به گزارش گروه رسانه‌ای شرق، روزهای اخیر در ترکیه با موجی از ناآرامی و اعتراضات گسترده همراه بوده است؛ اعتراضاتی که پس از دستگیری اکرم امام‌اوغلو، شهردار محبوب استانبول، شعله‌ور شد. این چهره برجسته اپوزیسیون که از سوی حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) حمایت می‌شود، به اتهاماتی چون فساد و ارتباط با تروریسم بازداشت شده؛ اتهاماتی که حامیانش آن را انتقامی سیاسی از سوی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، می‌دانند. آنها معتقدند این اقدام برای حذف او از رقابت انتخاباتی آینده طراحی شده است. خیزش مردمی که در پی این دستگیری در استانبول و دیگر شهرهای بزرگ شکل گرفت، نه تنها حکایت از خشم عمومی دارد، بلکه اتحادی کم‌سابقه میان گروه‌هایی را نشان می‌دهد که پیش‌تر کمتر در یک جبهه قرار گرفته بودند.
تنوع بی‌سابقه در صفوف معترضان
چیزی که این اعتراضات را از نمونه‌های پیشین متمایز می‌کند، ترکیب عجیب و غریب شرکت‌کنندگان است. در خیابان‌های استانبول، جوانانی با گرایش‌های راست افراطی در کنار مردانی مسن با پرچم‌های کمونیستی ایستاده‌اند. زنان محجبه با پوشش محافظه‌کارانه، شانه به شانه سکولارهای سرسخت راهپیمایی می‌کنند. عده‌ای علامت «گرگ خاکستری» -نماد ملی‌گرایان افراطی- را نشان می‌دهند و عده‌ای دیگر مشت گره‌کرده سوسیالیست‌ها یا علامت پیروزی کردها را. این همبستگی غیرمنتظره، نشانه‌ای از نارضایتی عمیقی است که فراتر از خطوط ایدئولوژیک، جامعه ترکیه را در بر گرفته است.
با این حال، این اتحاد شکننده است. حزب CHP که به طور سنتی از تجمعات آرام و سخنرانی‌های رسمی حمایت می‌کند، در هدایت یک جنبش خیابانی احساس راحتی نمی‌کند. برای آنها که از نظر ایدئولوژیک به دولت‌محوری گرایش دارند، درگیری با پلیس یا استفاده از آتش‌بازی علیه نیروهای امنیتی خوشایند نیست. خود امام‌اوغلو هنگام دستگیری، مأموران را «پلیس عزیزم» خطاب کرد. اما همین حزب از سرکوب خشن معترضان به خشم آمده است. در مقابل، دانشجویان که ستون فقرات این اعتراضات را تشکیل می‌دهند، رویکردی متفاوت دارند. آنها که اغلب مستقل از احزاب سیاسی عمل می‌کنند، در سازماندهی، کمک‌رسانی و حتی رویارویی مستقیم با پلیس پیشگام بوده‌اند.
کردها، دومین گروه قومی بزرگ ترکیه، نیز در این معادله حضوری پیچیده دارند. اگرچه حمایت آنها در پیروزی‌های انتخاباتی پیشین امام‌اوغلو نقش داشت، بسیاری از آنها از CHP دل‌چرکین‌اند. زنی کرد از حومه استانبول می‌پرسد: «وقتی شهرداران ما در جنوب شرق دستگیر می‌شدند، آنها کجا بودند؟»
سرکوب خشونت‌بار پلیس و واکنش‌های سیاسی
پاسخ مقامات به این اعتراضات، خشونتی کم‌سابقه بوده است. پلیس در شهرهایی چون استانبول و آنکارا از گاز اشک‌آور، اسپری فلفل، گلوله‌های پلاستیکی و ماشین‌های آب‌پاش استفاده کرده است. درگیری‌ها در نزدیکی قنات تاریخی والنس در استانبول و دانشگاه فنی خاورمیانه در آنکارا شدت گرفته و بیش از 1400 نفر، از جمله روزنامه‌نگاران، بازداشت شده‌اند. ملیح مریچ، نماینده CHP، که خود قربانی اسپری فلفل و آب‌پاش شده، می‌گوید: «دانشجویان فقط می‌خواستند بیانیه بخوانند، اما پلیس به شدت مانع شد.»
اوزگور اوزل، رهبر CHP، قول داده بود نمایندگان در کنار معترضان بمانند تا تنش‌ها کاهش یابد، اما هشدار داده که اگر پلیس پس از سخنرانی‌اش معترضان را تحریک کند، «500 هزار نفر را به جایی که اردوغان را آزار دهد» فراخواهد خواند. در مقابل، علی یرلیکایا، وزیر کشور ترکیه، از بازداشت 1418 نفر در هفته گذشته خبر داده است. در مناطق کادیکوی و شیشلی استانبول، که پس از دستگیری شهردار، مقامهای نزدیک به اردوغان جانشین او شده‌اند، اعتراضات با حمایت ساکنان از بالکن‌ها و پنجره‌ها ادامه دارد.
آیا اردوغان در تنگنا قرار گرفته است؟
اردوغان که همواره اپوزیسیون را متهم به تضعیف اقتصاد ترکیه کرده، این بار هم گفته است کسانی که به ثبات مالی ضربه بزنند، «مسئول» خواهند بود. او تحریم شرکت‌های حامی دولت از سوی اپوزیسیون را «ناامیدی» خوانده و مدعی است آنها «آماده‌اند کشور را به آتش بکشند.» در مقابل، امام‌اوغلو از زندان، خشونت پلیس را محکوم کرده و گفته است: «اینها پلیس شریف من نیستند که به جوانان ملت ظلم کنند.»
ترکیه تا 2028 انتخاباتی در پیش ندارد، اما گمانه‌زنی‌هایی درباره انتخابات زودهنگام وجود دارد. امام‌اوغلو که کاندیدای رسمی CHP است، در نظرسنجی‌ها عملکرد خوبی مقابل اردوغان داشته و پیروزی‌اش در انتخابات 2019 شهرداری استانبول، ضربه‌ای بزرگ به حزب حاکم بود. اما شکاف‌هایی در اپوزیسیون دیده می‌شود؛ از نارضایتی کردها تا تردید دانشجویان نسبت به CHP. گزارش‌هایی هم از مذاکرات صلح با PKK در جریان است و برخی نگرانند که گسترش اعتراضات به مناطق کردنشین، این تلاش‌ها را به خطر بیندازد.
پیش‌بینی آینده این جنبش دشوار است. دانشجویان مصمم به ادامه مبارزه‌اند و فراخوان‌هایی برای اعتصاب و نافرمانی مدنی شنیده می‌شود. اما مانند اعتراضات گذشته، این موج نیز ممکن است فروکش کند و اردوغان بار دیگر اقتدارش را به رخ بکشد. با این حال، اتحاد نادر گروه‌های مختلف، نشانه‌ای از پتانسیل تغییر است. اگر اپوزیسیون بتواند این انرژی را هدایت کند، شاید اردوغان برای اولین بار با چالشی واقعی روبه‌رو شود. در غیر این صورت، سرکوب شدید می‌تواند خشم عمومی را عمیق‌تر کرده و ترکیه را به سوی دوره‌ای پرتنش‌تر سوق دهد.
source