نبض سینمای ایران با شرایط سیاسی و اجتماعی هماهنگ است

نمی‌توان این موضوع را انکار کرد که اساسا اکران‌های نوروزی برای صاحبان آثار، از گذشته تا امروز یکی از فرصت‌های خوب نمایش فیلم‌های سینمایی بوده است. امسال اکران‌های نوروزی زودتر از همیشه، یعنی از هفته‌های ابتدایی اسفند 1403 آغاز شد. «دایناسور»، «کوکتل مولوتوف»، «رها»، «موسی کلیم‌الله»، «بامبولک»، «پیش‌مرگ»، «پسر دلفینی ۲» و «عینک قرمز»، از جمله فیلم‌های نوروز امسال است و هم‌زمانی عید نوروز با ماه مبارک رمضان و البته افزایش قیمت بلیت سینماها، تغییرات چشمیگری را در جدول فروش فیلم‌ها ایجاد کرده است.

همایون اسعدیان، دبیر شورای صنفی نمایش، در پاسخ به پرسش «شرق» مبنی بر اینکه از نگاه او آیا اکران نوروزی خوبی را طی چند هفته گذشته تجربه کرده‌ایم یا خیر، گفت: «امسال اکران نوروزی متفاوتی داشتیم. به دلیل هم‌زمانی ماه مبارک رمضان با یک‌سوم از اسفندماه سال گذشته و یک‌سوم اول فروردین، عملا با شرایط جدیدی روبه‌رو بودیم. فیلم‌ها از هشتم اسفند 1403 اکران شدند و از طرفی اکران عید فطر دیگر معنا نداشت. ماه رمضان هم شرایط خودش را دارد و وقتی تقارن پیدا کرد با روزهایی که مردم درگیری‌های عید خودشان را داشتند، طبیعی است که شرایط خاصی را در اکران فیلم‌ها شاهد بودیم. هم شورای صنفی نمایش و هم وزارت ارشاد به این موضوع فکر کردند و بر همین اساس قرار شد اکران نوروزی سینماها از همان اوایل اسفند 1403 آغاز شود. طبیعی است که اگر اکرانی برای عید فطر در نظر گرفته می‌شد، چینش فیلم‌ها هم تغییر می‌کرد.

اما عملا زمان تغییر اکران فیلم‌ها نبود. اجازه دادیم فیلم‌هایی که از هشتم اسفند اکران شدند، در فروردین به اکران ادامه دهند و طبق قاعده همیشگی هر دو هفته ماه رمضان، یک هفته محاسبه می‌شود. پس در واقع این فیلم‌ها در یک ماه اول اکرانشان چهار هفته محاسبه نمی‌شوند و دو هفته اکران محسوب می‌شوند و این را برای هشت فیلم منظور کردیم».

کارگردان فیلم «طلا و مس» در بخش دیگری از صحبت‌هایش به فروش فیلم‌های نوروزی اشاره کرد و افزود: «به طور طبیعی سال‌های گذشته هم همین بود که فروش اکران نوروزی لزوما در 13 روز اول سال خیلی چشمگیر نیست و عموما بعد از تعطیلات عید، اکران فیلم‌ها سر و شکل خودش را پیدا می‌کند؛ چراکه مردم از سفر برگشتند و شرایط تفاوت می‌کند. این حرف من به این معنا نیست که در 13 روز اول فروش نداریم؛ اتفاقا فروش خیلی خوبی داشتیم، ولی در نیمه دوم فروردین تازه سینما‌ها شکل خودش را پیدا می‌کند و فروش‌ها به حالت طبیعی برمی‌گردد. به همین دلیل هم بود که چیزی به‌ عنوان اکران عید فطر طراحی نشد. با توجه به تمام مواردی که اشاره کردم، فروش خوبی داشتیم و تصور می‌کنم بعد از تعطیلات نوروز فروش فیلم‌ها شکل واقعی خودش را به ما نشان بدهد».

یکی از نقاط قوت اکران نوروزی امسال سینماها به گفته بسیاری از اهالی سینما، چینش فیلم‌ها به لحاظ تنوع گونه‌هاست. اسعدیان درباره چرایی این چینش توضیح داد: «سعی شد در چینش اکران به‌گونه‌ای نشود که فیلم‌های کمدی کاملا عرصه را در اختیار بگیرند. فکر کردیم بهتر است در کنار کمدی‌ها، فیلم‌های کودک و اجتماعی هم نمایش داده شود تا فضای تنفسی خوبی برای همه فیلم‌ها ایجاد کنیم. آنچه الان باعث نگرانی شخص من و شورای صنفی نمایش و خیلی از دوستان ما در سینماست، این موضوع است که فیلم‌های کمدی عرصه را بر فیلم‌هایی از گونه‌های دیگر تنگ می‌کنند و به طور طبیعی صاحبان سالن سینما به دنبال این هستند که بتوانند فروش بیشتری داشته باشند.

