چرا در ذخیره احتیاطی سیب زمینی غفلت شد؟/ موج سواری دلالان با کمبود و گرانی محصول زیر سایه صادرات

در گفت‌وگوی تفصیلی با آنا تشریح شد؛

نایب رئیس دوم کمیسیون کشاورزی اتاق ایران، اعلام کرد: انجمن ملی سیب زمینی در یک مکاتبه با وزارت کشاورزی و تأکید کرده بود در زمانی که این محصول زیاد و قیمت پائین است، ذخیره احتیاطی ایجاد کنید. متأسفانه توجه نشدو شاهد هستیم دربازه زمانی با این قیمت و طبیعتا بخشی رفتار‌های هیجانی کشاورزان و موج سواری دلالان، قیمت محصول هر روز بالا برود.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا، مدتی از کمبود و گرانی سیب زمینی می‌گذرد؛ محصولی که همواره در سفره‌های مردم کشورمان وجود دارد، اما رصد قیمتی از بازار نشان می‌دهد که قیمت سیب زمینی همچنان در سایت‌های فروش اینترنتی و بیشتر فروشگاه‌های سطح شهر از کیلویی ۵۸ هزار تومان شروع و تا ۸۷ هزارتومان می‌رسد. البته بر اساس اعلام سازمان میادین میوه و تره بار نرخ سیب زمینی در این میادین باید بین ۲۲ تا ۳۸ هزار تومانی یافت می‌شد که طی هفته‌های اخیر به دلیل کمبود محصول و افزایش تقاضا، میادین میوه و تره بار هم نتوانستند به تعهد خود به خوبی عمل کنند.

حالا در این بین که همه مردم در پی خرید سیب زمینی به بازار‌ها می‌روند وزیر جهاد کشاورزی به چالش کمبود و گرانی سیب زمینی پاسخ داد و وعده واردات ۵۰ هزار تن سیب زمینی را بهترین راهکار برای جبران کمبود و گرانی این محصول دانست.

در همین رابطه هامان هاشمی، نایب رئیس دوم کمیسیون کشاورزی اتاق ایران، در پاسخ به سوال خبرنگار آنا مبنی بر اینکه صادرات سیب زمینی چقدر در موضوع کمبود و گرانی این محصول سهم دارد، گفت: با این فرضیه مخالفم. به خاطر اینکه موکدا تأکید داشتم موضوع ظرفیت صادراتی ما با توجه به میزان ارزآوری محصولات کشاورزی در صادرات غیرنفتی عدد بسیار اثرگذاری است در یک بسته باید دیده شود. مصرف داخلی ما در یک بسته دیگر باید دیده شود. علت این است که وقتی صحبت در صادرات می‌کنیم به مفهوم بازارشناسی، بازارگرمی و بازارسازی تجار ایرانی است برای معرفی محصول تولید ملی؛ توافقاتی که تعهداتی برای بازرگانان ایجاد می‌کند. زمانی که برای مصرف داخل تصمیم سازی می‌کنیم و بسته به شرایطی پیش می‌آید دستورات خلق الساعه ایجاد می‌کنیم و تعهدات را نادیده می‌گیریم به برند محصولات ایرانی، ظرفیت صادراتی و بازرگانان آسیب وارد می‌کنیم چرا که توافقاتی که آنجا دارند می‌شکند و باید جرایمی پرداخت کنند و زمانی که از بازرگان بیرون می‌آییم به علت عدم اعتمادی که بازارخارجی به ما پیدا می‌کند قابل بازگشت نیست.

نایب رئیس دوم کمیسیون کشاورزی اتاق ایران، ادامه داد: بنابراین اولین موضوعی که باید در وزارتخانه تعریف شود این است که به بهانه مصارف داخلی امکان نداریم که دستورات خلق الساعه بدهیم و یا تعرفه‌هایی ببندیم که حضورمان را در بازار صادراتی پرخطر کند. به خاطر اینکه بخشی از مسائل محصولات کشاورزی مرتبط با مسائل اقلیمی است و قابلیت صدر درصدی پیش بینی را ندارد.

