شفقنارسانه- تعطیلات نوروز ۱۴۰۴ با خبرهای تلخ و نگران‌کننده‌ای همچون نزدیک به ۹۰۰ کشته و ده‌ها هزار مجروح در تصادفات جاده‌ای به پایان رسید. این آمار تکان‌دهنده، هر ساله در ایام تعطیلات نوروزی خود را نمایان می‌کند. سؤال اصلی این است که رسانه‌ها چگونه می‌توانند نقشی مؤثر در این حوزه ایفا کنند؟ بیژن نفیسی، پیشکسوت روزنامه نگاری می گوید: ضروری است که به اخبار تصادفات با نگاهی کارشناسانه پرداخته شود. معمولاً در گزارش‌های خبری تنها به ذکر تعداد خودروهای درگیر، تعداد مصدومان و فوت‌شدگان بسنده می‌شود. اما لازم است که این حوادث با دقت و تحلیل کارشناسی مورد بررسی قرار گیرند تا ریشه‌های آن‌ها شناسایی شود.
بیژن نفیسی، روزنامه نگار پیشکسوت و کارشناس رسانه درباره نقش رسانه در افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات تصادفات نوروزی به شفقنا رسانه می گوید: برای دستیابی به یک جمع‌بندی جامع و مؤثر، رسانه‌ها باید به بررسی عوامل تأثیرگذار بر حوادث جاده‌ای بپردازند و ارتباط این عوامل را با یکدیگر تحلیل کنند. یکی از این عوامل، رانندگان هستند که تحت تأثیر مجموعه‌ای از مسائل اقتصادی، روانی، فرهنگی و اجتماعی قرار دارند. علاوه بر این، وضعیت جاده‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ بسیاری از جاده‌های کشور ما ۵۰ تا ۶۰ سال پیش ساخته شده‌اند و نیازمند بازنگری و اصلاحات مهندسی هستند. در این راستا، ضروری است که اولویت‌ها به دقت تعیین شوند و نحوه استفاده از امکانات موجود بهینه گردد.
او ادامه می دهد: مورد دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، وسایل نقلیه است. وسایل حمل‌ونقل عمومی نظیر قطارها و اتوبوس‌ها باید از ایمنی کامل برخوردار باشند تا شهروندان تمایل بیشتری به استفاده از آن‌ها داشته باشند. همچنین وسایل نقلیه شخصی نیز نیازمند بازنگری و نوسازی هستند و فرسودگی آن‌ها در طول زمان باید مدنظر قرار گیرد. ترکیب تمامی این عوامل موجب افزایش تصادفات جاده‌ای شده است و رسانه‌ها باید در تحلیل‌های خود به هر یک از این موارد توجه ویژه‌ای داشته باشند.
این کارشناس رسانه تاکید می کند: در کمپین «نه به تصادف»، بیشتر بر عامل انسانی تأکید می‌شود؛ در حالی که عوامل دیگری نظیر مسائل اقتصادی، کیفیت پایین خودروها، عدم معاینه فنی مستمر، فرسودگی قطعات خودرو به دلیل افزایش قیمت‌ها، عدم سخت‌گیری در صدور گواهینامه رانندگی و نامناسب بودن زیرساخت‌های جاده‌ای نیز نقش بسزایی دارند. رسانه‌ها همچنین مکرراً نوسانات نرخ دلار را گزارش می‌کنند؛ حال آنکه این نوسانات تأثیر مستقیم بر قیمت سایر محصولات، به ویژه قطعات خودرو دارد. لذا ضروری است که رسانه‌ها با رویکردی جامع‌تر به تحلیل علل حوادث جاده‌ای بپردازند تا بتوانند راهکارهای مؤثرتری برای کاهش تصادفات ارائه دهند.
رسانه‌ها چگونه می‌توانند با همکاری نهادهای دولتی و سازمان‌های مربوطه، برنامه‌های مؤثری برای کاهش تصادفات طراحی کنند؟ او پاسخ می دهد: رسانه‌ها باید در خصوص عوامل مؤثر در وقوع تصادفات، گزارش‌های کارشناسانه و دقیقی تهیه نمایند و تلاش کنند تا از نظرات کارشناسان مختلف از جمله متخصصان راهنمایی و رانندگی، تعمیرکاران خودرو، اقتصاددانان، پزشکان و روان‌پزشکان بهره‌مند شوند. همچنین ضروری است که نقاط ضعف و کمبودهای موجود را به مسئولان مربوطه گوشزد نمایند.
نفیسی تاکید می کند: باید توجه داشت که تنها عامل انسانی نظیر سبقت غیرمجاز و سرعت بالا نیست که منجر به تصادفات می‌شود؛ بلکه عوامل دیگری نیز وجود دارند که نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. یکی از مسائل قابل توجه در این راستا، شکاف فرهنگی است. این شکاف زمانی بروز می‌کند که وسیله‌ای را خودمان ابداع نکرده باشیم و آن را از کشورهای دیگر به عاریه گرفته باشیم؛ در چنین حالتی ممکن است با مشکلاتی در استفاده صحیح از آن مواجه شویم و نتوانیم به نحو مطلوب از آن بهره‌برداری کنیم. شکاف فرهنگی به فرهنگ استفاده از هر وسیله‌ای اطلاق می‌شود که به طور ناگهانی وارد کشور شده است. بنابراین، لازم است تا با همکاری متخصصان و کارشناسان علوم انسانی، تلاش شود تا فاصله این شکاف کاهش یابد و فرهنگ صحیح استفاده از وسایل نقلیه ترویج گردد.
به نظر شما، چه نوع محتوایی می‌تواند بیشترین تأثیر را در کاهش تصادفات داشته باشد؟ او پاسخ می دهد: رسانه‌ها باید با مجروحان و بازماندگان حوادث تصادف گفتگو کنند و روایت این حوادث را از زبان آن‌ها منتقل نمایند. این رویکرد می‌تواند به کاهش تکرار چنین حوادثی کمک شایانی کند. علاوه بر این، ضروری است که به اخبار تصادفات با نگاهی کارشناسانه پرداخته شود. معمولاً در گزارش‌های خبری تنها به ذکر تعداد خودروهای درگیر، تعداد مصدومان و فوت‌شدگان بسنده می‌شود. اما لازم است که این حوادث با دقت و تحلیل کارشناسی مورد بررسی قرار گیرند تا ریشه‌های آن‌ها شناسایی شود.
نفیسی می گوید: در کشورهای پیشرفته، خودروها از زوایای مختلف مورد آزمایش قرار می‌گیرند و رسانه‌ها نیز به تصویر کشیدن نتایج این آزمایشات اهتمام می‌ورزند. در حالی که در کشور ما، این موضوع به طور جدی پیگیری نمی‌شود و رسانه‌ها نیز برای ارزیابی مقاومت خودروها مطالبه‌گری نمی‌کنند. نتیجه این وضعیت، عدم مقاومت کافی بدنه خودروها در برابر حوادث است که پیامدهای ناگواری را به همراه دارد.
source