اگر فیلم کمدی دارند که مثلا روزی 100 تومان می‌فروشد و در مقابل یک فیلم در ژانر دیگری از سینما دارند که 20 تومان می‌فروشد، ترجیح می‌دهند سانس‌هایی را به فیلمی که 100 تومان می‌فروشد بدهند تا آن فیلم را تبدیل کنند به 110 تومان فروش در روز. مهم هم نیست برای فیلم دیگر چه اتفاقی می‌افتد. تلاش شورای صنفی نمایش در دو، سه سال گذشته ایجاد تعادل در اکران بوده است و امیدوارم سال‌های آینده هم همین ایجاد فضای تنفس برای گونه‌های مختلف سینما ادامه داشته باشد».

اسعدیان در بخش دیگری از این گفت‌وگو به نگاهش به عنوان یک سینماگر به عرصه رقابت بین سینمای کمدی و اجتماعی اشاره کرد و گفت: «طبیعی است که انتظار نمی‌رود فیلم‌هایی مثل «بی‌بدن» یا حتی «موسی کلیم‌الله» بتوانند به جهت فروش با فیلم‌هایی مثل «هفتادسی»، «زودپز» یا «تگزاس» رقابت کنند. در شرایط اجتماعی ایران اساسا از فیلم‌های کمدی، استقبال بیشتری می‌شود و مردم نیاز دارند یکی، دو ساعت از فضای سختی که روزمره درگیر آن هستند و فشارهای روحی، روانی و اقتصادی خلاص شوند. به همین دلیل از فیلم‌های کمدی استقبال بیشتری می‌شود. تصور نمی‌کنم اگر بهترین فیلم‌های غیرکمدی را هم اکران کنیم، بتوانند به فروش 300‌میلیاردی برسند. در سال گذشته «مست عشق» به فروش 120 میلیارد رسید یا «بی‌بدن» به فروش حدود 40 میلیارد رسید. امسال هم فیلم «رها» که فیلم غیرکمدی خوب و قدرتمندی است، تا الان فروش خوبی داشته است اما قابل مقایسه با «دایناسور» نیست. اما آنچه مهم است، ایجاد فضایی است که «رها» در مقابل «دایناسور» اکران شود و زیر چرخ‌دنده‌های این فیلم له نشود. ما باید بتوانیم دوستان سینمادار و انجمن را به این تفاهم برسانیم که وجود پردیس‌های سینمایی متعددی که وجود دارد، فضای اکران برای تمام فیلم‌ها ایجاد شود و فیلم‌ها در رقابتی نابرابر نباشند. اساسا هم رقابتی وجود ندارد و قرار است خوراک فرهنگی برای اقشار مختلف ایجاد شود. مخاطبانی که علاقه‌مند یه فیلم کمدی هستند این امکان را داشته باشند و دیگرانی که فیلم‌های جدی‌تر را دنبال می‌کنند هم به چنین فیلم‌هایی دسترسی داشته باشند.