وی تصریح داشت: نکته بعدی این است که وقتی تصمیمی می‌گیریم مثل تصمیم سال گذشته در بزنگاه برداشت سیب زمینی در شمال کشور جلوی صادرات را گرفتیم. اتفاقی که افتاد این بود که به شدت کشاورزان آسیب دیدند و ضرر کردند و این آسیب و ضرر به کسشاورزان باعث می‌شود در مناطق دیگر که حصول کشت متفاوت دارد، شاهد رفتار هیجانی کشاورزان باشیم. الگوی کشت را به درستی اولا با آمار و برنامه ریزی درسص تنظیم نمی‌کنیم و دوما صلابت و جدیت لازم را در پیاده سازی الگوی کشت نداریم و طبیعتا بسته‌های حمایتی نداریم به کسانی که به ما اعتماد کردند و به کشاورزانی که به الگوی کشت اعتماد کردند و محصول را کاشتند در زمان برداشت در صورتی که محصول برآور لازم را نداشته از آنها حمایت کنید و سوبسید بدهیم.

هاشمی با اشاره به اینکه در چنین زمانی کاملا طبیعی است که کشاورزان رفتار هیجانی می‌کنند و الگوی کشت خارج می‌شوند، گفت: یک محصول در یک بازه زمانی به وفور در بازار داخل قیمتش شکسته می‌شود و مجبور هستیم به سمت خرید‌های تضمینی برویم به خاطر اینکه یک حداقل‌هایی را جبران کنیم. در چند ماه بعد محصول مثل سیب زمینی دچار کمبود در بازار می‌شود و قیمت آن افزایش پیدا می‌کند. اساسا دلیل این را صادرات مقطعی در یک بازه زمانی خاص نمی‌دانم. مورد دوم این است با توجه به مشارکت بخش خصوصی و درگیر کردن “ان جی او”‌های تخصصی در حوزه‌های مختلف متأسفانه از ظرفیت انجمن ملی سیب زمینی به خوبی استفاده نکردیم. کما اینکه انجمن ملی سیب زمینی به دلیل اینکه تشکلی پویا و زنده است و ذیل اتاق ایران به عنوان یک ناظر فعال بخش خصوصی کار می‌کند، انجمن ملی سیب زمینی تعبیری به وزارتخانه داده بود و تأکید کرده بود در زمانی که قیمت سیب زمینی پائین است و محصول زیاد است ذخیره احتیاطی ایجاد کنید و یک مکاتبه با وزارتخانه توسط انجمن انجام شده بود. متأسفانه در آن تاریخ به مشاوره عزیزان را توجه نکردیم و شاهد هستیم در بازه زمانی روز‌های اخیر با این قیمت و طبیعتا بخشی رفتار‌های هیجانی کشاورزان و بخشی موج سواری دلالان باعث می‌شود قیمت محصول بالا برود.

به گفته این فعال حوزه کشاورزی دربخش خصوصی؛ در مرحله نخست وزارتخانه باید انسجام را در برنامه‌های تنظیم بازار از مزرعه به صورت یکپارچه تا سبد خانوار ببیند. دوم در اجرای الگوی کشت سلامت لازمه وجود داشته باشد و در زمانی که محصولی زیادی تولید شده و حجم تولید بالاست و قیمت ندارد و کشاورز متضرر می‌شود وزارتخانه خودش را ملزم بداند که با نگاه کارشناسی جبران خسارت کند نه عددی که جلوی ضرر کشاورز گرفته شود و اعتماد پیدا کند تا از الگوی کشت خارج نشود و دستورالعمل الگوی کشت کارش را انجام دهد. سوم اینکه جلوگیری از تصمیمات خلق الساعه است که آثار آن در ماه‌ها و فصل‌های بعدی خودش را نشان می‌دهد. چهارمین موضوع این است که باور را در داخل داشته باشیم که درست است که در راه حل‌های کوتاه مدت می‌توان واردات انجام داد، اما واردات در حوزه محصولات کشاورزی تبعات زیادی دارد. یعنی هزینه‌هایی به ما می‌افزاید که جبران اینها اتفاقات عجیب و غریبی را رقم می‌زند.

وی تصریح داشت: گا‌ها در برخی واردات محصولات کشاورزی، موضوعات قرنطینه و آفات و بیماری را باید توجه داشت که علیرغم همه نظارت‌ها تهدید‌هایی برای ما دارد. اگر با برنامه ریزی یک جدول سالانه داشته و روی تمام محصولات کشاورزی این اعتماد سازی را داشته باشیم که کشاورزان به الگوی کشت ما اعتماد پیدا کنند و بدانند که ما کنار آنها هستیم معتقد هستم با مشارکت بخش خصوصی به هیچ وجه دچار رفتار هیجانی نمی‌شویم.

