دریای سارگاسو؛ تنها دریای بدون ساحل جهان

1

در میانه اقیانوس اطلس شمالی، حدود ۵۹۰ مایل شرق فلوریدا، پهنه‌ای پهن و آرام از آب قرار دارد. جریانات قدرتمند پیرامون آن می‌چرخند، اما در مرکز این حلقه، سطح آب به موج‌های آرام و طولانی تبدیل می‌شود. این ناحیه هیچ خط ساحلی یا جزیره‌ای ندارد، با این حال نامی برای خود دارد؛ دریای سارگاسو، بخشی منحصربه‌فرد از اقیانوس که رفتاری متفاوت از آب‌های اطراف نشان می‌دهد.

زیست‌توده شناور سارگاسوم

در سطح آب، جلبک‌های قهوه‌ای طلایی به نام سارگاسوم در قالب توده‌هایی پراکنده جمع می‌شوند. حباب‌های کوچک پر از گاز، این گیاهان را شناور نگه می‌دارند تا همراه موج‌ها حرکت کنند و غرق نشوند.

خرچنگ‌های کم‌رنگ، میگوهای ریز، ماهی‌های جوان درخشان، و بسیاری موجودات دیگر از میان این بافت شناور عبور می‌کنند و از آن به‌عنوان غذا یا پناهگاه بهره می‌برند. دریای سارگاسو تنها دریایی است که نام آن از یک گیاه گرفته شده، نه از خط ساحل.

داستان‌های دریانوردان درباره دریای سارگاسو

قرن‌ها پیش از ماهواره‌ها و حسگرهای اقیانوسی، ملوانان این آب‌ها را غیرعادی می‌دانستند. کریستف کلمب در سال ۱۴۹۲ از ترس گرفتار شدن در سکون کامل دریا نوشت و اشاره کرد که ممکن است «کشتی‌ها دیگر هرگز نسیم بادی را احساس نکنند.»

ملوانان نمی‌دانستند که این سطح آرام، سامانه‌ای عظیم از جریان‌های زیرسطحی را پنهان کرده است. آن‌ها بر فراز چرخنده زیرگرمسیری اقیانوس اطلس شمالی حرکت می‌کردند؛ حلقه‌ای عظیم از آب که جریان‌ها را از عرض‌های جغرافیایی مختلف به سوی خود می‌کشد.

این جریان‌ها مواد شناور را به مرکز می‌رانند و نگه می‌دارند. همین الگو دلیل تجمع سارگاسوم و شکل‌گیری ویژگی‌های منحصربه‌فرد دریای سارگاسو است.

گیاهان و جانوران دریای سارگاسو

از بالا که نگاه کنید، دریای سارگاسو مانند یک نهالستان شناور ۸۰۰ مایلی به نظر می‌رسد. دانشمندان این توده‌های دریایی را «جزایر زیستگاهی» می‌نامند، زیرا جلبک‌ها در سطح آب سایه، مخفیگاه و منبع غذا را هم‌زمان فراهم می‌کنند.

بسیاری از موجوداتی که در آب‌های آزاد در خطر شکار قرار می‌گیرند، میان این پوشش پنهان می‌شوند تا از شکارچیان دور بمانند.

• کوسه‌های پوربیگل در لبه‌های کم‌نور توده‌ها گشت می‌زنند
• پرندگان طوفان‌زی برمودا نزدیک سطح آب پرواز می‌کنند و میگو و ماهی‌های کوچک را شکار می‌کنند

پیمایش‌های علمی بیش از ۱۰۰ گونه بی‌مهره را شناسایی کرده‌اند که تمام عمر خود را روی همین توده‌های شناور سپری می‌کنند تا زمانی که این ساختارها فرو بپاشد.

چرخه شگفت‌انگیز زندگی مارماهی‌ها

مارماهی‌های اروپایی و آمریکایی، زندگی خود را به شکل لاروهای شفاف زیر توده‌های سارگاسوم آغاز می‌کنند. آن‌ها همراه جریان‌های اقیانوسی به سوی شرق یا غرب حرکت می‌کنند.

به مرور، رشد کرده و شکل‌شان تغییر می‌کند و سپس وارد رودخانه‌هایی می‌شوند که ممکن است تا اعماق سرزمین اصلی، مانند ایالت ایندیانا، پیش بروند و دهه‌ها در آب شیرین زندگی کنند.

در زمان بلوغ، مارماهی‌ها سفر ۳۰۰۰ مایلی خود را از نو آغاز می‌کنند و به دریای سارگاسو بازمی‌گردند تا تخم‌گذاری کنند و سپس بمیرند. آن‌ها به همان پهنه کلی بازمی‌گردند که زندگی‌شان از آنجا شروع شده بود، آن هم بدون هیچ نشانه بصری؛ قابلیتی که همچنان دانشمندان را متحیر کرده است.

