ی کتاب، بهره‌گیری از منابع علمی و دینی به صورت هم‌زمان است. سادات تلاش می‌کند یافته‌های روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، علوم رفتاری و تعلیم و تربیت را با آموزه‌های دینی پیوند دهد و از دل این ترکیب، الگویی بومی و اسلامی برای سبک زندگی دیجیتال استخراج کند. به اعتقاد نویسنده، سلامت معنوی نیز بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی سالم است، و فضای مجازی اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند مانعی در مسیر رشد معنوی انسان باشد. در همین راستا، کتاب نگاهی به مفاهیم قرآنی، روایی و اخلاقی در زمینه‌ی استفاده از ابزارها و فناوری‌ها دارد و بر نقش نیت، تقوا، اعتدال و مسئولیت‌پذیری در بهره‌مندی صحیح از فضای دیجیتال تأکید می‌کند.
از دیگر مباحث مهم در این کتاب، مسأله‌ی هویت در فضای مجازی است. نویسنده توضیح می‌دهد که چگونه افراد در شبکه‌های اجتماعی، خودِ مجازی متفاوتی می‌سازند که ممکن است با واقعیت زندگی آن‌ها تفاوت داشته باشد. این فاصله میان هویت واقعی و مجازی، در بلندمدت به نوعی ناهماهنگی روانی منجر می‌شود که سلامت روان فرد را تهدید می‌کند. در ادامه، موضوعاتی چون مقایسه‌های اجتماعی، خودکم‌بینی، فشارهای روانی ناشی از حضور دائم در فضای مجازی و ترس از دست دادن (FOMO) بررسی می‌شوند.
سادات در بخش‌هایی از کتاب به نقش والدین، معلمان و مسئولان فرهنگی نیز اشاره می‌کند و می‌نویسد که شکل‌گیری سبک زندگی سالم در فضای مجازی تنها از طریق آموزش فردی ممکن نیست. او بر لزوم سیاست‌گذاری هوشمندانه، تدوین برنامه‌های آموزشی، ارتقای سواد رسانه‌ای از سنین پایین، و همچنین ایجاد بسترهای بومی برای ارتباطات دیجیتال تأکید دارد. به گفته‌ی او، اگر نهادهای تربیتی و فرهنگی در این مسیر همراه نباشند، نمی‌توان از کاربران انتظار داشت که به تنهایی و بدون حمایت محیطی، سبک زندگی سالمی را شکل دهند.
زبان کتاب ساده، روان و قابل فهم برای عموم مخاطبان است. نویسنده از مثال‌های ملموس و روزمره بهره می‌برد تا مفاهیم پیچیده را قابل درک سازد. ساختار کتاب نیز منظم و مرحله‌به‌مرحله است و خواننده را به شکلی تدریجی از شناخت مسئله به مرحله‌ی ارائه راه‌حل می‌رساند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که کتاب هم برای دانشجویان رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی مفید باشد و هم برای خانواده‌ها، مربیان و کاربران عادی فضای مجازی.
در مجموع، این کتاب تلاشی سنجیده و علمی برای پاسخ به یکی از چالش‌های مهم زندگی معاصر است. سادات با رویکردی ترکیبی و بومی، خواننده را با واقعیت‌های فضای مجازی آشنا می‌کند و از او دعوت می‌کند تا با نگاهی منتقد اما سازنده، در مسیر ساختن سبک زندگی سالم در عصر دیجیتال گام بردارد. این اثر می‌تواند راهنمایی ارزشمند برای کسانی باشد که در پی زندگی متعادل، معنادار و هدفمند در جهانی هستند که روزبه‌روز دیجیتالی‌تر می‌شود.
source