این نباشد که اگر به یک پردیس سینمایی مراجعه می‌کنند، ببینند تمام سانس‌ها متعلق به چند فیلم کمدی است و یکی، دو سانس پرت هم برای فیلم در ژانرهای دیگر وجود دارد. همین‌طور که می‌بینید، به فیلم‌های کودک و انیمیشن هم در سال گذشته و هم امسال این امکان داده شد که اکران شوند و فروش‌های خیلی خوبی هم دارند. الان در شرایطی هستیم که از حالت سینما‌های تک‌ سالن و دو سالن درآمده‌ایم و اغلب سینماهای ما پردیس‌های چهار، پنج سالن یا بیشتر هستند و این امکان طبیعتا وجود دارد که تمامی فیلم‌های با هر ژانری در پردیس‌ها اکران شوند و شرایط مناسبی برای تمامی فیلم‌ها فراهم شود.‌ این موضوع برمی‌گردد به سیاست‌گذاری‌های شورای صنفی نمایش و از طرف دیگر، حمایتی که وزارت ارشاد باید از آن انجام دهد و در آخر تعاملی که انجمن سینماداران باید با گروه‌های اکران داشته باشد». کارگردان فیلم «بوسیدن روی ماه» در پاسخ به این پرسش که پیش‌بینی او از اکران سینماها در سال پیش‌رو چیست، گفت: «پیش‌بینی این موضوع در توان من نیست. ماه‌ها‌ست درگیر پروژه‌ای هستم که متأسفانه هیچ‌کدام از فیلم‌های جشنواره سال گذشته را ندیدم. هیچ احاطه‌ای به اینکه چند فیلم کمدی یا اجتماعی موفق یا کودک در سال پیش‌رو خواهیم داشت، ندارم. علاوه‌بر اینکه پیش‌بینی وضعیت سینما در یک سال پیش‌رو به اتفاقات دیگری گره خورده است؛ اتفاقاتی غیر از خود سینما. اینکه شرایط اجتماعی و سیاسی در ایران چگونه پیش خواهد رفت؟ اینکه تعامل ما با جهان چطور خواهد بود؟ اینکه بحران‌های اقتصادی و اجتماعی که با آنها روبه‌رو هستیم، به چه سمت خواهد رفت؟ این موارد روی فروش سینما به‌ عنوان آسیب‌پذیرترین بخش فرهنگی تأثیر می‌گذارد. فقط می‌توانم امیدوار باشم و آرزو کنم سال سینمایی خوبی پیش‌رو داشته باشیم و این چرخه اقتصادی و فرهنگی بتواند به شکل بهتری به حرکتش ادامه بدهد».

جشنواره فیلم فجر و تمام آنچه در اکران پیش‌رو خواهیم دید

رضا سعیدی‌پور، عضو هیئت‌مدیره انجمن سینماداران و نماینده انجمن سینماداران در شورای صنفی نمایش، نیز درگفت‌وگو با «شرق» به چینش اکران‌های نوروزی سینماها اشاره کرد و گفت: «به دلیل اینکه عضو شورای صنفی نمایش هستم، در جریان این موضوع بودم که فراخوانی به دفاتر پخش سینمایی ارسال شد که چه کسانی متقاضی اکران فیلم‌ها در عید نوروز هستند؟ با توجه به هم‌زمانی ماه مبارک رمضان با عید نوروز این تمایل به اکران، باید از سمت صاحبان آثار اعلام می‌شد. قاعدتا این چینشی که شما ملاحظه می‌کنید، براساس درخواست‌هایی بود که به شورا داده شد و مشاوره‌ای که با سازمان سینمایی انجام شد و در نهایت به این ترکیب رسیدیم. افزایش قیمت بلیت سینماها و ماه مبارک رمضان و فشارهای اقتصادی که مردم تحمل می‌کنند، دست به دست هم داد و به نسبت سال‌های گذشته ما اکران ضعیف‌تری در نوروز داشتیم. بخشی از آن طبیعی است و بخشی هم نیازمند بررسی است».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «به هر حال داشته‌های ما در اکران‌های پیش‌رو، فیلم‌هایی هستند که در جشنواره سال گذشته دیده شدند. در زمان برگزاری جشنواره فیلم فجر هم بسیاری از اهالی سینما معتقد بودند شاید بسیاری از این فیلم‌ها در اکران عمومی انتظارات را برآورده نکنند. ما هفدهم فروردین جلسه اول شورای صنفی را خواهیم داشت و در این جلسه برای دور جدید اکران سینماها تصمیم‌گیری خواهد شد. فیلم‌های جدیدی وارد چرخه خواهند شد و امیدوارم وضعیت فروش فیلم‌ها به مراتب بهتر شود. امیدوار هستم با روندی که در پیش داریم و تغییراتی که در وزارت ارشاد به وجود آمده، همه دست به دست هم بدهیم و مثل سال‌های گذشته چراغ سینما را روشن نگه داریم و فروش‌های خوبی داشته باشیم».

او در ادامه افزود: «تقاضاهایی برای اکران دوم نوروز آمده که فیلم‌های خوبی در آنها‌ست و فکر می‌کنم‌ حتما با اضافه‌شدن برخی فیلم‌ها به چرخه اکران، وضعیت گیشه بهتر خواهد شد. البته این پیش‌بینی ما‌ست. وضعیت اقتصادی مردم عامل تعیین‌کننده‌ای است و به هر حال مردم یک مقدار سردرگم هم هستند و اولویت اصلی مردم سینما نیست. همه می‌دانیم سینما ارزان‌ترین تفریحی است که در‌حال‌حاضر وجود دارد. قیمت بلیت تئاتر و موسیقی به نسبت سینما بیشتر است و سینما در‌حال‌حاضر هم تفریح ارزان‌قیمتی است و اگر به دلار هم حساب کنیم، الان قیمت بلیت یک دلار است. ولی باز ما آمادگی این را داریم با تخفیف‌هایی که در قیمت بلیت سینماها اعمال می‌کنیم، طیف بیشتری از مخاطبان، فیلم‌ها را در سالن‌های سینما ببینند».