آب آرام و نقش آن در اقلیم

دریای سارگاسو نقشی مهم در سامانه اقلیمی زمین ایفا می‌کند. سطح آن در تابستان به حدود ۸۲ تا ۸۶ درجه فارنهایت گرم می‌شود و در زمستان به ۶۴ تا ۶۸ درجه کاهش می‌یابد. آب گرم و شور به سمت شمال حرکت می‌کند و آب خنک‌تر به سمت جنوب برمی‌گردد.

این مبادله حرارت و رطوبت، الگوهای آب‌وهوایی دو سوی اقیانوس اطلس را پایدارتر می‌کند.

سطح آب همچنین دی‌اکسید کربن هوا را جذب می‌کند و پلانکتون‌های ریز از این کربن برای ساخت پوسته‌های خود استفاده می‌کنند. پس از مرگ، بسیاری از این پوسته‌ها به اعماق فرو می‌روند و کربن را برای مدت‌های طولانی در کف اقیانوس ذخیره می‌کنند.

از دهه ۱۹۵۰ پژوهشگران در نزدیکی برمودا شرایط این آب‌ها را ثبت کرده‌اند. داده‌ها نشان می‌دهد که از دهه ۱۹۸۰ تاکنون میانگین دما حدود یک درجه سانتی‌گراد افزایش یافته است.

گرم شدن لایه‌های سطحی از اختلاط عمودی جلوگیری می‌کند، بنابراین اکسیژن کمتر به اعماق می‌رسد و مواد مغذی نیز از پایین به سطح نمی‌رسند تا غذای پلانکتون‌ها را تأمین کنند.

این اندازه‌گیری‌ها همراه داده‌های شناورهای آرگو و تصاویر ماهواره‌ای، دریای سارگاسو را به یکی از اصلی‌ترین مراکز مطالعه اسیدی‌شدن اقیانوس اطلس تبدیل کرده است.

تجمع زباله‌های شناور در اقیانوس اطلس

به دلیل جایگاه دریای سارگاسو در مرکز جریان‌های سطحی، این منطقه امروز به مکانی برای تجمع زباله‌های شناور از سراسر اقیانوس اطلس شمالی تبدیل شده است.

این چرخش دائمی، کیسه‌های پلاستیکی، درب بطری‌ها و ابزارهای رها شده ماهیگیری را در خود جمع و نگه می‌دارد.

یک بررسی نشان داده حدود ۲۰۰ هزار قطعه زباله در هر کیلومتر مربع، یا حدود ۵۱۸ هزار قطعه در هر مایل مربع، در این ناحیه پخش است.

میکروفن‌های زیرآبی صدای غرش کشتی‌های باری را ضبط می‌کنند که مستقیم از میان توده‌های سارگاسوم عبور می‌کنند. این صدا می‌تواند تماس‌های کم‌فرکانس نهنگ‌های عنبر را مخدوش کند، و تورهای شناور گاه لاک‌پشت‌های جوان را گیر می‌اندازد.

سیاست‌های حفاظتی دریای سارگاسو

کمیسیون دریای سارگاسو که در سال ۲۰۱۴ تشکیل شد، این منطقه را «پناهگاه تنوع زیستی» می‌نامد و از کشورها می‌خواهد مسیر کشتی‌ها را از پُرچگال‌ترین توده‌های سارگاسوم دور کنند و ایجاد مناطق حفاظت‌شده دریایی را در نظر بگیرند.

دولت‌ها همچنین در حال مذاکره درباره یک معاهده جهانی برای کاهش آلودگی پلاستیک در دریا و حفاظت از مسیرهای مهاجرتی مهمی هستند که از این منطقه یا نزدیکی آن عبور می‌کنند.

تغییرات در این «دریای بدون ساحل» پیامدهایی فراتر از مرزهای آن خواهد داشت. اگر دریای سارگاسو شرایط ویژه‌اش را از دست بدهد، مارماهی‌هایی که از نیوفاندلند تا خلیج مکزیک به دریا می‌ریزند، محل تولد خود را دیگر نخواهند یافت.

نهنگ‌های گوژپشت ممکن است در بهار به منطقه‌ای برسند که منابع غذایی‌اش کاهش یافته، مسیرهای طوفان در اروپا تغییر کند، و اقیانوس اطلس مقدار بیشتری از گرمای اضافی زمین را ذخیره کند.

پشت این آرامش سطحی، پیام روشنی نهفته است: ما باید از این منطقه محافظت کنیم، در غیر این صورت باید آماده تغییرات شدیدتر و غیرقابل‌پیش‌بینی‌تر باشیم.

این پژوهش کامل در مجله Frontiers in Marine Science منتشر شده است.

اگر این مطلب برای شما جذاب بود، آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید یا نظر خود را در ادامه بنویسید.