در چهاردهمین جلسه مرجعیت علمی به ریاست رئیس فرهنگستان علوم، ابعاد مختلف هوش مصنوعی و نقش ایران در این عرصه مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش خبرگزاری آنا، محمدرضا مخبردزفولی، با تأکید بر اهمیت هوش مصنوعی در دستیابی به مرجعیت علمی، هشدار داد که ایران نباید به کارگر این فناوری تبدیل شود، بلکه باید نقش کارگردانی را ایفا کند.
وی در این جلسه با اشاره به اهداف پشت پرده خالقان هوش مصنوعی، از جمله تسلط همه‌جانبه بر جهان و روش‌های نوین استعماری، خواستار رصد هوشیارانه این جریان توسط فیلسوفان، جامعه‌شناسان و پژوهشگران شد. وی تأکید کرد که بررسی تأثیرات فلسفی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی هوش مصنوعی باید با همکاری متخصصان در قالب طرحی جامع دنبال شود. همچنین، پیوند زدن این فناوری با پیشینه تمدنی ایران و بهره‌گیری از علوم انسانی برای گفتمان‌سازی در این حوزه ضروری است.
لزوم تبدیل نقش کارگری به کارگردانی
رئیس فرهنگستان علوم هشدار داد که ایران نباید در استخری که دیگران طراحی کرده‌اند، گرفتار شود. وی با اشاره به نقش رسانه‌ها در تأثیرگذاری بر ذهن‌ها، تأکید کرد که کشورهای هدف ناخواسته در بازی طراحی‌شده توسط دیگران قرار می‌گیرند و خروج از این بازی به امری محال تبدیل می‌شود. دکتر مخبردزفولی خواستار تشکیل حلقه‌ای از نخبگان برای بررسی این موضوعات شد تا ایران بتواند با آگاهی کامل وارد عرصه هوش مصنوعی شود.
هوش مصنوعی و مرجعیت علمی
مخبردزفولی با طرح این سؤال که چگونه می‌توان از هوش مصنوعی برای دستیابی به مرجعیت علمی بهره برد، به سخنان امام خمینی (ره) درباره عقل و علم اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی عقل ندارد، زیرا مبدأ و معاد را درک نمی‌کند. وی تأکید کرد که ایران باید مراقب باشد تا به کارگر هوش مصنوعی تبدیل نشود و رسالت فرهنگستان را یافتن نقطه بهینه و تبدیل آن به جریانی جهت‌دهنده برای کشور دانست.
پیشگامی علمی در عصر هوش مصنوعی
محمد حسینی مقدم، عضو شورای آینده‌نگاری فرهنگستان علوم، با اشاره به اهمیت داده‌ها در شکل‌دهی به مرجعیت علمی، تأکید کرد که عصر هوش مصنوعی مستلزم توجه همزمان به داده‌ها، سخت‌افزارها، نرم‌افزارها، الگوریتم‌ها و منابع انسانی است. وی با اشاره به پیشینه علمی ایران، هشدار داد که بی‌توجهی به تحولات فناورانه می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
حسینی مقدم به مدل زبانی چینی “دیپ‌سیک” (Deepseek) اشاره کرد که با سرمایه اولیه ۵۶ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ راه‌اندازی شد و شرکت‌های بزرگ آمریکایی مانند OpenAI را با چالش‌های جدی مواجه ساخت. وی تأکید کرد که این تحولات تأثیر مستقیمی بر بازار فناوری داشته و خسارتی حدود یک تریلیون دلار به بنگاه‌های آمریکایی وارد کرده است.
راهکارهای حفظ مرجعیت علمی ایران
حسینی مقدم بر لزوم دیده‌بانی هوشمندانه تغییرات علمی تأکید کرد و گفت: مرجعیت علمی باید به‌عنوان یک نظام یکپارچه دیده شود. وی هشدار داد که بی‌توجهی به این مسئله می‌تواند به استعمار علمی و تضعیف فرهنگ اندیشه‌ورزی ایرانی منجر شود.
حسن ظهور، عضو پیوسته فرهنگستان، با انتقاد از اصطلاح عصر هوش مصنوعی، تفکر را مهم‌ترین رکن این حوزه دانست و بر ضرورت شناسایی مغزهای متفکر و پیگیری ایده‌های ارزشمند تأکید کرد.
حسن جلیلی، عضو مدعو فرهنگستان، با اشاره به خطرات احتمالی هوش مصنوعی، پیشنهاد ایجاد سازمانی مشابه سازمان انرژی اتمی برای نظارت و مدیریت این حوزه را مطرح کرد. وی بر لزوم ساماندهی داده‌های بزرگ و مهیا کردن فضای ذخیره‌سازی دیتاها تأکید کرد.
سعید سرکار، با اشاره به عدم ساماندهی داده‌ها، بر ضرورت تمیز و خالص‌سازی داده‌ها، توجه به امنیت، قانون‌مند کردن داده‌ها، بررسی ملاحظات اخلاقی و تدوین استانداردهای هوش مصنوعی تأکید کرد. وی گفت: هوش مصنوعی بدون دیتا معنا ندارد و ما هنوز به استانداردسازی در این حوزه نپرداخته‌ایم.
نشست مرجعیت علمی فرهنگستان علوم نشان داد که هوش مصنوعی فرصتی بزرگ برای پیشرفت علمی است، اما در عین حال، تهدیداتی جدی برای استقلال علمی کشورها به همراه دارد. ایران باید با هوشیاری کامل، نقش کارگردانی را در این عرصه ایفا کند و از تبدیل شدن به کارگر هوش مصنوعی جلوگیری نماید. ساماندهی داده‌ها، توجه به امنیت و اخلاق، و تدوین استانداردهای لازم از جمله اقدامات ضروری برای بهره‌گیری مؤثر از این فناوری است.
source