مردم سفر را به فیلم‌دیدن در سینماها ترجیح دادند

محمد قنبری، مدیر پردیس سینمایی مگامال، نیز تحلیل خودش را از اکران‌های نوروزی سینما دارد. او در‌این‌باره به «شرق» گفت: «امسال شاهد تنوع خوبی در اکران‌های نوروزی هستیم. سه فیلم کمدی، دو فیلم کودک و یک فیلم اجتماعی و یک فیلم دفاع مقدس و یک فیلم مذهبی. تنوع و ژانرهای مختلفی برای نوروز انتخاب شده است؛ جدا از اینکه فیلم «هفتاد‌سی» همچنان به اکرانش ادامه می‌دهد و فروش خودش را دارد. به اعتقاد من چند دلیل را می‌توان برای افت فروش نسبی فیلم‌ها در اکران نوروزی در نظر گرفت. کیفیت فیلم‌های کمدی به نظرم اصلی‌ترین این موارد است. بخشی می‌تواند این باشد که مردم امسال سفر را به دیدن فیلم در سینماها ترجیح دادند و بخش کوچکی از آن می‌تواند به دلیل افزایش قیمت بلیت باشد و همه این موارد دست به دست هم داده که اتفاق خوبی برای فروش فیلم‌ها در گیشه رقم نخورد. با همه اینها فیلم «دایناسور»، «کوکتل مولوتف» و حتی «هفتاد‌سی»، «رها»، «موسی کلیم‌الله» و «پسر دلفینی 2» به نسبت فروش‌های بدی نداشتند. متأسفانه از «پیش‌مرگ»، «بامبولک» و «عینک قرمز» استقبال خوبی نشد». او ادامه داد: «امیدوارم در ادامه وضعیت اکران 1404 به سمتی پیش برود که مردم از فیلم‌ها استقبال بیشتری کنند. اگر دوستان محترم وزارت ارشاد پای صحبت‌های خودشان بایستند و فیلم‌های «پیر پسر» یا «بی‌سروصدا» و چند فیلم اجتماعی و کمدی دیگر را که برای مردم توجه‌برانگیز است، اکران کنند، اکران خوبی را به نسبت سال 1403 پیش‌رو خواهیم داشت».

شروع پرقدرت اکران‌های نوروزی

فرشته فکری، مدیر پردیس پرده طلایی، هم معتقد است که امسال بیش از هر چیز برنامه‌ریزی اکران فیلم‌های نوروزی بهتر از سال‌های گذشته بود. او به «شرق» گفت: «امسال از دو، سه هفته قبل از عید، برنامه‌ریزی خوبی انجام شد و سه هفته قبل از عید تکلیف اکران فیلم‌ها مشخص بود. در پردیس سینمایی ما مردم علاقه بیشتری به دیدن کمدی دارند و امسال در اکران نوروزی هم کمدی‌های خوب و پرفروش داشتیم. فیلم‌های کمدی «دایناسور» و «‌هفتادسی» در رده اول فروش سینمای ما‌ست و متأسفانه «عینک قرمز» فروش خوبی نداشت. فیلم‌های کودک هم با استقبال خوبی از سمت مخاطبان روبه‌رو شدند».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «از چهارم فروردین ماه بعد از چند روز تعطیلی، شروع پرقدرتی داشتیم. با توجه به اینکه قیمت‌های بلیت به نسبت قبل تغییر کرده است، ما طرحی را در سینمای پرده طلایی از مدت‌ها قبل اجرائی کردیم و آن نیم‌بها‌شدن فیلم‌ها در روز‌های دوشنبه و سه‌شنبه است و این امکان برای مخاطبان فرصت بهتری برای تماشای فیلم ایجاد می‌کند. اکران نوروزی امسال سینماها به نظر من شروع بسیار پرقدرتی داشت و حتی در کنار فیلم‌های کمدی، فیلم‌های اجتماعی و مذهبی هم فروش خوبی داشتند و امیدوارم سال خوبی را به لحاظ فروش گیشه سینماها تجربه کنیم و همچنان این نظم در اکران‌ها حفظ شود».