علت کمبود سیب زمینی چیست؟

نایب رئیس دوم کمیسیون کشاورزی اتاق ایران، تاکید کرد: اقتصاد موضوعی است که در هم آمیختگی دارد. وقتی به یک نقطه اثری وارد می‌کنیم اثر را در جای دیگری به ما منتقل می‌کند. وقتی در یک بازه زمانی تصمیم اشتباه می‌گیریم منجر به کاهش در مقطع دیگر و منتج به تصمیماتی می‌شود برای فروش محصول و یا عدم نگهداری محصول در انبار و این باعث می‌شود در بازه زمانی خلاء در تولید داشته باشیم و این خلاء باعث افزایش قیمت می‌شود. اگر به سمت تصمیم سازی یکپارچه برای تنظیم بازار از مزرعه تا سفره برویم باعث می‌شود کسری در تولید نداشته باشیم به هیبچ وجه و عامل قیمت عرضه و تقاضاست. متأسفانه نقدی وجود دارد این است که دوستان به این اصل اولیه اقتصاد توجه نمی‌کنند. کل دغدغه‌های موجود در بازار عرضه و تقاضاست. اگر یک جدول سالانه داشته باشیم که میزان عرضه و تقاضا در آن قابل کنترل باشد هیچ وقت دچار این تنش‌های قیمتی نمی‌شویم و نوسان قیمت نخواهیم داشت. چه در مورد سیب زمینی چه هر محصول دیگر؛ اما زمانی که نمی‌توانیم با برنامه ریزی درست عرضه و تقاضا را تنظیم کنیم، مجبوریم به سراغ روش‌های غیرعلمی و غیرعالمانه و بدون جواب برویم مثل قیمت گذاری دستوری و نظارت‌های چکشی که در بازار می‌کنیم که اثرات سوء دارد و سالیان سال است که از این روش استفاده می‌کنیم ولی هیچ وقت جواب نداده ولی درس هم نمی‌گیریم.

باید حواسمان به تبعات و خطراتی ثانویه واردات سیب زمینی و تحمیل هزینه‌ها درآینده باشد

نایب رئیس دوم کمیسیون کشاورزی اتاق ایران، در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار آنا مبنی بر اینکه آیا با توجه به وسعت تولید این محصول در سراسر کشور آیا نیازی به واردات سیب زمینی بوده است؟ گفت: به خاطر اینکه در حوزه کشاورزی و امنیت غذایی این ظرفیت را داریم که با ایمان و اعتماد به کشاورزان خودمان و مهندسان کشاورزی و فعالان اقتصادی عرصه کشاورزی نیاز نباشد که چنین تصمیمی بگیریم، اما زمانی که این خلاء ایجاد می‌شود طبیعتا تصمیمات این چنینی برای حل موضوعات در کوتاه مدت می‌تواند درست باشد. تأکید من بر این است که زمانی که صحبت از واردات در عرضه محصولات می‌کنیم باید حواسمان باشد که این یک سری تبعات و خطراتی ثانویه‌ای دارد هزینه‌هایی را درآینده به ما انتقال می‌دهد.

وی تصریح داشت: نمونه آن شاهد هستیم که صنعت باغداری به شدت درگیر مشکل آفتی به نام مگس مدیترانه‌ای است که این یک آفت وارداتی است و به دلیل این است علیرغم نظارت‌ها و قوانین قرنطینه‌ای که می‌شود تهدید وجود دارد. اساسا وقتی صحبت از راه حل بلندمدت و اصولی می‌کنیم فکر می‌کنم با الگوی کشت و تأکید و صلابت در اجرای درست الگوی کشت نه صرفا خود ر ملزم به این می‌دانیم در جایی ورود به موضوعات کنیم که قیمت محصول زیاد شود. کشاورز به عنوان تولید کننده جایی که محصولش با مشکل کمبود قیمت و کشش بازار مواجه می‌شود چه نقش آفرینی می‌کنیم. اگر تعریف کنیم در جایی که لازم است به جای اینکه یارانه را به محصول وارداتی بدهیم و سوبسید را به تولید کننده داخلی بدهیم در همه موضوعات؛ در خرما و پیاز این موضوع را تجربه کردیم و در سیب زمینی هم تجربه می‌کنیم. در مرغ و صنعت مرغ تجربه می‌کنیم. تأکید من این است که اگر الگوی کشت و الگوی تولید مناسب با آمار‌های درست و یکپارچگی تنظیم بازار از تولید به مصرف وارد عرصه شویم همه این موضوعات یک بار برای همیشه حل می‌شود.