حقیقت ترسناک پشت یک ویروس آشنا

به گزارش سلامت نیوز به نقل از latimes، برخلاف باور نادرست برخی افراد، ابتلا به سرخک نه تنها به سیستم ایمنی بدن کمکی نمی‌کند، بلکه آن را به‌طور چشمگیری تضعیف می‌نماید. حتی یک مورد خفیف از این بیماری می‌تواند سلول‌های حافظه‌ای سیستم ایمنی را که مسئول یادآوری و مقابله با پاتوژن‌هایی هستند که بدن قبلاً با آن‌ها مبارزه کرده، از بین ببرد. پزشکان این پدیده را «فراموشی ایمنی» می‌نامند.

تا به امروز، شیوع فعلی سرخک در ایالات متحده نزدیک به ۵۰۰ نفر را در ۱۹ ایالت از جمله کالیفرنیا مبتلا کرده است. واکسیناسیون نه‌تنها از ابتلا به سرخک جلوگیری می‌کند، بلکه مانع از تضعیف گسترده سیستم ایمنی بدن نیز می‌شود.

دکتر آدام راتنر، متخصص بیماری‌های عفونی کودکان در نیویورک، هشدار می‌دهد که یکی از باورهای اشتباهی که در جریان شیوع اخیر در شبکه‌های اجتماعی رواج یافته، این است که ابتلا به سرخک به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. به گفته‌ی او، «حقیقت دقیقاً برعکس است.»

سرخک ویروسی بسیار مسری است که در برخی بیماران به شکل بثورات و علائمی شبیه سرماخوردگی ظاهر می‌شود، اما می‌تواند در دیگران به عوارض جدی یا حتی مرگ منجر شود. یکی از پیامدهای پنهان اما مخرب سرخک، تخریب سلول‌هایی است که حافظه‌ی ایمنی بدن را تشکیل می‌دهند. این موضوع موجب می‌شود بدن، حتی در برابر عفونت‌های پیش‌پاافتاده، مانند اولین مواجهه رفتار کند و خطر بیماری‌های شدید افزایش یابد.

از بین رفتن سلول‌های حافظه‌ای

ویروس سرخک لنفوسیت‌هایی را که از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا دفاع می‌کنند، از بین می‌برد و به‌جای آن لنفوسیت‌هایی را که فقط به سرخک پاسخ می‌دهند، جایگزین می‌کند. این تغییر باعث کاهش مقاومت بدن در برابر بسیاری از بیماری‌های دیگر می‌شود.

دکتر مایکل مینا، اپیدمیولوژیست و استاد پیشین دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد، می‌گوید: «اگر کودکی به سرخک مبتلا شود، باید برای دو یا سه سال آینده مراقب سلامت او باشید؛ زیرا حتی ویروس‌ها یا باکتری‌های عادی ممکن است باعث بستری شدن او شوند.»

او افزود: «ممکن است عفونت سرخک خفیف به نظر برسد، اما تأثیر آن بر سیستم ایمنی شدید است.»

تأثیر مخرب بر حافظه‌ی ایمنی

در گذشته تصور می‌شد که سرخک تنها به‌طور موقت سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند، اما پژوهش‌های سال‌های اخیر نشان داده‌اند که آسیب آن عمیق‌تر و طولانی‌تر است. ویروس سرخک با عبور از موانع محافظتی بدن، وارد غدد لنفاوی می‌شود و سلول‌هایی را که گیرنده‌ی خاصی به نام SLAM دارند، هدف قرار می‌دهد. این سلول‌ها شامل سلول‌های حافظه‌ی B و T هستند که مسئول تولید آنتی‌بادی‌ها و شناسایی ویروس‌ها هستند.

درحالی‌که واکسن‌ها باعث تحریک تولید این سلول‌ها بدون آسیب زدن به سایر سلول‌ها می‌شوند، خود ویروس سرخک این سلول‌های حافظه را از بین می‌برد.

داده‌های علمی در تأیید خطر سرخک

در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۵ توسط مینا و همکارانش انجام شد، مشخص شد که مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های عفونی در سال‌هایی که شیوع سرخک بالا بود، به‌طور چشمگیری افزایش می‌یافت و حتی تا سه سال پس از پایان شیوع نیز ادامه داشت. پس از ورود واکسن MMR، نه‌تنها موارد سرخک کاهش یافت، بلکه مرگ‌ومیر ناشی از سایر بیماری‌های عفونی کودکان نیز تقریباً نصف شد.

در پژوهش دیگری در سال ۲۰۱۸، خون ۷۷ کودک واکسینه‌نشده هلندی پیش و پس از ابتلا به سرخک بررسی شد. نتایج نشان داد که سرخک بین ۱۱٪ تا ۷۳٪ آنتی‌بادی‌های بدن این کودکان را در برابر سایر بیماری‌ها نابود کرده بود.

خطرات بلندمدت برای کودکان واکسینه‌نشده

شلّی بولوتین، پژوهشگر مرکز بهداشت عمومی کانادا و استاد دانشگاه تورنتو، می‌گوید: «کودکان واکسینه‌نشده که به سرخک مبتلا می‌شوند، در سال‌های بعد در برابر بیماری‌های شایع دوران کودکی مانند عفونت‌های تنفسی، گوش درد و ویروس‌های گوارشی بسیار آسیب‌پذیرتر هستند.»

او تأکید کرد: «برای بازیابی سلول‌های حافظه از دست رفته، باید دوباره در معرض تمام بیماری‌هایی که قبلاً ایمنی نسبت به آن‌ها داشته‌اید قرار بگیرید، که این فرآیند ممکن است سال‌ها طول بکشد.»

تا پایان مارس ۲۰۲۵، ۹۷٪ از مبتلایان به سرخک یا واکسینه نشده بودند یا وضعیت واکسیناسیونشان مشخص نبود. ویروس موجود در واکسن MMR ضعیف‌شده است، به این معنا که می‌تواند پاسخ ایمنی مناسب را بدون ایجاد بیماری یا آسیب به سلول‌های حافظه بدن فعال کند.

بولوتین در پایان گفت: «به همین دلیل است که واکسیناسیون توصیه می‌شود؛ چراکه ما با آن، ایمنی را به‌دست می‌آوریم، بدون اینکه عوارض مخرب بیماری را تجربه کنیم.»